Ххирар ттула пишагу, аьрххирдугу

Ттуйну ттирирзунни ирсирай нанисса пишалул чарсса – ттуяту уссал усттар къаувккунни

— Командировкалия учIайх­­ту, жул редакциялийн учIан хьунссарив?
— УчIаннакьай, чара бакъа! Ттулагу мадара хIалли ттунма ххирасса лакку кказитрал редакциялийн къаивну.
Укунсса диалог хьуна билаятрал ца яла хьхьичIунсса телеканал НТВ-лул Ухссавнил Ккавкказрайсса бюрорал хъунаманугу, корреспондентнугу зузисса жула лакку оьрчI Оьмар МахIаммадовлулгу, жулгу дянив. ЦIанасса заманнай социал сетирдал кумаграйну цума чув, ссаха зий, ци канай, ци хIачIлай уссаривгума кIул бан хъунмасса захIмат бакъар­хха.

Командировкалия зана шайхту, Оьмардул цала буллусса махъ бацIан бувна. ХIакьину Донбасс­рай, гьунттий ЧIарадиял райондалий, сарану Ингушнаву ягу Ухссанил АьсатIиннаву — укунсса дур ванал даву. Дунугу, цанма ххирасса ДагъусттаннацIун, зунттал билаятрацIун дархIусса, щалла дунияллухь жула шиккусса караматсса тIабиаьтрая, аькьлу-иман ду­сса хъуначувтурая ва гьунарду бусса жагьилтурая бусан хьхьичIун увк­сса журналист ур. Оьмардул кулпатгу лакрал чIаххуврайсса, бусравсса Ссугъращиял шяравасса бур. Вайннал дянив бур 6 шинаву­сса арс ва 3 шин хьусса душ.

[pullquote]Лаккучура учирча, ишин-итансса кIантту бакъасса кунма бикIай. [/pullquote]
-Оьмар, буси виятува чан-кьансса. Телевидениялийн та увкIссарав ва журналистикалухун агьан ци савав хьуссарив.
-Увссара на Ашхабадрай. Ттул буттал ппу, ШавкIуллал шяраватусса КьурамахIаммад, тихун тIайла увккун ивкIун ур, аьрщи сукку хьуну, лекьа-пIякьу хьу­сса къатри ччаннай дацIан дуллан. Зийгу ивкIун ур пюрунтру бай­сса заводрай. Яла, махъунай ачин чIун гъан хъанан диркIукун, тайннал ххуй­сса давугу, мукьва къатта бусса квартирагу буллай буну, ти­ккува ацIан пикри бувну бур. Ттул ппу МухIуттингу тих увссар. Нину Индирагу буттал шяравассар. Ттул буттагу, буттал ппугу, муналма ппугу усру дуллалисса, жула щарнилва цIаларгсса пишалул агьлур. Ттуйри му пишалул чарссагу дурцсса. Буттал буттахъал пишалул минахур ттуяту къаувккунни. Вагу заманалул биялдарал аьш духьунссар. Школагу къуртал бувну, 1999 шинал МахIачкъалалив дук­лан уххан увкIун, шиккува миналулгу хьуссияв.

Оьмар МахIаммадов (урчIах) ва Рабадан БахIаммадов

ТIайлану бусан, Харьковуллал авиациялул училищалувун дуклан найра ивкIсса, летчик хьунсса хияллай. Миккунгу тIайлабацIу къавхьуну, увхссияв ДГУ-лувун.
КIилчинмур курсирай дуклакисса ппурттуву, кIинтнил каникуллугу лахъисса дуну, ссаха зун­ссарив къакIулну усси­яв. РГВК-лий зузисса ссил насихIатрайну, оьна къаикIан, лавгссияв спортрая бусласисса «Прессинг» тIисса кказитрай зун. Ттуя тIалавну бия, суратгу рирщуну, ганицIун хъун ба­къасса хавар чичин. Ца шинава яла лавгссияв «МахIачкъала ТV-лул» корреспондентну зун. Мичча яла — ВГТРК-лийн. Яла ттуйн оьвкуна «5 канал Петербург» телеканалданийн. Шанна шин ми­ккугу дурну, ва цIана зузисса НТВ-лийн зун оьвкуну, тания мукьах зий ура шикку. Гьашину ацIра шин хьунтIиссар ва даврий.

[pullquote]Онкологиялул къашавайсса оьрчIру ххал хьуну, оьккину дакI гъаргъуна. [/pullquote]

-Ина уттигъанну зана хьунна оьрмулун нигьачIисса аьрххилия. – Донбассрая. Инава увсса кьинигума тих ккуллардалу кIицI ларгсса ххай буру…
-Мяйжаннугу, му кьини усси­яв ттула коллегахъащал, Донецкалий чув-бунугу кафелуву щябивкIун, паракьатну кIицI лаганну тIий. КIюрххил Москавлия оьвкунни: «Явара, шагьрулул къирагърай биту-ххиту дусса дурча, мугьлат бакъа репортаж дурну, тIайла дуккира»- тIий. Гьарзатгу кьариртун, СМИ-лул лаххайсса хасъсса формагу ларххун, ххяххан барду ги­ккун. ХIасил, жуйвасса буржгу биттур бувну, хьхьувай махъ зана хьуссияв. Ниттил увсса оьр­мулул 37 шин биту-ххитулуву кIицI лагав.

