Ца кьиссалул ххуллийсса оьрму

[dropcap]Л[/dropcap]акрал райондалийсса ЧIарттал шяравун аьрххи багьсса чIумал жу кIул хьуру оьрму-хIал ккавксса, дяъвилул шиннардийн оьрчIшиву тIайла дарцIусса, чIявусса бакIрачIан бувкIсса ХIажимаева Маржанатлущал.

ХьхьичIва цала маэшатрал хъирив чIявусса жула лак лагайсса бивкIссар Дянивмур Азиянал билаят­райн, таманссаннал тихра минардугу дирхьуну диркIссар. Чансса бакъар хIакьинугу жула лак УзбакIнаву, Таканаву, Таджикнаву.
Укун, оьрчIнийва УзбакIнавун лавгун, хъунмур оьрму тих лавгун бур Маржанатлулгу.


Ванил ппу Минкаил дяъви байбишиннинма Таджикнавун хIалтIилухун занай, маэшат буллай ивкIун ур. Душ балугъравун бияйхту, буттан ччан бивкIун бур канил касму лахьхьин дан, вагу цащала тихун буцин. Душанбайлий бивкIун бур бартбисуртту щащайсса фабрика. Тих­сса цала дустурал душру бартбисуртту щашлай ккавккун, буттан ччан бивкIун бур Маржанатлунгу ва касму лахьхьин дан. Му чIумал ванин дурагу 16 шин диркIун дур. ЧIавасса душ цуппалу гьан къабитайссар тIий, нинугу архIал дарчуну дур, гайми оьрчIругу бувцуну. Маржанат цуппагу му чIумал буцин кусса душ бивкIун бур.

[pullquote]Уссин кIива барз шайхту, захIматну къашай хьуну, диркIуну дур нину. Вилттили оьрчIгу, гайми кIивагу ссугу Маражанатлул канихун багьну бур. [/pullquote]
Вайннал кулпат тихун бив­сса чIумал байбивхьуну бур Хъунмасса Буттал КIанттул цIанийсса дяъви. Му хавар баяйхту, вайннан махъунмай зана хьун ччан бивкIун бур, амма, ххуллурду лавкьуну, зана хьун къабювхъуну бур.

Маржанат УзбакIнаву

Гъурбатрайсса оьрму бигьа­сса бикIанссияв, тихгу жагьил­сса душнил бакIрачIан чIявусса бувкIун бур.
Дахьва Душанбайлив бив­сса чIумал, Маржанат бувцуну бур кIива зуруйсса аьрали курсирдайн. Ми курсирдая махъаллил хьунсса ихтияр къадиркIун дур. Маржанатлул буттахь тих­сса гьалмахчунал маслихIат бувну бур: «Вила душ дяъвилийн буцайча, шичча насу, цамур кIанайн изу», — куну. Минкаил, кулпатгу бувцуну къишлакьрайн ивзун ур. Миккугу Маржанатлун хъиннува захIмат-жапасса оьрму байбивхьуну бур. Къишлакьрайн бивзун махъ вайннал кулпатраву увну ур цамагу арс. Кулпатраву хъунма-хъунмурсса Минажатлунгу къайгъурду ххишала хьуну бур. ОьрчIан кIива барз шайхту, захIматну къашай хьуну, диркIуну дур нину. Вилттили оьрчIгу, гайми кIивагу ссугу Маражанатлул канихун багьну бур. Кулпатраву хъинну захIматсса, дукан-хIачан дакъасса, тагьар диркIун дур.

Тихаллил щалла дуланмагъгу памма бугьаврицIун дархIусса диркIун дур. Щала кьини дурсса даврихсса хIакьлингу ца чIумухсса дукра дулайсса диркIун дур, щала харжгу му бивкIун бур.
Кьинибархан паммалул авлахърай зийгу бивкIун, шаппа, хьхьу кьинилийн дурккун, дарзишиву дуллан бикIайсса бивкIун бур. Ванил канила дукъаккайссарагу даву къадиркIун дур. Укун, цила хIарачатрайну Минажатлул бакI буккан бувну бур цихунма багьну ливчIсса уссу-ссу.
Яла цаппара шиннардива вайннал кулпат бивзун бур Тажикисттанная УзбакIнавун, Шурчи тIисса шагьрулийн.

Ти­кку дуруххаврил даву канилух дурксса Маржанат бивтун бур янна дуруххайсса цехрал хъунмурну. Ва зузисса шиннардий цехгу гьарта-гьарза хьуну, зузалтгу чIяву хьуну бур.
Дан-дитан кIулсса, давриву дирисса Маржанатлуй тихваминналгу, шяравассагу жагьилтуралгу я бацIайсса бивкIун бур. Ва буцин ччисса цикссагу бивкIун бур. Амма, уссу-ссу цахунма цивппа багьну личIанссар тIий, щар къахъанай бивкIун бур. Так га чIана-чIивима оьрчI хъуна хьуну махъ щар хьуну бур Маржанат. Цуппа буцин куну бивкIсса жагьилнангу нясив къавхьуну, хьуну бур Анварбаг тIисса цала шярава­сса оьрчIан. Анварбаггу, аьра­луннаву къуллугъгу бувну, муния махъ Япуннащалсса дяъвилийгу гьуртту гьуну увкIсса жагьил ивкIун ур. Къабяйкьуну бур Маржанат ванащалсса ташулийну.

— Мудан гъурбатрай бикIавув тIий, ласнацIунгу бавкьуну, бу­ттал шяраву дурну дур къатри. Ми шиннардий Анварбаг ивтун ур ЧIарттал колхозрал председательну. Дуллалинан даву чан къашайхха, кIиккугу ласнал хьхьичIва-хьхьичI Маржанат буккан байсса бивкIун бур колхозрал давурттайн.
Оьрмулул 16 шинаву байбивхьуну, личIи-личIисса давурттай зий, биялсса захIмат бивхьуну бур Маржанатлул. Ва бур захIматрал ветеран. Амма, УзбакIнал архивраву ташулул чагъар якъашаврийн бувну, дяъвилул гьурттучинал кулпат хIисаврайсса куклушиннарду ванин дакъар.

— Му чагъар тIайлабацIан бан хъирив бизлай, мадара заназин дарду, амма чаран ля­къин къавхьунни. Ниттин къащи хъанан дикIай, цуппа кунмасса дяъвилул гьурттучитурал кулпатирттахасса аякьа чIалай, — тIий буслай бур Маржанатлул душ Аьйшат.
Вирттаврал ххуллийсса хху­ллу бивтсса инсантал бур Маржанат кунмасса хъами.
Лайкьри вай х!укуматрал чулухассагу, лагма-ялттунал чулухасса ччимур х!урматран.

Андриана Аьбдуллаева,
Имара Саидова.