ЧIяйннал оьрчIал багъравусса байран

Ккуллал райондалий бур оьрчIал 5 багъ: Хъусрахь, Ккулув, Ваччав, ЧIяв, Вихьлив. Июньдалул цалчинмур кьини щалла дунияллийра кIицI лагай ОьрчIру буруччаврил байран. ОьрчIру, хъуними инсантал кунма, цала цивппа буруччин къабюхъайсса бухьувкун, ца му байрандалул кьини бакъагу, муданмагу аякьалулу бикIан багьлай бур. Ялагу инсантурал учай «ОьрчIру оьрмулул тIутIиври» куну. Гьай-гьай, ттюнгъасса «тIутIаха» хъиннува мугъаятну хIурмат буллангу, щин рутIлай, «ххяххан» дуллангу багьайшиву жунма кIулли. Агьамсса кIану бугьлан бикIай мюрщину бунува оьрчIру тарбия буваврил гьану бизаврил. Му гьану бизаву дайдишай, макьалалул бакIрайва кIицI лавгсса, мюрщи оьрчIру тарбия бувайсса оьрчIал багъирдава.

Байрандалул хьхьичIсса кьини ва кьинилиннин цукунсса хIадуршинна дуллай бурив ххал бувангу, оьрчIарал ахттайннайсса чIун цукун гьан дуллай дуривгу кIул буван на лавгссияв ЧIяйннал шяравусса оьрчIал багъравун. Ва оьрчIал багъ бивхьуну бур ЧIяйннал школалул хьхьичIава интернат бивкIсса къатраву. Мунийн бувну, хасну оьрчIал багъиранна тIий дурсса къатри дакъахьувкун, вай къатри бюхълахъисса куццуй дакьингу дурну, багъран ишла дуллай бия. Най бунува учин ччива, хIатта къат­рал вив оьрчIан аьркинсса дукра дукайсса къатта, уттубишайсса, тIуркIурду буллансса ва дарсру дишайсса къатри бакьин бувну бивкIхьурчагу, къатрал хIаятрив хъиннура чIирисса дия. Гьарта-гьарза дуван ччарчагу къабюхъан тIий бия. Циван учирча, ца чулух хIатталу, гамур чулух кьакьа, тамур чулух ххуллурду бия. Вай кIицI бувсса масъалартту кунний кув бивхьусса чIумал, аьлтта чIалай бия ЧIяйннал шяраву оьрчIал багъранна тIий дурсса, гьарта-гьарзасса хIаятгу дусса къатри дуван чIун хьуну душиву.
ОьрчIал багъ цуксса къумасса къатраву бухьурчагу, шикку зузисса багърал зузалтрив, цащара шайсса хIаллихшиннугу къатраву хIасул дурну, дакIнийхтуну цалла дакIурдил гъилишиву оьрчIайх дачIлай бия. БакIраяту на багърал хъунмур ХIаммакуева Альбинал чIиви-кьивисса экскурсия буван увунав къатравух. Увцунав дукра дувайсса цIудихьулувун ва шиккувасса, хасну оьрчIанма тIий бувсса столлу ва стуллу бусса, столовайлувун. Багърал жанахIраву лархъун дия, цала оьрчIал чагъардая кьуркьусса, Ккуллал райондалул тIабиаьтраву хьунабакьайсса вахIшийсса ва ичIаллил хIайвантрал суратру дирхьусса хъуннасса карта ва оьрчIру тарбия буваврин хас дурсса плакатру. Шиккува ца мурцIув бия, чIиви-кьивисса цIудихьулуву ва къатта-къушливу, жулва бугьараминнал, нитти-буттахъал ишла дуллай диркIсса, манкъулат дартIсса музейгу. Ттунна шикку ххуй дирзсса зат хьуна, мангъалданул лув дишай­сса, ччаннугу дусса, чария дурсса лув дихьу. Буниялагу зунттал халкьуннан кIанттун лавхьхьуну оьрму бутлан кIулну бивкIун бур. ЧIарав бия бакьин буллай бугьарасса къатта. Альбина ХIажиевнал шиву оьрчIал физкультура дувайсса, батIавуртту дувайсса кIанугу бикIантIиссар тIива. ЖанахIрал тамур чулух бия оьрчIал тIуркIурду бувайсса, дарсру дишайсса ва оьрчIру ахттая махъ уттубишин бувайсса кIива къатта. Хъирив Альбина ХIажиевнал ттухь бувсуна укунсса затру:
