«Илчилул» бакIщаращуй

lei_18ХIакьинусса «Илчилул» мар­хха наниссар 1917 шинал Гьарун Саэдовлул ва Курди Закуевлул лакку мазрай итабакьлай бивкIсса, жула миллатрал тарихраву ва культуралуву царагу чIумуща лиххан бан къахьун­сса кIантту бувгьусса «Илчилия». Та шинал итабавкьуну бур бувагу урчIва кказит, амма ми урчIвагу кказитрай бивщусса ва ххал бигьлай бивкIсса масъаларттуми тIурча, муксса агьамсса ва кьимат ххи­сса бурхха, хIакьинусса кьинигума тайннул биян буллалисса асар жува хIайран буллалисса бур, актуалшин ялу-ялун гужлан хъанахъисса дур.

Ми урчIвагу кказит бивщунугу буссия 1998 шинал бувксса жула «Илчилул» лажинтирттай, хьхьичIвасса «Илчилун» там хъанай диркIсса 80 шинал таварихрацIун бавхIуну.
Ялавай бишлай буру 1917 шинал бувксса «Илчилул» 9-мур номерданий рирщуну диркIсса Курди Закуевлул макьалалувасса «НакIлил маз» тIимур парча. Буккияра, бищара зувагу кьимат.
НакIлил маз
ОьрчIан ниттил на кIуксса, накIлил мазгу нахIуссар. НакIлил мазрай бувсмур ччяни лахьхьайссар, хъинну вив багьай­ссар.
Цамур мазрай шанна-мукьра шинай къабюхъаймур накIлил мазрал шанма-мукьва зуруй бигьану лахьхьайссар. Цала маз ххирашиву инсаннавусса тIабиаьтри. ТIабиаьт зия къархьусса ца инсан цукунчIав цала нитти-буттал маз цамур мазрах баххан рязий къахьунтIиссар.
Педагогиялул агьулданул тIутIаврих бурувгунгу, гьарца оьрчIан оьрчIний лахьхьин дан багьайсса элмугу, адабгу цала накIлил мазрай дакъа чара бакъассар. ЧIивини адаб, тарбия цала накIлил мазрай къадуллусса оьрчIру, хъуни хьувкун, адаб дакъасса шаву ца тамашасса иш бакъари.
Гьарца миллатрал накIлил маз маданиятрал ва камилатрал ламур. Цала мазрал кьадру кIул къавхьу­сса халкьуннаща маданиятрал дунияллий уттарашиву ядан гьич мумкин бакъассар. Вайннухлуну Да­гъусттаннал халкьуннал цала-цала мазру ххуй бан хIарачат буллан аьркинссар. Цала-цала маэшатрал аьдатирттал оькки-ххуй кка­ккан буллалисса тиятир, романну чивчуну, цала мазру авадан бан аьркинссар.
Ибтидаийсса макттабирттавугу чара бакъассар дулайсса тарбиягу, лахьхьин дайсса элмугу цала нитти-буттал мазурдий дикIан аьркиншиву. ОьрчIан адабрал ккукку накIлил мазрай бакъа чара ба­къассар.
Жула цIанну-гъапулну ливчIсса хъами-оьрчI цала мазрай чантI чин барча бакъа цамур чаран ба­къассар.
Курди Заку Зада