ЦIувххучу къааьйкьайссар

mizit_11Интервью с заместителем председателя Общественной палаты Республики Дагестан,  гендиректором СМУ «Вираж», истинным патриотом своей нации Абдуллаевым Сапарбейгом Алиевичем.

Шинал лажиндарай ягу аьмну лавсун, инсантурахь цIуххаву дурну лакраву язи угьлай бивкIссания «яла лакрай дакI цIуцIима лаккучу» ягу «десятка патриотов» тIисса цIанин лайкьма, ягу цамур му журалийсса цIухху-бусу, бяст-ччал буллай бивкIссания, хьхьичIххуттай, щак бакъа, Аьбдуллаев Ссапарбейг Аьлиевич икIанссия. Уну тIий ва лакрал жяматийсса иширттавух ца яла чялишсса гьурттушинна дуллалима, лакрал миллатрал хIакьинусса кьинилул ва ялун бучIантIимунил буруккинттарайма.
Дагъусттан Республикалул Жяматийсса палаталул председательнал заместитель, «Вираж» СМУ-лул генеральный директор, «АьФ-лул лайкь хьусса строитель», «ДР-лул лайкь хьусса строитель», Имам Шамиллул ва Хан Муртазялил фондирттал мусил медаллан, Аьрасатнал Федерациялул Дакьаврил фондрал медалданун лайкь хьума, хъунасса общественник Ссапарбейг Аьлиевич ур Лакку билаят, щалвавагу Дагъусттан чара бакъа тIутIайх бичиншиврийн вихну, так ссавурди дан аьркинсса тIий. ЦIусса шин му жулла байран дакъар, жура кIицI къадуллан аьркинссар тIий бур. Шикку бяст къабулланна. Амма, ци-бунугу, ца шин ларгун, вамур ялун дияйхту инсан ларгмур шинал дан бювхъусса давурттал жям дуллай, нанимур шинаву данмунил пикрирду буллан икIай. Мукун, на буллусса суаллахьхьун жаваб дуллай, Ссапарбейг Аьлиевичгу рязийну ур ва ларгсса шин даркьусса, дан дакIнийсса давурттал чулуха къаоьккисса дия тIий.

— Ларгсса шин ттулва кулпатравугу, давривугу даркьусса дия, дуллалимур канила дуклакисса, тIайлабацIу бусса. Ларгсса шинал ттулва чIивимур душнин арс унни. Мугу хьунни хъинну ххарисса иш. Душру, душнил оьрчIру бигьалагай кьинирдай, байраннай ялун бухлай-буклай, жу ххари бару. Цири ялагу инсаннан талихIиннаран аьркинсса! Душругу шинал мутталий цалва-цалва кIанттурдай махъун къабагьну зий, хIарачат буллай бия.
Агана лакрал жяматраву хьуми иширттая гъалгъа тIурчаннив, ттухьва цIуххирча, учивияв, мадарасса хъин чулиннайсса дахханашивуртту хьунни ва хъанай дур. Хьунни агьамсса ишру, миннуй цайва-цайва къабацIланну. Инсантал хьхьичIва кунма, «зу дара, зучIа каширду дурча» къатIий, чIарав бацIлай бур, дуллалимунивух хIала бухлай бур. Лакрал шаннагу райондалул бакIчиталгу зузисса, миллатрал ялув буруккинттарайсса, халкьунналми пикрирдугу кIул бувну, халкьуннащал маслихIатгу бувну, цалла лагма-ялттугу ххуйсса командартту дартIун, зий, захIмат буллай, районну хьхьичIуннай дачин дурну нанисса бур. ХьхьичIванияр чIявусса социал агьамшиву дусса объектругу тIивтIунни ва Иншааллагь, цинявппагу лагма лавгун, шайнал шаймур дурну ва шиналгу данссар тIисса, ва шин ларгмунияргу ца шаттирал дунугу ларайсса хьунссар тIисса умуд бур. ХьхьичIва кунма, лакрахь лавайсса къуллугъру бакъар, лак къуллугъирттай битлай бакъар куну учин жущава къабюхъанссар, ттул пикрилий. Ххуй-ххуйсса къуллугъру бур лакрахь. Миннуйгу зий бур лайкьсса, цалва пишарду кIулсса, давурттив дуллалисса арамтал.
[help]— Ссапарбейг Аьлиевич, Дагъусттан Республикалул Жяматийсса палаталулмур давриву ларгсса шинал ци дахханашивуртту хьур, му даврия аьмну ци учин бюхъанссар? [/help]
— Ва дахханашиву хьунни куну ци учиви. Зий буру, халкьуннан жущава шаймур буллай, жущава бан къабюхъаймургу чагъардайну, тавакъюрайну хьхьичIунмай банмур буллай. Лакрал райондалий Гъумук администрациялул къатраву жул Общественная приемная буссар. КIикку Лакрал ва Ккуллал районнаясса инсантал кьамул байссар. Пикри буссар мукунмасса приемная тIитIин ЦIуссалакрал райондалийгу.
Лакрал ва Ккуллал райондалиясса инсантал бучIай личIи-личIисса масъаларттащал, жу миннах вичIи дишару, ци буруккин бурив, жущава ци щаллу буван бюхъайрив ххал бувару. Лаккуй инсантал кьамул бувайссар ДР-лул Жяматийсса палаталул член, лакрал чулухасса вакил Халикьов Аьбдулхаликь Аьлиевичлул. Хъинну за кIулсса, цалла даву багьайкун дуллалисса гьалмахчу ур. Жун чIалай бур райондалул каялувчитал инсантурах вичIи дихьлай, миннан цащава бан бюхъаймур буллай бушиву. Мунияту, цаягу инсан къаувккунни райондалул администрациялул кьамул къаунна, вичIикъадирхьунни тIисса. ТIааьнну бикIай, хьхьичIва кунма «вагу учIиакъасса, тагу тукунсса, чIарав бацIлай бакъар» къатIийна, «тайнналгу цащава шаймур буллай бурча, бюхълай бухьурча, зущава шаймур зугу бувара» тIий инсантал букIлакIаврия.
[help] — Агьали, чIявумур чIумал, ци масъаларттащал бучIай зучIан? Ми щаллу бавриву зулмур бияла цуксса гужссар?  [/help]
— ