Ва хъамаитансса акъассия

1999 шинал сентябрь зуруйсса дяъвилул ишру байбишиннин хьхьичIгу Чачаннал ва ЦIуссалакрал райондалул дазуй паракьатшиву къадиркIун дур. Дазуйсса вацIраву боевиктал бушиврия кIулну бивкIун бур.


Андриана Аьбдуллаева
1998-ку шинал октябрь зурул 21-нний ЦIуссалакрал шярава Хасаврайн нанисса ххуллул зуманив боевиктурал ва ЦIуссалакрал РОВД-лул зузалтрал дянив биту-ххиту хьуну, кIия милицанал зузала оьрмулуцIа хьуссар.
Та кьини, ххуллул зуманицI машинагу бацIан бувну, бакьин буллали мишан дуллай, луркIан дурккун, милицанал зузалт хъинну гъан хьуннин ялугьлай ивкIун ур боевиктуравасса ца. ЦIухху-бусу бан гъан хьу­сса ХIамзат Даххаев ганал бивтун увтун ур. Ва хьуну дур цахъи архну, лахъний бавцIусса, 10-нния ливчусса боевиктурансса сигнал. КIайннал тIиртIуну дур цIу милицанал зузалтрайн. Хар-хавар бакъа тIиртIусса ккуллардал цIарал мукьа милицанал зузалайн щавурду диян дурну дур. Гайми, мугьлат бакъа щавурду дирмигу хьхьичIа букьан бувну, боевиктурайн данди бавцIуну бур. Биту-ххитулуву щаву дирну дур милицанал чIивима сержант Сажидуллагь Апанниевлуйнгу. Амма, цува мукун унува, щавурду дирсса дустал анавар­сса кумаграл машиналийн лахъан буллай ивкIун ур. ЦачIанма кумаг бан гъан хьусса медсестралухь ганал увкуну бур: «На итича, тайминнан кумаг бува. Ттул иш оьккину бакъар», — куну. Цувагу чансса хIаллава хIалдания лавгун, агьну ур. Ккулла, линсирдал дянийх бувххун, гьут­рурдайн щуну, вивппай оь най бивкIун, оьлицIал хьуну ивкIуну ур. Му данди бацIавриву милицанал зузалтрал бат увну ур мукьа боевик. Ливхъсса ца боевикгу гайннан кумагран бувкIсса зузалтрал увгьуну ур.
Сажидуллагь увну ур 1970 шинал ЦIуссалакрал райондалийсса Чапаевкаллал шяраву. Виваллил иширттал органнаву зун айивхьуну ур 1997 шинал.
Ва къуллугъ буллай ивкIун ур ППС-рал батальондалуву.
Та кьини Сажидуллагь, ах­ттайнссаннуйн шавайгу увкIун, ссят кIира хьусса чIумал даврийн лавгун ур. Хъунма хIал къавхьуну ахъуву зузисса ни­ттин ва кулпатран биту-ххитулул чIурду баллан бивкIун бур.
— Вай ци чIурдур, битлай бунуккар, — ццахханну дагьну дур ниттивун. Ва синхралну тиху-шихуннай занан диркIун дур. Нигьа дурсъсса ласнал нину паракьат дуллай бивкIун бур Сажидуллагьлул кулпат Сиясат.
Ча дакIнийн багьанссия ванин уттигъанну шавату лавгсса цила лас боевикнал ккуллалул утанссар куну. Ссят ххюра хьу­сса чIумал ванин хIисав хьуну бур цачIанма нанисса шяраваллил жямат. Му чIумалгу, щак багьлай бунува, вих хьун къаччай бивкIун бур.
Сажидуллагьлул ва Сиясатлул ташу хъинну цаннан ца ччай бувсса ташу бивкIун бур. Дахьра ххюра шин хьуну диркIун дур вайннал цачIу оьрму бутлай.
— Вай дия ттул оьрмулуву яла талихI буми шинну. Сажидуллагь ия аякьа дусса ласгу, ппугу, — тIий бур Сиясат.
