«Наркотикру къачру учара!»

ЧIивисса чIумала дакIнийри, вахIшийсса ницIайхъуварал къатIри ххявххун бикIайва шяравусса къатрал чIирттахсса мечIащал, викъилущал, бюруращал. ОьрчIру, мукунма бугьарамигу, батIлан бикIайва ницIайхъуварал къама. Яла гай тавалий бивщуну, канан бикIайва. ТIайламур бусан, нахIусса хъува бикIайва. На кунмасса оьрчIал бакIравун ча бухханссия вай ницIайхъуварал чIапIаяту наркотикру бувайшиву. Наркотик тIисса махъгума къакIулссия жун.

Цалчин ттун ттулва оьр­мулуву анаша, наркотик тIисса махъру бавссар 7-мур классраву дуклакисса чIумал, басмачтураясса кино ххал дуллалиний. Му чIумал на ттула чIарав щяивкIсса лавайми классирттаву дуклакисса оьрчIахь цIувххуссия: «Анаша, наркотик ссайн учайссар?» — кунуча, ганал бувчIу-къабувчIу бувну: «Ми инсаннал бакI къагъ бувайсса затрур», — куна. Наркомантал цивппами ттун цалчин ккавкссар дуклакисса шиннардий, къюмайтIутIи батIлан гьан бувсса чIумал. Ца кьини, жу тIутIи ххуйну батIланшиврул ялув ивтсса га шяравасса оьрчIал, ттучIан гъан хьуну, пIапIрусгу ттул хьхьичIун дургьуну: «Ма, инарагу ца ссур дува, ишттахIсса иш хьунтIиссарча», — куна. «На пIапIрус къаучара», — куну учайхту: «Марчу, цал ссур дува», — увкуна кIилчингу. ТIайламур бусан ттун бувчIлай бакъая «ишттахIсса иш хьунтIиссар» тIисса мукъур­ттил ци тIиссарив. Яла, га хъиннува пIапIрус ялув духIлан икIайхту, на цIувххуссия: «Вин цими шинни?» — куну. «Ттун 15 шинни. Цивхьуссар туну?» — ганал учайхту, на махIаттал хьунав. Ттун га чIумал 17 шин дия, га ттуяргу 5 шинал угьарану чIалай ия. Яла на га нигьачIакIул увссия. «Ххишала ттучIан пIапIрусращал гъан машара, акъарив на вин личIисса «хIазсса ишру кка­ккан буванна», — куну. Гания махъ га ттун бакIрайн къаагьуна. Амма на куннасса жаваб дулун къабювхъухьунссия ттущал тIутIи батIлатIисса студентътураща. Ца-кIира кьинилува, кьунниял, ттущала дуклакисса шама оьрчIгу, га шяраваллил оьрчIругу ца кIанай лагма лавгун ярглий ца пIапIрус лагма дуккан дуллай бия. Цаппара хIаллавату ттущал ца курсираву дуклакисса оьрчIру хIазну, цичIав хъянсса бакъанува, хъяй, куннацIун кув лачIлай, аьжаивсса ишру буллан бивкIуна. Ттун бувчIуна «ишттахIсса ишру» хъанай бушиву гайннан. На цахва ялугьлагьисса ххал шайхту: «ХIаз бизлай бурив лаккучу вингу ишттахIсса ишру?» — куна цаннал. «Къабизлазир, яручу. Ттун бувчIлай бур Чарльз Дарвин аьйкьлай ивкIшиву маймуннуя инсан хьуссар тIутIиний. Ттул пик­рилий, маймунт хьухьунссия наркотикру ишла буллалисса инсантурая», — увкуссия на.
Гания шинмай хIакьинунин наркотикирттаясса хавар баяйхту ттул чурххаву тIааьн­дакъашиву хIасул шай. Цикссагу жагьилтурал цалва оьрмурду зия бувссар вай сававну. Ларгсса аьсрулул 70-ку шиннардий жагьилтал анаша учаву тIуркIу тIутIаврин хIисав дуллай бивкIхьурча, цIана ялун бувккун бур личIи-личIисса наркотикру. Улу синтетикалул гьанулийсса наркотикру бур инсаннал туннурдал ххуллурду зия бувайсса, чурх аьян бувайсса. Жагьилсса оьрмулий вайннал ххуллу хIатталлил чулинмайсса хъанай бур. Наркотикру чурххал тIалав буллалисса чIумал, арцу дакъаний, гай ласуншиврул дуллай бур къачагъшивуртту, бала биян буллай бур кулпатирттавун. Наркотикру баххулт авадан хъанай бур. Явара гайннал цала зумув гъан къабайссар наркотикру. Ца наркотик ишла буваву дакъагу, укунсса инсантурал наслу къашавайсса хъанай бур, оьрчI бувагу къахъанахъисса ишру бур. Кулпатру, оьрчIру кьабивтун лаглай бур наркомантал.
Жунма, бугьараминнан, аьркинну бур яхI буван, ялун нанисса жулла ник ва «цIуцIаврища» ххассал дуван. Ва балаллуйн къарший бу­ккан буван аьркинссар цIуллу-сагъсса оьрму бутаврил кьяйда. ЧIавану бунува оьрчIру вардиш буван аьркинссар физкультуралущал, спортращал дусшиврий. Бугьарами, нину-ппу, цала цивппа бувгьуну, оьрчI-душварал эбрат ласунну оьрмулуву къуццу тIун аьркинссар. Кулпатраватур ххуймур ва оьккимур оьрчIал лаласайсса.
Ккуллал райондалул администрациялул, культуралул, жагьилтурал, физкультуралул ва спортрал комитетру дуллай буссар ххуй-ххуйсса давурттив. Райондалул вив шайсса соревнованияртту дувайссар «Наркотикирттайн къаршину», «На сагъ-саламатсса оьрму язи бугьлай ура» тIисса оьвчавурттащал. ХIатта кIицI бувсса комитетирттал, арцул чулуха гьарза-гьартану ка итадакьин къахъанарчагу, хIарачат буллай бур.
Жува цинявннал, нитти-буттахъал, школардал, жяматрал, улу ккурчIавсса на­сихIатрайну ялув къаба­цIарча, жунмавагу хавар бакъа ччимур кулпатраву ялун личин бюхъайссар «ххалаххи буву». Му ишрив жунма хьун битан къабучIиссар. Циняв лагма лагияра наркотикру ишла бувулт бухлаган буван!
Шамхал Хизриев,
Ккуллал райондалул бакIчинал маслихIатчи ва пресс-секретарь