Дяъвилул гьурттучи ва насихIатчи

ХIакьину чичлачисса ва макьалалуву ттун бусан ччай бур Хъун дяъвилул гьурттучи, дяъвилия увкIун махъгу ацIаву дакъа хIукуматраха, халкьуннаха къуллугърай зий, занай ивкIсса, ттулагу учитель, хъинирву, МахIаммадов Батир Уцумил арснаяту.

Дянивмур даражалул школагу бувккуну, дуккавриву хьхьичIунайсса Батир увххун ур Буйнакскалийсса НКВД-лул лаваймур даражалул школалийн. 1935-ку шинал му школа Буйнакскалия бизан бувну бур Ростов шагьрулийн. Архсса кIанайн гьансса тIакьат дакъа тIий, переводить хьуну ур миккувасса педучилищалувун. Му буккайхту, 1936-ку шинал зун ивкIун ур Нарком просвещениялул инспекторну МахIачкъалалив.

Цала бугьарасса нитти-буттаха аякьалий икIаншиврул, зана хьуну Лакрал райондалийн, зун ивкIун ур Ххюлусмав школалий завучну, учительну. 1938-ку шинал увххун ур Дагъусттаннал пединститутравун ва 1939-ку шинал увцуну ур армиялийн.
Шавай ачин ца барз ливчIсса чIумал, дяъви байбишаврийну, ацIан багьну бур тиккува, ва хIала увххун ур дяъвилул иширттавух. Цалчинсса хIала уххаву хьуну дур Закарпатуллал аьраяллил округрай.
1942-1943 шиннардий талай ивкIун ур Сталинградуллал фронтрай минометрал взводрал каялувчину. 1943-ку шинал талай ивкIун ур Курскаллал Ккуртлуй, яла дяъвилул цIу гужний. 1944-ку шинал, январь зуруя шинай, талай ивкIун ур 4-мур Украиннал фронтрай взводрал командирну, махъ тIурча, ВНОС-рал начальникну.
Талай ивкIун ур Польша, Чехословакия тархъан буллай ва гьуртту хьуну ур Германиянаву Берлин ласавривугу.

1945-ку шиная 1946-ку шинал ахирданийн ияннин къуллугъ буллай ивкIун ур Закарпатуллал аьраяллил округрай ва мичча итаавкьуну ур шавай.
1942 шинал Батирдуйн дирну диркIун дур кIусса щаву, хъин хъанай ивкIун ур Ттуплислив. Полтава шагьру ххассал буллалиний дирну дур кIилчинсса кIусса щаву ва контузия.
Ванал дур кIира орден – «ЯтIул ЦIукул» ва «Буттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилул», хIалал дурну дур чIярусса медаллу.
Дяъвилул сасан увсса Батир чялишну хIала увххун ур дакьаврилмур фронтрайгу. Цал ва зий ивкIун ур ЧIурттащиял колхозрал парторганизациялул секретарьну, яла – Лакрал райисполкомрал секретарьну. 1949-1955-ку шиннардий зий ивкIун ур ЧIурттащиял школалул директорну. 1955-1957-ку шиннардий – Ххутрал школалул директорну.
Батир ия хъинну зат кIулсса, пагьму бусса каялувшинначи. Ванан ялагу дуркссар «ЗахIматрал лишандалул орден».
Райондалийгу, республикалийгу ва чIявучин кIулсса, хIурматрайсса инсан ия.

КIицI къабувну къабучIир Батир ивкIшиву хъунмасса кулпатрал заллу – арулва оьрчIал ппу. Амма ми циняв хъуни баннин къаливчIуна цува. Январь зурул 16-нний 1966-кусса шинал, дяъвилий дирсса щавурдал инжит увну, аьпалувух ивхьуна.
Батирдул кулпат Аьбидатлул, хъунигу бувну, чивун буккан бувссар 7 оьрчI-душ. Ванил хъунмасса захIмат бивхьуссар дяъвилул чIумал кканаварттай зийгу.
Аьпа баннав кIинналагу.

ХIусайн Давыдов,
ш. ЧIурттащи