
Жула цIанихсса артистка бувсса кьинигу барча дан, цал уттигу цуппагу ххал хьун, вай гьантрай жу хьунабавкьуру Аьвдуссаламлул душ РайхIанат Буттаеващал. Хьунни жул дянив чIиви-хъунсса ихтилат.
— Цукунсса хьуна вил Лакрал театрданувунсса ххуллу?
— Ттун чIивинияцIава ххирая театр, балайрду, къавтIавуртту. Навагу чялишну гьуртту шайссияв школалул ва шяраваллил самодеятельностьрал иширттавух.
Шяравун Лакрал театр бучIаву ттунсса тирхханнуя. Цавагу спектакль, концерт лях гьан къаритайссия. Артистал махъунмай лавгун махъ цукссагу хIаллай дакIнива гьалаксса асарду къалагайва. Навагу театрдануву зун хияллай бикIайссияв.
ТалихIиндаран, Гъумук ца шадлугърай балай увкуну, театрданул директор Минкаил Аьлиев ва актертал, ттул лагма лавгун, театрдануву зун бучIан рязи хьунцIа, итакъабавкьунав. Му иширая бувсукун, ниттил гьужум бувна, ша къаласунссар куну. Комсомолданул каялувчитураща бювхъуна нину кIукIлу лаган дан. Театр ттун найбуна ххира хьуна. 1955 шиная 2003 шинайннийн зий бивкIра. ДакIнил ларсъсса даву кьаритан къашайссар. Ттунгу цIуцIаву, къашайшиву цияв къакIулссия, муксса гъирарай бачайссияв театрданувун, бигьалагай кьини къаччиссия. Цинявппа оьрчIругу театрдануву хъуни хьуссар. Душнин пьесарду дакIних кIулну бикIайссия. ХIакьинусса кьинигу макIрагу сценалий бура, хьурдай ца роль дугьан тIийнма бикIара.
[pullquote]Ттун ттула талихIгу театрдануву лявкъуссар. ХIасан ттул учительну хьуссар. Га на театрдануву зун бучIаннин цIа ларгсса артист ия. Ганал рухIгу, жангу театр бия. Гьарца ишираву ттула чIарав ацIайсса лас ия.[/pullquote]
Ххарисса ва пашмансса кьинирдугу, захIматшивурттугу чансса къаккаркссар. Ци захIматшивуртту ккаккарчагу, театрданулла на лахъгу, бусравгу бувсса.
— Цукунсса хьуна цалчинсса роль?
— ЦIу бутIуй ттухьхьун дулайва оьрчIал ягу чIава душварал роллу. Цалчинсса роль хьуссар А. Мухтаровлул «Аланнул кулпат» тIисса спектакльдануву Юзгюль тIисса чIаважагьилнал роль.
— Ина чIаважагьилнал роль усттарну дугьаврия хIакьинугу дакIнийн бутлай бикIай чIявуссаннал.
— Хъиривмур роль хьуна Д. Жабарлил «Севиль» тIисса пьесалуву 14 шинавусса Гундюзлул роль.
Цалчинсса роллаву яла дакIний лирчIунни Къумукьнал театрдануву зузисса Шагьимардан Аьбдуллаевлул чивчусса «Широкая дорога» тIисса пьесалул спектакльдануву дургьусса Москавлиясса студентка Катял роль.
[pullquote]Ттун чIивинияцIава ххирая театр, балайрду, къавтIавуртту. Навагу чялишну гьуртту шайссияв школалул ва шяраваллил самодеятельностьрал иширттавух.
Шяравун Лакрал театр бучIаву ттунсса тирхханнуя. Цавагу спектакль, концерт лях гьан къаритайссия.[/pullquote]
Премьералийн МахIачкъалалия Гъумукун бувкIун бия хьхьичIунсса театрал ишккаккулт. Профессор хьунаавкьуну, нач хьуну, ливхъун нанисса кIанттай ттул ччанная ус лирккуна. Пьесалуву къаликкан аьркинссия. Профессорма хъирив оьвтIий ур: «Катяй, ява ва ус ласи», — тIий. Микку тамашачиталгу гурну хъатру ришлан бивкIуна. Премьералия махъ, бусравсса хъамал бусса кIанттай ттущава къахьун аьркинсса иш хьунни, тти нава буккан банссара тIий, ххажалатрай бура ца мурцIув щябивкIун. Шагьрулиясса хъамал: «Ва чIивитIу чув бур», — тIий, бувкIун, ттуя дуцири цIарду дурунни. Муни Шагьимарданнул бувсуна ччанная ус лирккун дуний личIаву яргсса лахIзану хьушиву.
— Цумур хьуна яла дакIний лирчIсса роль?
— Ми лап чIярусса дуссар. Шинай мукьва премьера шайссия. Гьарца пьесалуву агьаммур роль дулайва ттухьхьун.
ДакIний лирчIуна ХIасан Буттаевлущал цалчин дургьусса «Кречинскийл хъатIи» спектакльдунуву, Шиллердул «Макру ва ччаву» спектакльдануву Луизал, Минкаил Аьлиевлул «Буттал шяраву» спектакльдануву доярка Жариятлул, Минкаил Аьлиевлул «ПартIу ПатIима» спектакльдануву Бахттуншал, Раиса Хубецовал «Ниттия дурксса цIаниву» Хансиятлул, Курди Закуевлул «Хъявринсса ччавриву» Маймайкил роллу.