Утти цуппа Донбассрая… Донецкалий ва Луганскалий жучIава шикку кунмасса оьрму бур. Зий бур школартту, садикру, вузру, каферду ва ресторанну. Жула къуруш ишла дуллай бур ва гьар кIанай оьрус мазрай гъалгъа тIий бур. Дяъви тIурча, най бур шагьрурдал зума-къирагъирттай. Ги­ккусса агьулданий мяйжаннугу язугъ бур. Левкьсса къатри, да­къасса щин, чани. ЧIявуми бивзун лавгун бур, ливчIун бур так чунчIав гьан къабюхъла­хъисса къари-къужри. Тикку дуки-хIачIиялул багьри жучIава кунмасса бия, пенсия тIурча — 3 -3,5 азарда къуруш. Харжругу — дянивну 15-20 азарда къуруш. Жула ва тайннал дазуйгу дур дурчIин захIматсса тагьар. Жула пограничниктурал, халкь авара къабувну, хаснува оьрчIащалсса нину­хъру, бугьарами итабакьлай бия. Тайнналминнал тIурча, гужсса цIухла бихьлай бия. ЗахIматсса тагьар дия.

-Ци дур вил пишалуву винна дакI дакьай­сса? СсацIун, ци масъалалуцIун дархIусса репортажру ххирар вин винна? Репортажирттал темалул хIакъираву зуяту тIалавшиннардугу дикIай­ссарив?
-Ттун ттула пишалуву яла ххирамур зат аьрххирду, бур хаснува зунттавунсса, личIи-личIисса инсантуращалсса хьунабакьавуртту. Яла –яла агьалинащалсса дакIнихтунусса ихтилатру. Цивилизациялия архссаксса, дакIру тIиртIусса, аьчухсса халкьру бикIайшиврийн мукIру хьура. Минная ттуннагу оьрмулул дарсру лаласлай икIара. Жул бюрорайн багьайссар, Дагъус­ттан бакъасса, Ингушгу, Азирбижангу, Ухссавнил ва Кьиблалул АьсатIингу. Хаснува ххирар Ух­ссавнил АьсатIиннавунсса аьр­ххирду. Лап ябатIин къашай­сса тIабиаьтгу дусса, жула агьлугу хъинну ххирасса халкь бур.

Хаснува жува, лак, ххирасса бурив къакIулли, «лаккучу ура» учирча, ишин-итансса кIану бакъа­сса кунма бикIай. ТачIав дакIния къаду­кканссар дахьва шиккун зун увкIсса 2010-11 шинну. Гьар кьини — жула республикалиясса, шагьрулул кучардайсса пIякь учавурттаясса, биту-ххитурдаясса репортажру. Га чIун яла къагьан ххива. Мукунна ца шанна-мукьра шинал хьхьичI бивкIру жула тIабиаьтраясса, Ккавкказуллал халкьуннал аьдатирттая­сса, багьу-бизурдаясса репортажру дуллай. Дуссар Бархъарав, 1-мур ЦIувкIрав ва цаймигу зунттал щархъаву хьуну диркIсса фестиваллаясса репортажру. ЦIана, туризмалия чанну бувсун, социал аралухмур къулагъас ххи дувара тIисса тIалавшинна дур. Амма, ва ма­съалалийн бивукун, захIматсса халкь бур жула. Камералийн цучIав цичIав бусан ччай акъар. «Ттул цIа-бакI мачичара! Ттул лажин ккаккан мадара» тIисса акъа къахьунаакьай. Оьвкуну, жугу бучIан бувну, цала ихтиярдал хъирив цивппа бу­ккан ччай къабикIай. Укунссагу кIанттурду жунгу, дакI дарцIуну ура, зун, кказитрай зузиминнангу, хьунабакьайшиву.

-Оьмар, ва ларгсса ссуттил ина вила сипталий чирилунсса акция дуруна Онкологиялул азарханалий­сса оьрчIалмур отделениялий. Цукун дакIнийн багьуна му даву дуван?
-Цал ттула даврил ялув, репортаж дан лавгун унува га азарханалийн, гиккусса тагьар ххал хьуну, оьккину дакI гъаргъуна. Укуннагу захIматсса азар ду­сса оьрчIру бия заллу-зал акъа ливчIсса кунмасса, азарханалул жанахIраву кув щябивкIун, кувгу занай. Пикри хьуна, шайнахь шайсса къуруш дула куну, гикку яргсса сиргу був­ккун, чIирттай тяхъасса суратру дишин, игрушкартту, оьрчIансса матахI машан ласун. Мяйжаннугу, ххуйсса кумаг бувна жун жул дустуралгу, укунма къакIулсса халкьунналгу. Цалчин жу дартIссия 400 азарда къуруш, кIилчингу — ца миллион арцул. Ттуйнна гьалмахтурал ва агьалинал дурсса вихшала бакIуйн дуккан дан бюхъаврия пахрулий икIара. Жуя махъ га азархана Халкьуннал Мажлисравусса ца жула къуллугъчинал цала хъаттиралун лавсун бусса бур. Вагу ххуйсса иширан ккалли бавияв.
-Барчаллагь, Оьмар, жучIан учIансса чIун лякъаврихлу. Цумур-цагу аьрххилия вила нитти-буттал, кулпатрал ялун дакI ххарину зана шаваннав ина!

Залму АьбдурахIманова