Грипп ва шяра халкьуннал дарурттайну бигьану хъин шайссар

КIи гъан хъанан дикIайх­тура, гьарза хъанай дачай вай цIуцIавуртту. Гриппрал къашавай хьуманан ва аьвкъу-гъили хьунан хьхьичIва-хьхьичIсса дарув уттуишавур, цайминная арх увну, вив итан аьркинссар, чIярусса хIачIиягу хIачIлай, гъилину ва паракьатну, халкьуннал дарурттугу ишла буллай. Халкьуннал дарурттал кумаграйну гриппрал цIуцIаву бигьану лахъайссар (хъин шай­ссар).
Аьвкъу-гъили хьусса чIумал хIачIлансса дарувсса щин:
— 2 хъунна къуса хъанакIул, мелиссалул чIапIив, хьхьирилул мурхьирал (липа) чIапIив, кIяла тIутIи (ромашка), 1 л. дяркъусса щинал.
Кьаркьсса хъанакI ккуччу дурну, ялун дяркъусса щингу дуртIуну, дишайссар цIарай, 5 минутIрайсса щаращи дайссар. Ялун дичайссар мюрш дурну лирчIми уртту-щин. 15 минутIрайсса кIучI дайссар, яла диргьуну, хIачIлан аьркинссар грипп думиннан, 3-4 стакан гьантлун, чан-чанну ххув тIий, 7 гьантлий.

— Щаххуллул ахъулссаннущалсса (облепиха) дарув.
300 мл. щинал, ца чяйлул къуса бувтсса лаччул, ахъулссаннущалсса щаххуллул къяртта.
Жагьилсса, кIюласса щаххуллул къяртта (чIапIив, ахъулсса) мюрш дурну, ялун дутIайссар щаращисса щин, 5 минутIрайсса щаращигу дурну, ялун бичайссар бувтсса лаччи, 30 минутIрайгу диртун, дигьайссар. ХIадурссар дарувсса хIачIия. Утту бишин хьхьичI чяй кунна хIачIайссар.

— ХIаллил ахъулссаннул щин.
2 хъунна къуса кьакьан дурсса шайлул, 2 хъунна къуса кьакьан дурсса бурцIил ахъулссаннул (калина), 1 л. щинал, 2 хъунна къуса кьюнукьул (малина). Ахъулсса мюрш дурну хIала дайссар. Ялун дутIайссар щаращисса щин. БучIиссар термос ишла дангу. 4-5 ссятрайгу диртун, дигьайссар. ХIадурссар дарув­сса хIачIия. ХIачIлан аьркин­ссар 3-4 ссятравун ца-ца стакан гъилисса хIачIиялул, ца къуса ницIалгу хIала дурну. Агарда микIлачIун бувсса ягу кьакьан бувсса кьюнукьи (малина) ба­къахьурча, бучIиссар кьюнукьул мураппа (малиновое варенье) ишла дангу.

— Гьивхьхьул ккирттащалсса хIачIия.
Аьркинссар 14 гьивхьхьул ккири, дачIи литIралул аьракьилул шуша. Гьивхьхьул ккири шювшуну, кьакьан бувну, бичайссар дачIи литIралул банкалувун, ялун дутIайссар аьракьи, дишайссар 10-14 гьантлийсса цIансса кIанай, цIакьну кьалакьигу ларкьуну. ХIачIлан аьркинссар дачIра ххюттуйн ца-ца хъунна къусуя байбивхьуну, гьантлун шамийлла-мукьийлла.
ЦIуллуну битаннав.
P.S. Ца нацIусса дарувгу. КъюкIлил бювчIунбиши (мышцы), оьттул туннурду цIакь байссар, инсульт, инфарктрая бурувччуну бикIайссар, агарда ницI ва дарчин (корица) архIа-архIалну (1:1) хIала дурну, кIюрххилссаннул чIумал ца хъунна къуса ва нацIусса даруврал 3 зуруйсса канарча.
Т. ХIажиева