Бугьараминнан шану къабиллалаврия

Оьрмулул бугьарамигу, цIа­насса заманалул жагьил­мигу, нервардал паракьатну къабитлай, хьхьурду уттара дуллалалаву хьунадакьлай дур жунна мудан.

90-нния лирчусса цIуцIавуртту дуссар тIар шанул инсантал ссу­ссукьу буллалисса. Шану къабиллалавурттал цаймигу азарду кIункIу дувайсса дур ва хронический азардайн щавщи биян байсса бур хъиннура ягин дан.ЛичIи-личIисса билаятирттай 10-нния 35 процентрайн бияннин оьрмулул бугьарасса инсантурай хьунадакьайсса дур ва азар. Яла нерварду сукку даймур, шану ххиен баймур пикри-буруккин, социально-экономический ссу­ссукьу шаву хъанахъиссар тIар (даву дакъа личIаву, инсантуравун укка­ву чан шаву). Шану къабиллай чIявумур чIумал бикIайсса бур хъами арамтураяр гьарзану, цивгу 50 шинал оьрмулува ливчуми.
ЧIявуми шану къабиллалавуртту хьунадакьайсса дур бакIрал нярайн гуж багьлагьисса давурттай зузиминначIа (судрал, прокуратуралул, адвокатшиврул, образованиялул, культуралул, искусствалул давурттайсса халкьунначIа).
Австралиянал аьлимтурал эксперимент бувну бур хушрай цивппа рязи хьусса инсантурай суткалий шанан къабитлай. Миннал хIал ххал бувукун му лахьлай бивкIун бур яла захIматмур бакI хъин бавриха (похмелье). ЧIярусса хIан хIачIлай ивкIун хъиривмур кьинисса бакI цIуцIавриха, яла чур­ххайн оьккисса хIал биллалавриха лархьхьусса диркIун дур миннал чурххал кьарал.
Халкьуннал хъинбавурттава шану къабиллалисса инсантуран дансса чяйрдал ва настойрдал рецептру:
• — 50 гр. гъарандалул гьаннарал 15-20 минутIрай, лагьсса цIарай, щаращи дайсса дур 0,5 л. «Кагор» ягу «Портвейн» чяхирдануву. Шивунна хIала дувайсса дур хIуен дурсса чистотелданул ца хъунна къуса ва дитайсса дур дарчIан кIучI дурну ца ссятрай­сса. Дигу-диргьуну, мукьва бутIул ца бутIа стакандалул хIачIлан аьркинссар тIар уттубишин хьхьичI.
• — Ца чяйлул къуса чистотелданул, кIира чяйлул къуса ччикьрал (шишки хмеля) дичайсса дур ца стакан щаращисса щинайн, дарчIан дитайсса дур кIучI дурну мукьра ссятрай, яла диргьуну утту­бишин хьхьичI хIачIайсса бур му стакан щалва.
• — АьпттикIрая ларсун архIа-архIалну хIала дувайсса дур настойкарду: пустырник, валерианка, боярышник ва пион. Вай хIала дурну хьусса хIачIия хIачIайссар тIар уттубишин хьхьичI десертный къуса.
• — 25 гр. ччикьрал ва 10 гр. чистотелданул дичайсса дур 100 мл. спиртравун ва дитайсса дур ца нюжмардийсса цIансса кIанттай, чIа-чIаннин хъюлчугу дуллай. ХIачIайсса дур ца-ца чяйлул къуса 2-3 чIумух, хаснура уттубишин хьхьичI.
Шану ххуйну къабиллали­сса чIумал шанаши бай дарур­ттан кIанттай упражненияртту буллангу бучIи буллай бур.
• — ЦIуну дуккан дурсса щюлли чяйлул 1-2 стакан найрал ницIащал хIачIарча. Грейпфруктрая цIуну хьхьирцIусса сок, ца кIунтI лимондалул аьгъушиврул ва ца чяйлул къуса найрал ницIал хIала дурну хIачIан гьантлун ччимур чIумух.
ХIачIлан бучIиссар нахIусса кьанкьру дусса чяйрду кьювкьумарттул, суврарал, жядурданул, хьирилул тIутIал ва чIапIал.
Ххуйсса хIаммамралгу хъинну кумаг байсса бур шану къабиллалаврин, бигьалаган бувну, гьухъацIа марцI увну, бювчIунбишал цIу­цIавуртту, чурх гъавгъун нанаву, ттурчIардил цIуцIавуртту хьхьара дурну. ХIам­мамрал чурх, вивсса гьарзат, ня гъили лаган дурну, оьтту щурущаву ххуй лаган дайсса дур, ня чанна шайсса дур.
ХIаммам бан бучIиссагу дур азарду, къабучIиссагу дур.
ХIаммам баннин зулла азардугу бувсун хIакиннахь, хIакиннащал маслихIат ккаккан аьркинссар хIаммамравун гьан бучIисса, къабучIисса.
ЦIуллуну битаннав, каши ххи даннав.
ХIадур бувссар
З. Аьбдуллаевал