Пиша ххиранан дуниял тIитIайссар

Рустам Беков

Ца-царай макьалартту жун чичин багьай билаятрал архсса шагьрурдая: «ТтучIан зул кказит букIлай бакъархха. Му букIлакIи баншиврул ци бан аьркинссар?» тIисса инсаннал суал савав хьунугу.

Сайки укунссара хьунни ва макьала чичинсса сававгу. Цурдагу, кIиазардаксса километралул манзилданий лакку мазрай телефондалувух буллалисса ихтилатрал гьанулийсса.

Залму АьбдурахIманова
Дуклан лавгнияцIа Москавливва миналулгу хьуну, хъунмур оьрму элмулун харж бувсса Беков Рустам Хизрил арс увну ур 1935 шинал ТтурчIиял шяраву. Ва ур шяраваллил хозяйствалул элмулул доктор, зий ур цIанагу билаятрал хъуншагьрулий НИИ-луву ахънилссаннул селекциялул лабораториялул хъунаману. Ванал каялувшиврулу дунияллийн буккан бувну бур Аьрасатнаву ва мунил кьатIув помидордал цIанихсса сортру.

Москавливсса дустуращал

[dropcap]В[/dropcap]анал буккан бувну бур хIакьинугу Краснодардал аьрщарай бугьайсса ва комбайналух батIайсса помидордал чIявусса жинсру. Миннуя дайсса дур томат ва личIи-личIисса журалул хIачIияртту. Рустам Бековлул элмулуха зузи­ссаксса хIаллай хIадур увну ур 7 аспирант, миннава 3 ур жула рес­публикалиясса.

Ванал элмулул ххуллийн укка­ннинасса оьрмулул дайдихьулийсса оьрчIшиврул шиннугу дархIуну дур Лаккуй диркIсса ТтурчIиял шяраваллицIун. ЦIуссалакрал аьрщарайн бизан буллалисса чIумал, Рустамлун диркIун дур 9 шин. Ши­кку школагу къуртал бувну, 1957 шинал ва дуклан увххун ур МахIачкъалалив Шяраваллил хозяйствалул институтравун.

Ххуйсса кьиматирттай ду­ккаву къуртал дурсса жагьилсса пишакар тIайла увккун ур Къизлардал райондалийсса «Путь Ленина» тIисса, таний хъинну авадансса, колхозраву хъунама агрономну зун. Цаппара хIаллава чIаххуврайсса шяраваллил колхозрал председательнал хъиривчунугу, хъунама агрономнугу зун тIайла увккун ур. Шикку зий ванал 4 шин дурну дур.

[dropcap]М[/dropcap]оскавлив аспирантуралувун дуклан нанисса чIумал колхозрал Рустам, итххявхсса, цала пишалул хIал ххуйну кIулсса зузала уну тIий, къаитаакьлай, аспирантуралувун ухханцIа харжгу кьу­къавкьуну, ванах махъунмай мюхтажну ялугьлай бивкIун бур. Му диркIун дур 1962 шин. Москавуллал Шяраваллил хозяйствалул институтраву ванал язи бувгьуну бур ахънилссаннул сортру дуккан дайсса селекциялул факультет. Шанна шинава дуккавугу къуртал дурну, ма­хъунай Ватандалийн зана икIансса ппур­ттуву, Рустамлухь тавакъю бувну бур тиккува элмийсса зузалану зун.

Цаппара хIаллава дуккавриву хIарачат бусса жагьилсса пишакар Американавун стажировкалий гьан уллалисса баян бувну бур. Амма кулпат буван увасса жагьил къагьан ан хIукму хьуну бур. Чил билаятирттайн гьан баврил низам тани мукунсса диркIун дур. Рустам ччаннай авцIуну, чансса-дунугу дуланмагърал хьусса чIумал, цала шяраватусса Мамлакат тIисса душ бувцуну бур. Вайннал дянивгу хьуну ур шама арс. Муния махъ ва лавгун ур Италиянал Флоренский университетравун дуклан.

Тиха увкIун махъ ва зун тIайла увккун ур Ленинг­радрайсса ахънилссаннул жинс­ру дуккан дай­сса хасъсса центрданийн. Совет замана лиян хьхьичIсса 1988-90 шиннардий институтрал ва цала кулпатращал гьан увну ур Вьетнамнавун зун. Тих мадара шиннугу дурну, зана хьусса чIумал, Москавуллая арх ба­къасса Мытищалийсса парникирттаву, гъинттул чIумал Краснодардал хъуруннайгу, помидордал цIусса сортру дуккан дуллай, зий ивкIун ур.

Рустам Бековлун дуллуну дур «Шяраваллил хозяйствалул лайкь хьусса зузала» тIисса цIагу. Ванал буккан бувну бур салатру дайсса помидордал 40 жура, комбайнардал батIайми помидордал сортругу ацIуннияр ххишаласса бур. ПишалуцIун бавхIуну, ивну ур ва Испаннавунгу, Болгарнавун ва Китайнавунгу.

Гьашину кIицI лагантIисса юбилейгу барча дуллай, чIа учин ччай буру Рустамлун цIуллушиву ва лахъисса оьрму. Вила арсваврая ва миннал оьрчIая ххарину, шадну ва цимирагу шинай жул «Илчи» кказитгу бучIан буллай, вила элмулуха зий-занай итаннав!

Шиккува ххи бан, вания гихунмай хIурмат бусса РустамлучIан кказит букIлантIимур масъалагу щаллу хьуссар.