— Артистнал оьрмулул ца агьамсса бутIа лагай гастроллай. Буси яла асардай ливчIсса аьрххилия.
— Буссия замана. Гьарца шяраву театр бучIаннин ялугьлай бикIайссия, ссавур дакъа. Шяраваллал инсантуран мунияр ххисса дялахъру цамур къадикIайва. Клуб нажагьсса шяраву бакъа къабикIайва.
[pullquote]Цалчинсса роллаву яла дакIний лирчIунни Къумукьнал театрдануву зузисса Шагьимардан Аьбдуллаевлул чивчусса «Широкая дорога» тIисса пьесалул спектакльдануву дургьусса Москавлиясса студентка Катял роль. Премьералийн МахIачкъалалия Гъумукун бувкIун бия хьхьичIунсса театрал ишккаккулт.[/pullquote]
КьатIув бишайссия спектакллу. Къутаннайгу, дуниял дарщу-дарккуну духьурча, чIаркIув бишайссия. Буран бусса чIумал хъинну захIматну бикIайва, декорация мурчал ласлай.
Театр шяравун бувкIсса баяйхту, ахттайн чIун хьуннинма чартту бивхьуну, цанма щябикIансса кIантту бувну, щя-щябивкIун бикIайва агьали. Ттукрай, дучрай декорациягу дирхьуну, бахьтта лагайссияв шяраваллавун. Ус щалла къадуцаншиврул, шярава буккайхту, лирккун, бачIва ччаннахь бачайссияв ягу тIатIан кIану къалирчIсса усру лаххайссия инсан хьунакъаакьинсса кIанттайх нанийни. АпатIирттащагу, Аллагьнал цIими ххи хьуну, цимилвагу ххассал хьуссару.
Ца базилух кьурукIинттул, Маччайннал махIлалийсса щархъавун спектакль ккаккан бан лавгун буну, Къурлату нанисса чIумал, марххала бувну, ца кIанттай ччан ливчуну, арснащал ахьния багьавай ливчIсса кIанттай, махъа нанисса бурттигьул каниха бувгьуну, ххассал бувссару. Акъания, неххай бакъа къабацIанссияв жу, гъинттул марххала бавссукун бакъа лагу-къалякъинссияв. Шунив хъамаллураннийн лавгун, гайннал кьакьан бувну, гъили лаган бувну, тIайла бувкссару.
Гьарцагу шяраву хъинну хIурматрай кьамул байвав. Щала миллатран бусравну, кьимат бюхттулну бияв ласгу, навагу. Гьарца шяраву хъамалгу бия. Цалчин гьантта бивкIсса хъамаллурайн хаингу къавхьуссару. ХIасан ивкIуну шанна шинава, аьрххи багьну ттула шяраву Кьубав бунува, лагма щархъавасса инсантал букIлай бия, жижара бан бучIан къашаврия начну буру тIий.
— Оьрмулул бугьарасса инсантурал дакIурдиву дахIалай чинсса кIану бувгьусса артист ур вил лас, Дагъусттаннал халкьуннал артист ХIасан Буттаев. Буккултран тIааьнну бикIанссар му дакIнийн утарча.
— Ттун ттула талихIгу театрдануву лявкъуссар. ХIасан ттул учительну хьуссар. Га на театрдануву зун бучIаннин цIа ларгсса артист ия. Ганал рухIгу, жангу театр бия. Гьарца ишираву ттула чIарав ацIайсса лас ия. Кьюкьала къабивзун, ичIаллил кушулуцIунгу кумаг байва. Театрданувунгу, гастроллайнгу жущала архIал буцлай, хъуни барду шама арс – Камил, Жамалуттин, МахIаммад ва душ Зулайхат. Вайнная бивзунни урчIва оьрчI, вайннаягу – ацIния кIива оьрчI.
Ххаришивурттугу, къумашивурттугу, захIматшивурттугу оьрмулул ххуллий чансса къаккарккунни. Ми духIансса цIуллушиву Заннал чурххахьхьун дулаврийнгу щукрулий бикIара.
— Ци чIа учинна вила аьзизсса театрданун, инава дакIнийсса тамашачитуран, лакрал миллатран?
— На 2003 шинал, ттулла цIуллу-сагъшиву сававну, лавгра театрданува. Амма театрданул каялувчитурал ттухсса къулагъас тачIав чан къадурунни. ДакIнихтуну барчаллагьрай бура гайннайн. Ххарину ва пахрулий бура жула театр республикалий хьхьичIунсса ххуттай бушиврия. Зий бур гьунар бусса цIу-цIусса артистал, гайннан тIайлабацIу чIа тIий бура. Ттунма ххирасса лакрал миллатрайнгу барчаллагьрай бура нава хъун баврихлу.
Ххарину бура миллатрал культуралуву ттула захIматрал бутIа бишин нясивну лякъаврия. На цал къушлийн ша бивзсса, ттула хьхьичI цIу-ччатI бивхьусса инсантуравасса сагъну буминнахьхьун цIуллушиву дулуннав, жуятува батIул хьуминнангу алжан булуннав!
— Барчаллагь хъунмасса, РайхIанат Аьбдуссаламовнай. Инава хьурдай тIисса роль дугьансса вила хиял бартлавгун лякъиннав!
Ихтилат бувссар
Зулайхат Тахакьаевал