Къатраву чани ва гъилишиву чан къахьун

Аьлиевхъал кулпат

Декабрьданул 22-нний жулва билаятрай кIицI лагай Энергетикнал кьини – пишакарсса байраннава ца яла хьхьичIарамур.

 Шахьуйннал шярава бувксса личIи-личIисса пишакартуравух бур му бусравсса пиша язи бувгьумигу. 

ХIакьину ттун бусан ччива шяраву ва шагьрулий бусравсса, хIурматрайсса Аьлиев Кирамуттиннул кулпатрая. Вайннайн сивсуну энергетиктурал, инженертурал кулпат учин бучIир – Кирамуттин ва ванал шама арснавасса кIия инженертал бур, вай гьарца кьини зий-занай бур, жулва къатравун дайшишру дакъа чани бачиншиврул.


Бадрижамал Аьлиева
Кирамуттин увну ур Шахьував, фронтовик, учитель Аьлиллул ва Шушиннал шяравасса Зубайрижатлул къушлий. Ванал ппу Аьлил, га чIумалсса лакрал цаймигу чиваркI куна, къалайчишиву дуллан, маэшатрал хъирив Украиннавун лавгун ивкIун ур оьрмулул 14 шинавува. Тих уна байбивхьуну бур Буттал КIанттул цIанийсса дяъвигу. Шанма ссил ялун арсурвавраву цалчин увсса Аьлил уссурвавраву яла хъунама ивкIун ур.

Дяъви байбишайхтува, Аьлил, цимурцагу кьадиртун, увкIун Лаккуйн, лавгун Гъумукун военкоматрайн, аьрайн лавгун ур. Мунал къуртал бувну бур офицертал шайсса 3 зуруйсса курсру, офицернал чиндалуву талай ивкIун ур дяъви яла къизгъинний: Курскаллал дугалий, Прохоровкалулусса танкардал талатаврий ва цаймигу кIанттурдай. Аьлил ивкIун ур зенитно-артиллериялул установкалул командирну, дирчуну дур душманнал цимигу самолет. Дяъвилия зана хьуну ур ца кагу дакъа, чIярусса наградарттащал.
Аьлиллул ппу ЛатIип ва Шушиннал шяравасса Минкаил Жалиев (НКВД-лул начальникну ивкIсса Адам Жалиевлул уссу) кувннан кув кIулну бивкIун бур, кIиягу хъус-кьинилул, ятти-гъаттарал заллухъру бивкIун бур. Лаккуя кьанив гужирай шяраваллурду дизан дуллалисса 1944-ку шинал Шушиннал шяравасса халкь Шахьувахчил най бивкIун бур. Микку Минкаиллул душ Зубайрижат ЛатIиплул арснан Аьлиллун буцин шяравува бацIан бувну бур. Мукун, Аьлиллул ва Зубайрижатлул ташу бувну бур 1944 шинал.

 

Зураб

Кирамуттин увну ур вайннал къушлий ххюлчинсса оьрчIну 1956 шинал. Байбихьулул школалийн лавгун ур буттал шяравува. Шяраву кIива классгу бувккуну, 1966-ку шинал вайннал кулпат махъунмай Украиннайн бивзун бур, Первомайск шагьрулийн. Школагу къуртал бувну, Кирамуттин дуклан увххун ур Харьковуллал шяраваллил хозяйствалул электрофикациялул механизациялул институтравун, энергетикалул факультетрайн. Ххюлчинмур курсирай дуклаки­сса чIумал аьпалул хьуну дур нину Зубайрижат. Дуккаву къуртал дурну, инженер-электрикнал диплом кIунттил бувгьуну махъ Кирамуттин тIайла увккун ур Первомайскаллал райондалийсса яла хъуннамур откормочный комплексрай зун. Му комплексрай 1979-ку шиная 1985 шинайн ияннин хъунама энергетикну зий ивкIун ур Кирамуттин. Миккун зун увкIсса шиналва кулпатгу бувну бур мунал, цала шяравасса Асият тIисса душ бувцуну. Асиятгу цаппара­сса хIаллай зий бивкIун бур мура совхозрай, дукра дувуну. «Хъинну хъуннасса совхоз дия, 6 отделение дусса, ца отделение – Да­гъусттаннайсса ца хъуннасса колхозуксса, дазу-зума дакъасса авлахъру, вацIри бия, най биян шай­сса кIанттурду, битлай битан шай­сса ххуллурду къабикIайва», — тIий, буслай бур Асият. Совет кинордаву жунма ккаккайсса куццуй, балчаннуй аьравалттий ягу машиналий бачайсса бивкIун бур Асият хъузалт бакIлахъия лакьлай зузинийн, миннансса дукра ларсун, хъуни кIункIурдаву, хъуни термосирттаву.