— Жул оьрчIал багъравун кьамул бувайссар шанна шинаяту ряхра шинавун бияннинсса мюрщи оьрчIру. На ва багърал хъунмурну зий бура 2011-ку шинал октябрь зуруя шинмай. Ганиннин на ЧIяйннал школалий хIисаврттал дарсру дишайсса учительну зий бикIайссияв. Вай уттисса къатри оьрчIал багърахьхьун дуллуну дур 2001-ку шинал. Ганиннин оьрчIал багъ бивкIссар шяравусса тиву-шивусса къатраву. ХIакьинусса кьини жучIа ур 22 оьрчI. Дарсру дишайссар шан бавчIуну, ххуйну бувчIиншиврул. Жу оьрчIан лахьхьин бувайссар тIайласса пикри буван (логика). Лахьхьин бувайссар тIабиаьтравусса ххяххиярттан, ахъул­ссаннун, ахънилссаннун цIарду ва гайннул инсаннал оьрмулуву цукунсса кIану бугьлагьиссарив. Бусайссар къатта-къушливу ишла дувайсса манкьулат ссан, циван ишла дувайссарив. Гьай-гьай, вай гьарцазат суратирттай, игрушкарттай ккаккан дувайссар. ЖучIа дуссар, оьрчIал шиннах бурувгун, кIулшиву дулайсса институтирттал хIасул дурсса программарду. ЦIана миннуйн стандартру учай. Жул буржну хъанахъиссар жучIанма гьан буллалисса оьрчIру тарбия баву оьрмулуву социальнайну ссавур дуну, чIалачIимунил ххуйшиву дакIнивун цIупI дуван ва га луртанну ядуван кIулну. Буллалисса ихтилат, анавар къаувккун, бувчIинну бусан лахьхьин бувайссар. Гьай-гьай, кьянкьа-кьурчIишиву чурххаву хьунсса тIуркIурдугу чара бакъа бикIайссар. ДукIу жун «Дараччи» клубрал дуллунни оьрчIан тарбия дуллалиний аьркин дувайсса игрушкарттугу. Шиккура ттун кIицI дуван ччива ттущалва зузисса зузалтрал цIардугу. ОьрчIан тарбия дулуну зий бур 30 шинай цила даврий зузисса КьурбанмахIаммадова Сабиржигьан. Ва бур «Почетный работник общего образования РФ» тIисса хIурматрал цIа дуллусса муаьллим, «Воспитатель — 2012 года». Сабиржигьаннул кумагчину зий бур жагьилсса тарбиячи Ибрагьимова Муъминат. Вайннащалва архIал зий бикIайссар психолог Халилова Тамарагу. ЦIигьурчину зий бур райондалийхра цIа ларгсса, шарда шайсса тяхъашивурттайн дукия дуван буцайсса, АьбдурахIманова Камилат. Завхозну зий бур МахIаммадова ПатIимат, янна шюшуну бур Сутаева ПатIимат, къаралчину ва пач лахъуну зий бур Кьурбанова Майсарат. ЖучIа штатрайсса медсестра бакъахьурчагу (жу хъар бувну буру ЧIяйннал ФАП-рацIун), буссар цалчинсса кумаг буван ишла бувайсса даруртту бусса аптечка, — буслай бур ва.
Хъирив на оьрчIал байрандалийн хIадур хъанахъисса репетициялухгу урувгссияв. ОьрчIал ккаккан дуруна концерт, «Ччитул къатта» тIисса магьа. ОьрчIал тяхъашивур­ттах уруглагисса чIумал, бувчIлай бия – вайннал оьрчIал багъраву гьан дуллалисса чIумал дунияллул кьюлтIшивурттачIансса кIулли ххаллилсса тарбиячитурал канихь душиву.