ТтиликIрал ва сситтучIикIрал азардая

Уртту-щинай хъин бувайсса цинявннал ца зумату кунма учинтIиссар кIялагьилул уртту-щин хъинну ттиликIран дарув­ссар увкуну. КIялагьилул (береза) чIапIал ва къупал, яни ми щара лавхъсса щинал (настойрал), хъинну кумаг байсса бур чурххава сси буккан буван.

КIира хъунна къуса чIапIал ягу ца хъунна къуса миннул къупал (почки) ялун дутIайсса дур 0,5 литра щаралархъсса щинал. Шивунма бичайсса бур чансса ччатIуйн бичай сода, гай хъиннура ххуйну дукканшиврул. Ца ссятрайсса дарчIангу диртун, диргьуну, бачIи-бачIи стакан гьантлун мукьилва, дукра дукан 20-30 минутIрал хьхьичI, хIачIайсса дур.
Нажагь зулла ттиликIрал чулуха къювурду дулларча, даруртту-за гьарза хьуну, ва жу буллали­сса маслихIатрал зун хъинну кумаг бантIиссар. Ласияра цIуну ду­ккан дурсса къурул сокрал 100-120 грамм ва вайкссара оьлил накI, щаралархъун (70-80 градус С), чансса дюхлул хъанахъисса. Вай кIирайрагу хIала дурну, хIачIлан аьркинссар дачIра ххюттуйн, чан-чансса ххув тIий. Вай хIачIиялул зун кумаг бувантIиссар цалчинмур кIюрххилссаннун кIанай дацIан. Курс – ца барз. Къюву хьхьара хьунтIиссар ца нюжмардува, къахьурчагу, ялагу хIачIлан аьркин­ссар хъин хьунцIа. Ми хIачIлачIисса чIумал къалиян учин, даруртту хIачIлан къабучIиссар.
3 хъунна къуса узулликкурттал ялун дутIин ца стакан щаралархъсса щинал. Вайннуяту, дарчIангу диртун, дуван настой. Вай настой хIачIлан (1/4) стакандалул мукьва бутIул ца бутIа, гьантлун шамилла, дукра дуркуну махъ.
1 литIра щаралархъсса щинал дутIин 40 г. календулалул тIутIал ялун ва дитан дукканнин. Дурккун махъ, диргьуну, хIачIлан гьантлун шанна чIумуйх дарчIуну, дукра дуркуну махъ. Ва даруврал хъинну кумаг байсса бур ттиликIрал воспаление хьусса чIумал.
Зулва сситтучIикIраву, ттиликI­раву чартту къахьуншиврул канан аьркинссар барз ва бачIинний, кIива зуруй вацIлул шайлул ахъул­сса (рябина) чяйлухун, ччатIухун. Гьантлун кIива стакан вай ахъул­ссаннул букан аьркинссар тIар.
1 хъунна къуса хIажлул лачIал кIизул (кукурузные рыльца) дирчуну ца 1 стакан щаралархъсса щинайн, лагьсса цIарай дуккангу диртун дачIи ссятрайсса, хIачIлан 40 гьантлий, гьантлун шамилла 2-3 хъунна къуса дуцIлай, дукра дукан ца ссятрал хьхьичI.
Ххуйну хIала дуван 0,5 кг. ницIал ва 0,5 кг. ссуку дурсса калиналул ахъулсса, хIачIлан чяйлущал ягу канан ца-ца дянивсса къуса (десертная ложка) гьантлун шамилла, дукра дуркуну ца ссят ларгун махъ.
Ва хIачIиялул хъинну кумаг бувайсса бур ттиликIран ва сси бу­ккайсса ххуллурдан.
3 литра накIлил, 1 кг. качарданул, 50 грамм дрожжилул дичай­сса дур 5 литра лагайсса балондалувун ва дишайсса дур гъилисса кIанттай 7-10 гьантлийсса. Хьамарал нанаву дарцIукун, нисирал тарталлу бивгьуну, экьибивчуну, витми хIачIлан аьркинссар тIар 50 грамм ца чIумух, гьантлун 3-4-лла, дукра дукан 10 минутIрал хьхьичI. Курс – 3 банка, 10 гьантлий перерывругу дуллай гьарца банка хIарчIун махъ. Вай хIачIлай хъин хъанахъиссаксса хIаллай канан къабучIисса бур аьнтсса, цIу бу­сса, цIарайх дурсса дукрарду. Яла, махъ, даруртту бувну хъин хьувкун дукан бучIи буллай бур.
Къашавайсса ттиликIран кумаг шайсса бур калан цIил бувсса щиная (капустный рассол). БачIи стакан вай рассолданул хIала бай­сса бур бачIи стакан цIусса помидорданул сокращал. ХIачIайсса дур вай сок гьантлун шамилла, дук­ра дуркуну махъ. 3-5 зуруй курс буван.
КIюрххих зува чантI увкуну, лажин-ка шюршуну махъ марцI дурсса щинал ца стакандалувун ца касак лимондалулгу бувтун, хIала дурну, хIачIияра. Мунил хъунма­сса кумаг бувайсса бур зул ттиликI ва ччаруллив ххуйну зузи буван.
Къашай къахьуннав, цIу­л­лушиву Заннал дуллуну ля­къиннав.
ХIадур бувссар
Загьрани Аьбдуллаевал