 

Расул

Украиннай бувну бур вайннан ЛатIип ва Расул тIими оьрчIру. 1985 шинал вайннал кулпат бивзун бур Дагъусттаннайн.
Асиятлущаллив Кирамуттин кIул хьуну ур 1978 шинал, цалла нину оьрмулува гьан цахъи хьхьичI. Шяраву хъатIив буллалисса чIун диркIун дур, Украинная Аьлиевхъал кулпат бувкIун бур хъатIайн оьвкуну. Хъягу-хъяй, буслай бур Асият цивппа кIул хьусса куц:
— Кирамуттин ва на кувннан кув ча кIулну бикIави, жул нитти-буттахъулгума кувннан кув вари чинну кIулну къабикIайва, так кIулссия Аьлилхъул тIисса инсантал Украиннай ялапар хъанай бушиву. Яла бувккунни хавар, тIар, Аьлилхъул Дагъусттаннайн арснан душ ххал бан бувкIун бусса бур тIий. Ттула ссийщал, Маящал, буру хъатIий. Микку Кирамуттин лезгинкалий излазисса куццух буруглай, ссугу, нагу, кувннийн кувгу щилай, хъяй буру – ванан я га чIумал къакIула къавтIун изан, я утти къакIулли. Кирамуттиннул ниттил итталун багьну на, мунил цIувххуну бия та щил душри куну. Къурталли хъатIив, лавгунни ми махъунмай Украиннавун. Яла шяравусса фронтовик, учитель Муса Мусаев (Аьти Муса чайва мунайн) ивкIуну, мунал леххаврий увкIуна Кирамуттин буттащал архIал. Му чIумал жу ххуйну кIул хьунав…

Буттал аьрщарай бикIан, 1985 шинал вайннал кулпат Да­гъусттаннайн зана хьуну бур, Кирамуттиннул, лахъсса харжгу бу­сса, ххуйсса давугу, гьарзадрал щаллусса къатта-къушгу кьабивтун. Дагъусттаннай, учин бучIир, вайннан цIуницIа цимурца дуллан багьну бур. Цаппарасса хIаллай МахIачкъалалив Асиятлул нитти-буттачIа ялапар хъанайгу бивкIун, яла ЦIусса Кяхулайрай бувну бур цанмасса цIусса къатри. Кьянкьану ччаннай бацIаннин Кирамуттиннун ва Асиятлун диял­сса захIматшивуртту духIан багьну бур.
Ца-кIива махъ Асиятлулми нитти-буттаягу. Асият бувну бур Шахьуватусса Маммаев ПаттахIлул ва ТтурчIиятусса Шамайл кулпатраву. ПаттахI шагьрулул га чIумул инсантуран ххуйну кIулссар, личIи-личIисса къуллугъирттай зий ивкIсса общественник ва активист. Шамайгу бия хIакьсса зунттал хъамитайпа, ичIаллилссагу буллай, цикссагу шиннардий балугърал консервартту дувайсса заводрай зий бивкIсса.

Дагъусттаннайн увкIун махъ Кирамуттин зун ивкIун ур Дагъпотребсоюзрал цIуну тIивтIусса ччатI шахьай заводрай хъунама инженерну, 1985 шиная 1997-ку шинайн ияннин. Му бивкIун бур хьхьу-кьини 10 азарва буханка шахьай­сса хъунмасса завод. 1997-ку шинал Кирамуттин «Дагэнерголийн» зун увххун ур, рядовой­сса инженерная тIайла хьуну, бивтун бур отделданул начальникнайн бияннинсса ххуллу, микку сайки 20 шин дурну дур. Му бивкIун бур яла хъунмамур отдел, республикалий бур кусса хъуни-хъуними заводру, идарартту щаллу буллали­сса яла хъуннамур участокращал­сса. Республикалий ишла буллалисса электричествалул 70 процентрацIун дархIусса давуртту, масъалартту вайннал отделданийн багьайсса бивкIун бур. 2016 шинал, пенсиялийнгу уклай, цIуллу-сагъшиврулгу цахъи авара уллай уну, Кирамуттиннул кьадиртун дур даву. 2018-ку шинал цIунилгу даврийн оьвкуну, инженерну зий ур. ЦIана Кирамуттин зузисса участокгу дур жаваблувшиву хъуннасса. Цалла даву хъинну ххуйну кIулсса, гьарца иширах­сса цалла ургаву, цалва пикри бусса Кирамуттин мудангу хIурматрай ва бусраврай ур зузиминнал дянив.