Вайннал бур кIива оьрчI – ца арс, ца душ. Сажидуллагь дунияллия лавгсса чIумал ванал арснан Асланнун 4 шин диркIун дур. Вава оьрмулуву ивкIун ур Сажидуллагьгу 1975-ку шинал, цалама ппу Нариман ччяни дунияллия лавгсса чIумал. Сажидуллагь кулпатраву чIана-чIивима ивкIун ур. Ва акъа­сса, кIива ссу ва ца уссу цаймигу бивкIун бур.
Сажидуллагь ивкIун ур чIи­вину унува затрал хIисав ласай­сса, ччимур тагьарданува уккан кIулсса, оьрмулуха къалавхьхьуну аькьлу бусса оьрчI. Ца ппурттуву, гъинттул чIумал, 7 шинавусса Сажидуллагь цала хъунама уссищал ххулув бан лавгун ур. Микку ца шяравучунал вайннахь хъярч бувну бур: «Зу зула нину ттунна дуцин ихтияр дулурча, на зун ва ттула ттуккугу, ца аьравагу дулунна», — куну.
Хъунама уссу, ссибивзун, мунайн дяъвай сукку хьуну ур. Сажидуллагьлул тIурча, хъянгу ивкIун, увкуну бур: «Цал дула, яла бурганну», — куну. Шяравучуналгу: «Вана аькьлу бунал жаваб», — куну, чIивисса Сажидуллагьлул ка чIуен дурну дур.
Гъан-маччаминнал бусласимунийн бувну, ванал чIявусса луттирду буккайсса бивкIун бур. Школалийгу ххуйну дуклай ивкIун ур. Школа къуртал бувну махъ аьралуннаву къуллугъ бан лавгун, лайкьну аьрали буржгу лавхъун, зана хьуну ур. Нинугу, гъан-маччамигу, ванан щар дуцин ччай, душру ккаккан буллай бивкIун бур, амма Сажидуллагьлул цанма буцинсса душ цала лявкъуну бур. Бусса оьрмулий ванищал талихI-тирххандарай ивкIун ур. Арс увсса чIумалгу Аслан тIисса цIа цала дирзун дур, жанавартрал паччахIнал цIа дизантIиссар куну.
ЦIана Асланнун 26 шин дур. Дагъусттаннал университетгу къуртал бувну, зий ур. Оьрмулул хъунасса къаивкIнугу, ванан ххуйну дакIний ур бутта.
ТачIав дакIния къадуккай та пашмансса кьинигу. Та кьини садикрая шавай нанисса Аслан тIайла авцIуну ур бутта хIатталлив лавсун нанисса арамтуннал кьюкьлуйн…
Бутта дунияллия лавгсса чIумал ванал цала ниттил цIа дуллусса душнин ХIалиматлун дахьва кIива барз бивкIун бур. ЦIана ванин 21 шин дур. Цуппагу хъинну бу­ттаха лавхьхьусса бур. ХIалимат дуклай бур Да­гъусттаннал университетрал филологиялул факультетрай.
Сиясатлул ххаллилсса тарбия дуллуну дур кIивагу оьрчIан, тачIавгу бутта акъашиву кIул хьунгу къабивтун бур.
Жяматрал бусласимунийн бувну, Сажидуллагь ивкIун ур захIмат ххирасса, яхI-къирият дусса, буллусса махъ бацIан бан кIулсса инсан. Ва чIалачIин дакъа ххирасса ивкIун ур уссур­ссуннан, дустуран. Ванахь дакIниймур кIибачIлай, маслихIат ккаклай бикIайсса бивкIун бур дустал. Сажидуллагь ивкIун ур ххаллилсса арсгу, ласгу, ппугу. Аьпалул хьуну махъ ванан дуллуну дур Къучагъшиврул орден.
Щин дакIнин багьанссия та кьинисса Сажидуллагь Апанниевлул ва ХIамзат Даххаевлул бивкIурдал 1999 шинал оьрмурдацIа хьусса ЦIуссалакрал РОВД-лул зузалтрал лахъисса сияхIран дайдихьу данссар куну.