«Дараччилул» учительтурансса бахшишру

42_7Октябрьданул 5-нний – Учительнал кьини, «Дараччи» клубраву хьу­нни МахIачкъалаллал шагьрулул школарттай лакку мазрал дарсру дихьлахьисса учительтал цалла пишакаршиврул байрандалущал барча буллалисса, миннан бахшишру дуллалисса батIаву. Мунил сиптачи ва сакиншинначи бия ва Клубрал президент Мариян Илиясова. Гьарца учительнан ванил ва кьини пишкаш бувна уттигъанну цIуну дунияллийн буккан бувсса М.-Х. Пашаевлул ххаллилсса «Лакрал магьрал» лу. ДакIнийн бутан, ва лу цIуну буккан баврил сиптачигу Мариян Илиясовар, му даврил хъунмур хъаргу ванил хъачIунттайнни дагьсса.

Бадрижамал Аьлиева
Хьунабакьаврийн МахIач­къалаллал 56-гу школалул учительтурайн оьвкуну бунугу, цинявннаща бучIан къавхьуна. Мукун бунугу, ва хьунабакьаву, нацIу-кьацIулул ссупралух­сса щябикIаву хьуна гъилисса, дакIний личIансса. Учительтал пишакаршиврул байрандалущал барча буллалисса дакIнийхтунусса ихтилат IMG_3161буллай, Мариян ЧIибиевнал чIурчIав дурна учительнал даврил бусравшиврий, чара бакъа аьркиншиврий, мунищала архIал хъинну захIматсса, жаваблувшинна ларайсса дусса пиша бушиврий, махъа нанисса ник тарбия давриву учительтурал бугьлагьисса агьамсса кIанттуй, чIа увкунни миннан гихуннайсса давриву тIайлабацIуртту, ссавур.
Ва кьини къавхьуну къалив­чIунни ихтилат лакку маз хъамабитлатаврия, бухлаглагаврия, лак оьрус мазрай гъалгъа тIий бушиврия.
— Театрдаву, хъатIай-маж­лисирттай жува буру оьрус мазрай гъалгъа тIий, микку усса (ягу увагу акъасса) лакку маз къабувчIайсса ца-кIия инсангу багьана увну. Миннан га чIарав щяивкIсса лаккучунал таржума буванхьуви аьркинмур. Жулла грамотность, за кIулшиву ккаккан дуллан аьркинни жулва маз, жулва мархри кIулшиврийну. Буттал къатри къалекьан, магъи дакьин давай, бавкку-шавккусса чIира цIунил бавай, жува хIарачат буварухха. Мукунма ниттил мазгу буру­ччинсса хIарачат бикIан аьркинни, «чIира бувну», «магъи цIу дурну», шайнал шаймур бувну, буттал кIанугу ябуван. Жулва нитти-буттахъая жуйнма бивсса маз ябаву – му гьарцагу лаккучунал буржри. Маз ябавриву укунсса луттирдалгу бугьлай бур агьамсса кIану. Ванияр хьхьичI бувксса луттираву, масалдаран, дуссар 42 авторнал цIа. Миксса автортал, миксса цIарду цал архIал кIул хъанай дур оьрчIан. Ттул пикрилий, укунсса лу­ттирду лакку мазрал дарсирдай хъинну бучIи лякъинтIиссар.
Жувагу, саннардая махъ, магьрайру хъуни хьусса. Мукунма хъуни хьун аьркинссар жулва оьрчIру, оьрчIал оьрчIругу. Вай луттирду шагьрулул циняв школарттал, гимназиярттал, лицейрдал лакку мазрал учительтуран хIадур бувссар. Щурагьунгу гьан бувссар, ва зурул 15-нний микку ва луттирал презентациягу дуван ччай буру тIий, баян буллай бия. Хъинну ххуйну хьунссия зугу, зулва-зулва школарттай, оьрчIру ва миннал нину-ппугу хIалану, презентацияртту дуварча.
Нитти-буттая ливчуну мукьах, оьрчIру тарбия бавриву, миннан кIулшиву дулавриву учительнал бугьлай ур хъинну хъунмасса ва агьамсса кIану, оьрчIал садикрава байбивхьуну – садикравусса тарбиячитал – мигур учительтал. Зул захIматран багьа бакъассар. Учительнал пишалухсса ччаву оьтту-ттурчIавура дакъахьурча, учительшиву дангу къашайссар. Гьаксса ччива хIукуматрал чулуха учительнал даврихсса цамур бургаву, ларайсса къулагъас. Махъсса кьурахъул шиннардий хIукумат даххана хьуну, учительнал пиша кьабивтун, цайми давурттайн, базардавун, вани-таниха зун лавгссагу хьунни учительтал. Амма, лагьсса харжирдах, ссахчIав къабурувгун, му пиша къакьабивтунни мяйжаннугу му даву ххираминнал. Хъунмасса барчаллагь зун, — увкуна цилва мукъуву Мариян ЧIибиевнал.
Шагьрулул 17-мур гимназиялий лакку мазрал дарс дихьлахьисса Амиров ХIажи (Ххюлусматусса, уттинин 44 шинай Лаккуй учительну зий ивкIсса) ия шагьрулул ва Лаккуйсса оьрчIал дянив лапра хъунна­сса тапаватшиву дур, шагьрулул оьрчIан маз лахьхьин буллан оьну захIматну бур, тагьар укунсса душиврул хъунмур аьйгу нитти-буттайри, школданийн гьаннин бикIу, лавгун махъ бикIу, цалва оьрчIащал шаппа-шаппа лакку мазрай гъалгъа къабуллалисса тIий. Мукунма вайми учительталгу аьрзирдай бия, хаснува 1-ми классирттавун бувкIсса оьрчIан цавагу махъ лакку мазрай къакIулли, «щин», «ччатIвагу» къакIулли ниттил мазрай тIий.
Укунсса тагьарданий Мариян Илиясовал дуллалисса даврил кьимат хъиннува лавай хъанай бур. Бюхъайхха укун ххуйсса, оьрчIи-чIюлусса суратругу ду­сса, ххуйсса даражалул чагъарданий бивщусса лу канил бугьайхту, дуклаки оьрчIаву, цаннаву къаучирчагу, ваманаву, ниттил мазрахсса ччаву, му лахьхьинсса гъира чантI учин.