Кирамуттингу, махъсса оьрчI­ругу (ПатIимат, Адам, Минкаил, ТIагьират, Славик), ххуйсса тарбиягу дуллуну, дуккин бувну бур Аьлил­лул ва Зубайрижатлул.
Кирамуттиннул ва Асиятлул дянив хьуну ур шама арс ва ца душ. Хъунама арс ЛатIип, МахIачкъалаллал 10-мур школагу къуртал бувну, увххун ур Суворовлул цIанийсса Ленинградрайсса училищалувун. МарцIсса ххювардай бувккуну бур Автоххуллурдал институт. Ххуллурдал давурттай Дагъусттаннай ва Санкт-Петербурглив зийгу ивкIун ур, махъсса шиннардий ишбажаранчишиву дуллай ур.

Хъиривма арс Расул, Дагъус­ттаннал техникалул университетгу бувккуну, 2008-ку шиная шинай, электромонтерная айивхьуну, «Дагъусттаннал сетевой компания» АО-лий зий, хьхьичIунсса инженернал къуллугърайн лавхъун ур. КIулши хьуния махъ ва агьну ур спортрахун, цимилагу хьуну ур Дагъусттаннал ва ЮФО-рал чемпион, ва ур Аьрасатнал спортрал мастер, 2015 шиная шинай тренернал касмугу дачин дурну ур, каратэлухун багьсса чIава жагьилтал вардиш буллай. Мунищала архIал заргалнал пишагу ххуйну кIулсса, мусил, арцул кьай-кьуй дуван гьунар бусса жагьил ур Расул.

Зураблулгу бувккуну бур Политехнический университет, лавсун бур инженер-энергетикнал пиша. Заочнайну дуклай, зун ивкIун ур ппу зузисса идаралий, «Дагэнерго» ОАО-лий. Амма, ппугу шиккува зий урча куну, хъинмур, бигьамур кIанай къазийна, мяйжаннугусса захIмат буллай, ца яла бигьа да­къамур участокрай электромонтерну зий, цалва хIарачатрайну лавхъун ур отделданул начальникнал къуллугърайн. 2010-ку шиная шинай Зураб зий ур Федерал сетевой компаниялий, 2012-ку шинал ивтун ур центрданул начальникну. Ухссавнил Ккавкказуллал ва щалагу Аьрасатнал энергетиктурал дянив буллалисса, пишакаршиврул даража ккаккан буллалисса бяст-ччаллай Зураб хIаласса жула, Дагъусттаннал, бригадалул бувгьуссар хьхьичIунсса кIанттурду. 2009-ку шинал му журалул бяст-ччаллай, яла жагьилма электромонтер хIисаврай, Зураб Аьлиевлун дуллуссар багьлул ларайсса бахшиш. Спортравугу Зураблул ккаккан дурссар хьхьичIунсса хIасиллу, цимилагу ххув хьуссар республикалул ва мунил кьатIувсса бяст-ччаллай. Ва ур Аьрасатнал спортрал мастер, Дагъусттан Республикалул рукопашный бойрал федерациялул вице-президент, Да­гъусттан Республикалул рукопашный бойрал цачIундур командалул хъунама тренер. ОьрчIру вардиш буллалаврилмур даврихун Зураб агьну ур 2011-ку шиная шинай. Расуллул ва Зураблул, техникалулми вузру бакъассагу, бувккуну бур ДГПУ-рал физкультуралул факультетгу. Вай кIиягу «Лакку кIанттул лига» цIанилусса футболданул бяст-ччаллал хьхьичIунсса гьурттучиталли (Шахьуйннал жагьилтурал командалуву).

ДакI марцIну, цалла даву ххуйну кIулну буллалисса захIматрахлу ппу ва арсру цимилгу лайкь хьуну бур хIурматрал грамотарттан ва личIи-личIисса наградарттан.
Кирамуттиннул оьрчIаву чIанма-чIивимур Аида марцIсса ххювардай дуклай бур Дагъусттаннал медициналул университетрал 5-мур курсирай. Цалчинмур курсирая байбивхьуну, Аида хьхьичIунсса гьурттушинна дуллай бур цилва язи бувгьусса университетрал жяматийсса оьрмулувух. Мукьилчинмур курсирай Аида бивкIссар вузраву буккан буллалисса кказитрал хъунмур редакторнугу. Вузрал активистътурал дянивсса конкурсрай «Журналист года» номинациялий Аидал дукIу бувгьуссар цалчинсса кIану.
Кирамуттиннул ва Асиятлул арсурваврал бур ххаллилсса кулпатру, оьрчIру.
Барча зул пишалул байрангу, ялун нанисса ЦIусса шингу. Зунна ххирасса даврий ва зулва-зулва кулпатирттаву, зунма ххираминнал дянив цIу-цIусса хьхьичIуннайшивурттайн бияннав зу.