Республикалул ххуллурдайсса ДТП-ттая ва миннуву инсантуран хъанахъисса бала-апатIирттая жу ччя-ччяни бусару жулва кказитрай. Гьар мудангу укунсса иширттая баллалиний, ккалаккиний дакI къума лагай. Цуксса ялув бавцIуну бухьурчагу ГИБДД-лул зузалт, ххуллурдайсса тагьар чIаланну ххуй хъанай дакъар.
Нанисса шинал 10 зурул дянив (ноябрь зурул 1-ннийн бияннинсса чIумуву) республикалий 1044 ДТП хьуну дур. Миннуву 410 инсан оьрмулуцIа хьуну ур, 1365 инсаннан личIи-личIисса цIунцIияртту хьуну дур (хьхьичIмур шинал вара чIумуву – 1164 ДТП, 402 ивкIусса, 1578 ивщусса). ОьрмулуцIа хьуминнавугу, цIунцIияртту хьуминнавугу бур балугъравун къабивсса оьрчIру – 30 ивкIусса, 134 цIунцIияртту хьусса. Цирда аварияртту (10,3-рал) ва цIунцIия хьуминнал ккал (13,5%-рал) чан хьурчагу, оьрмулуцIа хьуми ххишала хьуну бур (2%-рал). ХIасил, хьхьичIмур шиналнияр гьашину оьрмулуцIа хьуминнал сияхIраву 8 инсан ххишаласса ур, амма 120 ДТП чанну хьуну дур, цIунцIияртту хьуминнал сияхIравугу 213 инсан чанну ур.
Республикалий ялапар хъанахъисса гьарица 100 азара инсаннава дянивну 60 инсаннан зарал бивну бур. Миннава 14 инсан оьрмулуцIа хьусса ур (хьхьичI шинал 67-14).
Ххуллул лахъишиврул ва цинярда ДТП-ттал хIакъи-хIисав дуллалиний, гьарица 10 азарда км. 883 ДТП хъанай дур (хьхьичI ш. 984 ДТП). 10 зурул дянив республикалий дянивну гьарица 10 азарва машиналул 17 авария дуллай бур (хьхьичI ш. — 22). ЧIяруми ДТП-тту хъанай дур МахIачкъалалив (25%) ва федерал ххуллурдай (32%). Гьамин, ДТП-ву оьрмулуцIа хьуминнал 52% МахIачкъалалив ва федерал ххуллурдай ливтIусса бур.
2014 шин дайдирхьуния шихунмай МахIачкъалалив 256 ДТП хьуну дур. Миннуву оьрмулуцIа хьуну ур 44 инсан, щавурду дирну дур 315 инсаннайн (хьхьичI ш. 343-47-467). ЧIалачIисса куццуй чан хьуну дур цирда ДТП-ттугу (25%-рал) оьрмулуцIа хьуминнал (6%-рал) ва щавурду дирминнал (33%-рал) ккалгу. ДТП-ву зарал бивсса 100 инсаннава 12 оьрмулуцIа хьуну ур (хьхьичI ш. -9).
Ванияр ххуйну дакъар федерал ххуллурдаймур тагьаргу, 10 зурул хIасиллайн бувну цирда ДТП-ттугу (8%-рал), миннуву цIунцIияртту хьумигу (10%-рал) чан хьуну бунугу, 3%-рал ххишала хьуну бур оьрмулуцIа хьуми.
Федерал ххуллурдай хьусса ДТП-ву зарал бивсса 100 инсаннава 27 оьрмулуцIа хьуну ур. Так ца октябрь зурул дянив хьуну дур 116 ДТП. Миннуву оьрмулуцIа хьуну ур 31 инсан, щавурду дирну дур 161 инсаннайн. ХьхьичIмур шинал вава октябрь зуруйсса тагьарданух бурувгун, ДТП-тту (2%-рал), миннуву оьрмулуцIа хьумигу (34%-рал) чан хьуну бур. Амма чIяву хьуну бур (10%-рал) щавурду дирми. ДТП-ву зарал бивсса гьарица 100 инсаннава 24 оьрмулуцIа хьуну ур.
Октябрь зуруй хьусса ДТП-ву оьрмулуцIа хьуми чIяву хьуну бур Къайтагъуллал, Ахъушиял, Нугъайнал ва Буйнакскаллал районнай.
Яла чIяруми ДТП-тту хьуну дур Дарбантуллал, Ахттиял, Рутуллал, Курахуллал районнай. Шикку ДТП-тту ххишала хьуну дур 200%-рал, яни хьхьичIмур шинал вара чIумувунияр 3-лла ххишаласса дур. ЧIарадиял ва Тарумовуллал районнай ДТП-тту гьарза хьуну дур 150%-рал. Агъуллал, Къумтуркъалаллал, Гъуниннал, Бущихъиял ва Ахвахуллал районнай – 100%-рал. КIицI ларгсса районнайсса Госавтоинспекциялул подразделениярттал хъуниминнал ххуллурдайсса тагьарданул хIакъи-хIисав дурну, ДТП-тту чан дансса ва хьун къаритансса чаран лякъин аьркинни.
Щаллагу республикалий хъанахъисса ДТП-ттан багьана хъанай бур шупIиртурал ва бахьттагьалтрал ххуллул низам къадуруччаву: шупIиртурал цаннаяр ца хьхьичIун буккан кьаст лахIлахIаву, анаварну бачин бувну нанаву, ххуллул лишаннах къулагъас къадуллалаву; бахьттагьалт ххуллул низамрайн мютIину занакьулу къабикIлакIаву.
