Дагъусттаннал ссавнил чаннацIуку

ima_32011 шинал июльданул 28-нний террористурал канища оьрмулуцIа хьусса Кьурбанов Гьарун МахIаммадович ивкIссар жяматийсса ва политикалул хъунасса ишккакку, ххаллилсса инсан ва Дагъусттаннал политиктурал, журналистурал ва хьхьичIунсса аьлимтурал кьюкьлувасса ца.

Увну ур Гьарун 1962 шинал мартрал 28-нний Дахадаевуллал райондалийсса Кьункьиял шяраву. Шичча бивкIривав ванаву кIулшивурттахсса куртIсса гъира, оьрмулувусса багьу-бизулул ва политикалул аькьилшиву, лахъния гьава буллалисса барзул кунмасса гьаваслансса пикрирду?
ХьхьичIсса шанма класс Гьаруннул къуртал бувссар Москавлив. Итххявхсса, най уна зат лаласайсса оьрчI унутIий Дагъусттаннайн зана шайхту ва 5 классравун гьан увну ур. Оьрмулул 14 шинаву Гьарун МахIаммадовичлул къуртал бувну бур школа ва дуклан увххун ур Дагмедакадемиялувун. Хъирив къуртал бувну бур ДГУ-рал тарихрал факультет, аспирантура ва МГУ-рал докторантура. МГУ-раву дурурччуну дур кандидатшиврийнсса ва докторшиврийнсса диссертация. КIулшивуртту ласаврил циняв шачIантту лайкьну лавхъун бур ванал, оьрмулул 30 шинаву хьуну ур философиялул элмурдал доктор.
Гьарун Кьурбанов тарбия хьуссар аьдат-эбадатирттал кьимат лахъсса дагъусттаннал ужагърай ва ванаву диркIссар гьарцагу дагъусттанчунан, зунтталчунан хасъсса миллатирттал хасиятру-яхI бан кIулшиву, дакI тIайлашиву, хIакьмунийн чул бищаву ва дакI хъиншиву. Вана вай хасиятру сававну Гьаруннуща бюхъайсса бивкIссар укунасса шяравачуная хъунасса политикнайн бияннинсса инсантуращал махъ-хавар бусан. Ванаща гьич къабюхъайва ссавурданий кIира лажин дусса, щялмахъ зумувсса инсаннал чIарав аглан хьун, ихтилат буван.
Гь.Кьурбанов чIирисса шяраву хъуна хьусса, цалва гьунарданийну чивун уккан бювхъусса, эбратран уцин бучIисса инсан ивкIссар. Ванаву цал архIал хIасул хьуну дия сакиншинначинал ва гьарцагу инсаннах ляличIисса къулагъас дуван бюхъайсса хасиятру.[pullquote]Ларгсса ттуршукулул 90-ку шиннардий Совет Союзрал кьиблалийсса паракьатсса жулла республикалия хьуна гьалак бувксса Ккавкказуллал ва чил хIукуматирттал геополитикалул мурадру хIала бувхсса Аьрастанал форпост.  Ва ишираву республикалул  СМИ-рдал яла агьамсса къуллугъирттай зий ивкIсса  Гьарун МахIаммадович республикалул бакIчитурал тарапчину ивкIссар.[/pullquote]
Ванан гъира бия элмулухгу, политикалухгу. Дагъусттан тарихрал ва магьирлугърал, этнополитикалул чулуха хьхьичIунмай лябуккавриву бакъар цавагу агьамсса масъалартту аьлимчунал, политикнал къулагъасралун къалавсъсса, итта­лун къабагьсса. Ванал куртIсса ххалбигьавуртту дурссар Да­гъусттаннал миллатру ляхъавриву, цалчинсса паччахIлугъру сакин шавриву, чIаххуврайсса паччахIлугъирттащалсса дахIа­вуртту ва диннацIун бавхIусса масъалартту ххалбигьавриву. Ванал цIакьсса дахIаву диркI­ссар билаятрал ва чил хIукуматирттал машгьур­сса аьлимтуращал, хавар буну ивкIссар элмулуву хъанахъисса хьхьичIуннайшивурттая.
Гьарун Кьурбанов ивкIссар хъунасса гуманист, патриот, миллатирттал дяниву дусшиву яхьуну ччиминнавасса цIакьсса ва хIакьсса интернационалист. Ванал чIярусса давурттив хас дурссар Ккавкказуллал миллатирттал дяниву диркIсса магьирлугърал, машлул ва экономикалул, диндалул ва аьрали-политикалул арарду ххалдигьаврин.
«Религии в истории народов Дагестана», «Зороастризм в средневековом Дагестане», «Религия и политика террора», «Религия в культуре народов Дагестана» ва ванал цаймигу давурттаву мяълумну бувсун буссар вай ялув кIицI лавгсса масъаларттая.
