Лакрал театрданул цIусса проект

sdo_3Лакрал Апанни Къапиевлул цIанийсса музыкалул ва драмалул театрдануву цIанасса чIумал щириркIуну най дур цIусса проектрал ялувсса даву. Театр хIадур хъанай бур тамашачитурал хьхьичIун «Кама­ллул Башир» цIанилусса халкьуннал бусалалийн ва Абасил МахIаммадул пьесалийн бувсса спектакльданущал буккан.

Бадрижамал Аьлиева
Ва бусала халкьуннаву сагънува бур, ва чIун-чIумуй сахIналийн музыкалул, хореографиялул ва драмалул личIи-личIийсса журардаву буклай бур.
Камаллул Баширдул сипат агьалинаву муданнагу машгьурну диркIун дур. Бусалалийн бувну, Башир Аллагьнал тIайла увккун ур рувхIанийсса хьхьуну, оьрчI бакъа­сса Марияннул миннатрайн бувну.
ХIакьину театр ва проектраха зун бивкIун бур махъа нанисса жагьилсса ник халкьуннал творчествалул гьайкалданущал кIул даву мурад­рай, махъа нанисса жагьилтурал кIулшивуртту ва дакIнил хIужрарду авадан бансса ниятрай.
Бусалалулгу, пьесалулгу личIи-личIийну ккаккан дуллай бур Баширдул сипат. Лакрал ва Яруссаннал театрдал 70-ку, 80-ку шиннардий бивхьуну бур Абасил МахIаммадул цава-ца пьесалийн бувсса цалва-цалва спектальлу. Мунийну республикалул театрал оьрмулуву хъуннасса уттарашинна, авазагу гьаз бувну.
Театровед Гулизар Султановал бусаврийн бувну, Лакрал театрданул проект щаллу давриву хъунмасса кIану бугьлай бур Аьра­сатнал Федерациялул Культуралул министерствалул арцуйнусса чIаравбацIаврил. Спектальданувух гьурттуну бур театрданул творчествалул агьамми гужру: махъа нанисса жагьилсса артисталгу, дянивмур никгу. Постановка аваданну бур пластикалул, вокалданул ва хореографиялул, музыкалул ва инструментирттал лишаннал.
Ва проект щаллу давривух хIалану бур цIанихсса пишакартал: музыка чивчуну бур Аьрасатнал халкьуннал артист, композитор Ширвани Чаллаевлул, режиссерталну-постановщикталну бур Дагъусттаннал халкьуннал артист Аслан МахIаммадов ва Аьрасатнал лайкь хьусса артист Муса Оздоев. Сценографиялулсса буллай ур Дагъусттаннал лайкь хьусса художник Ибрагьимхалил Супиянов, костюмру дурухлай бусса бур художник-модельер ПатIима Аьшурбековал эскизирттайн бувну. Хореографиялулсса, къавтIаврилми номердалсса буллай ур балетмейстер Мусса Оздоев. Ва проектрал художествалул каялувчи бур Аьрасатнал искусствардал лайкь хьусса деятель Бадрижат МахIаммадхIажиева.
«Камаллул Башир» проект­рал хIакъираву буслай ур ванил режиссер-постановщик Аслан Садикьовичгу:
— Ва спектакль хьхьичIва, 1983-1984-ку шинну дия, буссия Щамхал Щамхаловлул макьаннай бивхьуну. Уттимур пьеса бихьлай бур Ширвани Чаллаевлул макьаннай ва лапва цIусса редакциялул. Ва ххуллух, биялсса жулва халкьуннал балайрдузагу хIала бувну, материал авадан дурссар. ХьхьичIрамур вариант драмалулми произведениярттал, балайрдал авадансса диркIхьурча, утти пикри бувссар хореографиялулмур, яни къавтIавуртталмур, бутIа ягин бан, хIарачат бувссар къавтIавуртту, пластикалул элементру ххи бан. КутIану учин, цахъис, цIанасса тамашачитуран даши бизансса куццуй, уттизаманнул журалий лащу-щаллу бувссар спектакль. Мунищала спектакльдануву дурурччуссар миву диркIсса этника ва культура, хьхьичIарасса аьдатру-эбадатру, ябувссар пьесалул мяъна-мурадгу. Лакрал халкьуннал шаммардугу хIала бувну, гужлан дурссар фольклорданул тема. ХьхьичIавасса балайрду, шеърирду, цIанасса балайчитуралгу нажа-мажагь ишла барча бакъа, чIявучин баллай бакъашивугу хIисавравун ларсун, ми хъамабитала хъанайгу бухьувкун, махъа нанисса никиран ми бавну, кIулну ччай. Ялагу, жу хIарачат барду Камаллул Башир личность хIисаврай ккаккан уван, му хъаннин анжагъ бакIрал ххуйсса уну тIий ххуй излай къаивкIшиву ккаккан буван, мунах цайми-цайми иширттал цIанийгу эшкьи хъанай бивкIшиву, му цайми гьунардалгу заллу ивкIшиву ккаккан буван. Архивру ххилтIу буллан бивкIукун ялун ливчунни мунал ххаллилну бищайсса бивкIшиву музыкалул инструментругу.
Камаллул Баширдул, яни агьамма геройнал, роль дургьуну уссар Аьбдул Мурадов. Проектравухрив гьурттуну буссар театрданул щала труппа. Аллагьнал ка бавкьуну, цучIав къашавай къавхьуну, цимурца дан дакIнийсса куццуй щаллу хьурча, ца зурувун, февральданул ахирданий, мартрал дайдихьулий тамашачитураща бюхъантIиссар ва проектран кьимат бищун, — буслай ур Аслан Садикьович.
Ссавур дакъа ялугьланну жувагу ва пьеса сахIналийн букканнин.