ХIакинтал тай захIматсса шиннардий

Амбулаториялул зузалт май зуруй 1950-55 шиннардий (Къажлаев Асланнул архиврава)

Гъази-Гъумучиял музейравасса репортаж хIисаврай

«ЦучIав хъама къаивтссар, цичIав хъамакъабивтссар» тIисса махъру яла агьамми махъруну хъанай бур Гъази-Гъумучиял тарихрал ва улча лахьхьаврил музейрангу.

Ми махъру хас бувссар дяъвилий талай бивкIминнангу, захIматрал фронтрай зий бивкIминнангу, агьалинал цIуллу-сагъшиву дуручлай бивкIминнангу.


А. И. Пыпа душнищал

ПаччахIнал заманнай Гъази-Гъумук ва щалагу Лакку кIанттай цIуллу-сагъшиву дуруччаврил чулухунмайсса ургъил вари чинсса бакъахьун­ссия. Къашайшалалсса бай­сса бивкIун бур хъунмурчIин гьан-санчитурал. Мяйжан­ссар, миннавугу хьунабакьайсса бивкIссар цила чIумуха лав­хьхьуну за кIулсса, пагьму бусса, дурккусса инсантал. Миннаятугу личIину бусанну.
1904 шинал Гъази-Гъумук фельдшер зун айивхьуну ур, 1912 шинал ряхва тах бусса азархана тIивтIуну бур. Мунивугу зий ивкIун ур ца хIакин – Карпсюк тIисса ва ца фельдшер – ЧIухъатусса Дибиров Муртазяли, Ттуплислив фельдшер шайсса школа бувккусса.

Духтур СалихIат

Цалчинсса империалист дяъви байбивхьусса чIумал, 1914-ку шинал, му азарханалул давугу дарцIуну дур.
Совет хIукумат дуркIукун, 1923 шинал, байбивхьуссар зий Къалалий ххюва койка бу­сса азархана, Серпик тIисса ­оьрус хIакин зузисса. Хъирив шинал зун бивкIссар амбулатория, Протопопов тIисса хIакиннащал ва Маммаев тIисса фельдшернащал. 1925 шинал тахру гьарза бувну бур. Мура шинал райондалий зун увкIун ур хIакин Карпасюк. Мунан кумаг буллай ивкIун ур АхIмадов Ися («Аьр­чча Ися»), Вихьлиятусса Исмяилов Гъази.
1930 шинал Къалалий зий бивкIун бур 25 тах бусса азархана, 3 хIакин ва 10 дянивсса медициналул зузала.

Суратрай кияха урчIахунмай. Унчиева (Къажлаева) Нанаханум, Баратова (Къячаева) Уммукусум, Ихаева Тамара, Пашаева Рукьижат (Къажлаев Асланнул архиврава)

Зувилку шиннардил ахирданий райондалий тIитIлай байбивхьуну бур ФАП-ру (фельдшер-акушертурал пунктру).
Гъумук Кканккахъал къат­раву тIивтIуну бур оьрчIбай къатта. 1934-ку шинал миву акушеркану зун бувкIун бур СалманхIажинахъал СалихIат, халкьуннаву «духтур СалихIат» тIий дакIний ливчIсса. Муниннин СалихIатлул, Анжилий медучилищагу къуртал бувну, къумукьнал шяраву Парауллай зий дурну диркIун дур шанна шин. Кьура шинал мутталий ххаллилну зузаврихлуну ванил «Знак почета» тIисса орденгу ларсъссар.