Ххуйсса кьиматирттай мединститут къуртал бувсса Гьаруннул шанна шин дурссар Каспийскаллал лечобъединениялий зий. Шикку ванал сий, хIурмат лахъсса бивкIссар. ВаначIансса къашайшалтрал кьюкьа хьхьунил махъниннингу чан къашайсса диркIун дур.Гьарун аспирантуралувун уххан нанисса кIул хьувкун, поликлиникалул хъунама хIакин лавгун ивкIун ур ванал нитти-буттачIан, арснахьхьун хIакиннал пиша кьабитан ихтияр мадулару учин. ХIасил, Гьарун лавгун ур больницагу кьабивтун дуклан уххан. ХIакьинугу халкьуннаву чансса къабикIантIиссар ванал ччаннай бацIан бувсса, ца хIакиннахун къабувтун, цанмагу оьрмулухсса гъира хъунмасса бикIан аьркиншиву бувчIин бувсса халкь. Ванаща бюхъайсса бивкIун бур инсаннал дакIниву вихшала, умуд хIасул бан, дакIурдин дарув-дарман лякъин.
ХIакьину жущала акъар Гь.Кьурбанов, амма ванал пикри-зикрирду, идеяртту жунна ттигу дакIнийссар. Ми дакIнийссаксса бивкIугу ванан бакъассар. Халкьуннаву ванайн учайссар, «халкьуннал дакIурдил лукьман» куну.
Ларгсса ттуршукулул 90-ку шиннардий Совет Союзрал кьиблалийсса паракьатсса жулла республикалия хьуна гьалак бувксса Ккавкказуллал ва чил хIукуматирттал геополитикалул мурадру хIала бувхсса Аьрасатнал форпостну. Ва ишираву республикалул СМИ-рдал яла агьамсса къуллугъирттай зий ивкIсса Гьарун МахIаммадович республикалул бакIчитурал тарапчину ивкIссар.
Аьрасатнаву бакъа жула иш хъинну къабикIантIишиву бувчIусса Гьаруннул хъуннасса гьурттушиву дурссар жулла дянивусса дусшиврул гьанурду хIура хьун къабитавриву.
Ванал оьрмугу, пишагу хас бувну бивкIссар политикалул, идеологиялул ва тарбиялул давурттан. ХIукуматрал къуллугъчи, философ ва хIакин хIисаврай ванаща къабюхълай бивкIссар республикалун агьамсса масъаларттавух хIала-гьурттушинна къадурну ацIан. Ванан хъинну ххирасса бивкIссар халкь, Да­гъусттан ва муницIун дархIусса гьарзат. Ва диркIссар ванал хасиятравусса ца яргмур хасият.
Даврийгу Гьарун ивкIссар жаваблувсса, тIайлашиву ххирасса каялувчи. Ва ивкIссар захIматну ччатI лякъайсса зун­тталчунал хIурмат бусса чув.
Оьрму кутIасса ивкIнугу, Гьарун МахIаммадович кIулминнал , ванащал архIал зий бивкIминнал ва гьалмахтурал дакIурдиву личIантIиссар абадлий, сагъ-саламатну усса куна, чIарав даврий зий усса куна. Жу умуд­рай буру укун жухлура жан дулун хIадурну ивкIсса, жула паракьатшиврул цIаний цалва оьрмулий жард къаувкусса инсаннан Аьрасатнал Виричунал цIа дулун аьркиншиврийн. Вихну буру чIа-чIаннин жувув ва дакIнийн утлатисса яргсса дакIнийнбичавуртту хIасул хъанантIишиврийн.
Укун бюхттулсса халкь чIя­вуну ссавнийсса чаннацIуртти кунма левщун махъ къулагъасралун багьайссар. Малещарича укунсса чаннацIуртти бувавагу, ялунгу пперха тIурча бакъа!
Ттул пикрилий, Гьарун Кьурбановлуя ттигу чичинссар хъунмасса, гьарта-гьарзасса, ванал чIярусса давурттив кIицI ларгсса биографиялуву. Бур ванал цIа дирзсса хъуншагьрулул кучагу ва ванал гьану бивзсса «Дагестан» РГВК-лул телеканалгу.
Аьрасатнал Федерациялул составраву Дагъусттан Респуб­лика дуруччин дурсса чувшиврун кьимат бишлай хIалалссар ванан Аьрасатнал Виричунал цIагу.
ХIасул хъанай бур суал-циванни жула цIаний кьянкьану махъ буслай ивкIсса, ярагъран кIанай кьалан канихьну ивкIсса Гьарун Кьурбановлуя къавхьуну, Аьрасатнал Виртталну контроперациярттаву жанну къадуллуминная хьусса тIисса? Гьарун МахIаммадович сайки ацIрахъул шиннардий идеологиялул дяъвилул бакIщаращуй авцIуну ивкIссар жулла обществалун нигьачIисса иширттайн къарши увккун.
МахIаммад ХIасанов, ДГПУ-рал тарихрал кафедралул хъунама, профессор
ХIадур дурссар З.АьбдурахIмановал