Октябрь зуруй хьусса иширттал хIакъи-хIисав дуллалиний, чIалай бур ххуллул низам къадурурччусса цинявппагу инсантал – шупIир икIу, ахьттачу икIу, велосипедрай нанима икIу, пассажир икIу, кьянкьасса жавабрайн буцин аьркиншиву. Ххуллийн бувкминнан мудангу дакIнийн бутлан аьркинни цумур журалул духьурчагу ДТП хьусса чIумал цалагу, оьрчIалгу оьрму, цIуллу-сагъшиву мюхчан дантIишиву хасъсса мухIулттал ва оьрчIансса креслордал. Вайннуя муданма тIий бунува, ххуллийн бувксса чIявуминнал ишла дуллай бакъар я мухIулттив, я оьрчIансса клеслорду.
ЧIяруми ДТП-тту (933) хъанай дур шупIиртал багьана хьуну. Цинярдагу республикалий хьусса ДТП-ттал 89% шупIиртал багьана хьусса ДТП-тту дур. Миннуву 380 инсан (+4%) оьрмулуцIа хьуну ур, 1275 инсаннан (- 12%) личIи-личIисса цIунцIияртту хьуну дур. Укунсса иширттаву 159 ДТП дур шанна шинайн бияннинсса стаж бусса шупIиртурай багьана хьусса (хьхьичI ш. — 165).
«Жагьилсса» шупIиртурай багьана хьусса ДТП-тту хьхьичIмур шинах бурувгун чан хьуну духьурчагу, ми чансса дур учин къахьунссар. Мукунсса шупIиртал багьана хьуну 49 инсан ивкIуну ур, 224 инсаннайн щавурду дирну дур.
КIицI къабувну къабучIир, сайки циняр ДТП-ттан шупIиртал анаварну нанаву багьана хъанахъишиву. Ми цуксса анаварну бачин бувну най бивкIун бурив, мукссара захIматсса цIунцIиярттугу хъанай дур ДТП-хьхьун биривминнан.
ШупIиртал анаварну най бикIаву багьана хьуну 354 ДТП хьуну дур. Миннуву 173 инсан оьрмулуцIа хьуну ур, 419 инсаннайн щавурду дирну дур.
ШупIиртурал дакъасса, бахьттагьалтралгу баччибакъашиву багьана хъанай дур ххуллурдайсса бала-апатIирттан. 10 зурул дянив бахьттагьалтрайн машина щусса 285 иш хьуну бур. Миннуву 82 инсан ивкIуну ур, 233 инсаннан цIунцIияртту хьуну дур (хьхьичI ш. 334-92-264). 191 иш бур бахьттагьалтрай цайва багьана хьуну машина щусса, яни бахьттагьалтрайн машина щусса циняв иширттал 67%. Цала баччибакъашиву сававну оьрмулуцIа хьуну ур 59 ахьттачу, 151 ахьттачунан личIи-личIисса цIунцIияртту хьуну дур. Бахьттагьалтрай багьана хьуну машина щусса ишру чIявусса хьуну бур МахIачкъалалив (91-15-79) ва федерал ххуллурдай (48-27-33). АцIва зурул дянив, ххуллул низам къадурурччуну тIий, жавабрайн увцуну ур 12267 ахьттачу (хьхьичI ш. — 7431).
ЧIярусса ДТП-тту хъанай дур хIарчIсса шупIиртал сававну. КIицI ларгсса чIумул дянив мукунсса 29 ДТП хьуну бур. Миннуву 11 инсан оьрмулуцIа хьуну ур, 42 инсаннан личIи-личIисса цIунцIияртту хьуну дур. Шиккува кIицI бан, хIарчIун рульданух щябивкIсса шупIиртал ашкара бувсса ишру хъинну чансса бур. Ва шин дайдирхьуния шихунмай мукунсса иширттал хIакъираву 5897 протокол бувну бур (хьхьичI ш. 7514).
ХIарчIсса шупIиртал ашкара бувсса ишру 22%-рал чан хьуну бур.
Хъунмасса буруккин бутлай бур мюрщи оьрчIру ва балугъравун къабивми хIаласса ДТП-ттал. Шин дайдирхьуния шихунмай мукунсса 135 ДТП хьуну дур. Миннуву 30 оьрчI бивкIуну бур, 134 оьрчIан цIунцIияртту хьуну дур. Вай оьрчIан бачIиннан бала-апатI хьуну бур машиналул ххуллийн бувккун, бачIиннаннив – нитти-буттащал машиналий нанисса чIумал. Так ца октябрь зурул дянив оьрчIру хIаласса 14 ДТП хьуну дур. БувчIлачIисса куццуй, профилактикалул давуртту дуллалисса министерстварттал ва ведомстварттал му бакIрая гьаннав куну дуллай бур, ми давурттавух хъинну чансса оьрчIру хIала буллай бур.
Мукунсса ДТП-ттан хьусса багьана-сававрттал хIакъи-хIисав дуллай бакъар, ми къашаву мурадрай дуллалисса давурттугу ялттурасса дур, машинарттай оьрчIру бувцуну наниминнал низам дуруччаврил ялув бацIлай бакъар.
Ва тагьар ххуй дан профилактикалул даврил ялув бацIаву дан аьркинну дур районнал хъуниминнал.
ДР-лул МВД-лул УГИБДД-лул пропагандалул группалул каялувчи, полициялул
подполковник ИсямахIаммад Султанов
ХIадур бувссар Андриана Аьбдуллаевал