Лакрал здравоохранениялул цIуллу-сагъшиву дуруччаврил хъунаманугу, больницалул хъунама хIакиннугу 1932-1936 шиннардий зий ивкIссар Могуч Сергеевич Яникян, цала даврил гьунар бусса, гьарца ишираву итххявх­сса специалист. 1937 шинал Яникян лавгссар Да­гъусттаннал цIуллу-сагъшиву дуруччаврил наркомну.
Азарханалул хъунмур хIа­кинну зун бувкIссар Москавлия бувкIсса Анастасия Ивановна Пыпа. Ванил бивкIссар врач-педиатрнал пиша.
ЗахIматсса дяъвилул шиннардий тIурча, райондалул цIуллу-сагъшиву дуруччаву, махъун ча дагьави, ялунгума хьхьичIуннай хъанай дарчуну дур. Амма захIматшивуртту тIурча, къачансса диркIун дур. Мукун бунугу, дяъвилийн къалавгун ливчIминнал хъунма­сса захIмат бувссар агьалинал цIуллу-сагъшиврул ялув бацIан. Ряхра шинал мутталий му даврил каялувшивугу дурссар А.И. Пыпал.
Душман ух аврил давуртту фронтрал къинттуллухгу хъинну чIярусса диркIссар. Фашистнал аьрал Къапкъазнавун бувххун махъ, Лакрал райондалиятусса ттуршахъул арамтал ва хъами цIакьшивуртту дуллан захIматрал фронтрал личIи-личIисса кIанттурдайн лавгссар. цавай – танкардайн къарши­сса окопру дуклан, гайми – дайгьузанну дуллан. Аьрщарал давуртту хъинну захIматсса ва кIусса диркIссар. Гикку личIи-личIисса азардугу сукку хъанай диркIссар. Шама инсанная сакин хьусса санитартурал группа Гъумучату кумагран лавгссар — хIакин Къантамирхъал СалихIат (Оьмарова Соня), фельдшер АхIмадова Къисттаман ва медсестра оьрус душ Наида.
Шиккува бусан, чIявучин дакIний икIантIиссар Сонял лас Леххухъал ХIусман (Оьмаров ХIусман), Анжиллал хьхьирил портрал хъунама инженерну зий ивкIсса. Га дяъвилия чIярусса орденну ва медаллугу ларсун, зана хьуссар. Соня, ласгу дяъвилийн тIайла увккун, цуппагу захIматрал фронтрай зун лавгссар.
Тай кьянатсса шиннардий райондалул цIуллу-сагъшиву дуруччаврий каялувшиву дуллан айивхьуссар Дагъусттаннал ва РСФСР-данул лайкь хьусса хIакин Къячаев Оьмахан, цувагу 32 шинал мутталий зий ивкIссар райондалул азарханалул хъунама xIaкинну.
Гъумучиял амбулаториялулгу хъинну хъуннасса даву дур­ссар агьалинал цIуллу-сагъшиву ядан. Шиву хъунмасса хIаллай, ва амбулатория тIивтIуну махъ, зий бивкIссар ДяллапIиллахъал (Даллаев) ХIусайн ва хьхьичI кIицI лавгсса хIакин Къантамирова СалихIат, фельдшер АхIмадова Къисттаман ва цаймигу.
ХхюцIалку шиннардил дайдихьулий райондалий цIуллу-сагъшиву дуруччаврил идарартту гьарза хьу­ссар. амбулатория, хъаннил ва оьрчIал консультация, 50 тахлинсса азархана, санэпидстанция, ацIунниха ливчусса ФАП-ру. Вай идарарттай зий ивкIун ур 10 хIакин ва 40 дянивсса медициналул зузала.
Вай шиннардий Лакрал райондалул агьалинал цIуллу-сагъшиву ядуллай бивкIссар. ДАССР-данул лайкь хьусса хIакинтал Къажлаев Шяпи ва Пашаева Рукьижат, Буттаев ХIажи ва ванал кулпат Педерякина Зинаида, Буттаев Сиражу­ттин (ветеран), ХIажиев Сулайман, Шайханова Алла, Эфендиев Аьбдул, Будайчиев Шяпи ва цаймигу.
Вайннащал захIмат буллай бивкIссар фельдшертал ва медсестрахъул. Штанчаев Сайпу­ттин, Туртаева СултанпатIимат ва Аьбдуллаев Анас. Хъун дяъвилул гьурттучитал. Каримов Расул, Оьмаров МахIаммадхIажи, АхIмадова Къисттаман, МахI­мудова Мария ва цаймигу. Хъамакъабитансса бур МахIмудова Мария Алексеевнал оьрмулул ххуллугу, оьрус хъамитайпа Лаккуйн бувкIун, лакку мазгу лавхьуну, лакку хъаннин эбратранну оьрму бувтсса.
Къячаев Оьмаханнул кулпат Баратова Уммукусумгу 1950-1989 шиннардий зий бивкIссар — цал операционнайлул медсест­рану, хъирив – оьрчIбай къатлул акушеркану.
Бакуйсса фармацевтикалул институтгу къуртал бувну, 1950-ку шиная тIайла хьуну, 40 шинай Гъумуксса аптекалул хъунмурну зий бивкIссар Нанаханум – Къажлахъал Расуллул кулпат.
Пашаева Рукьижатлул 1957-1973 шиннардий каялувшиву дуллай бивкIссар оьрчIбай къатлул. Ванин дуллуссар орден «Знак почета».
Вайннал бувсса захIмат лакрал агьалинан тачIав хъама­къабитантIиссар.
Аьбиди ХIайдаев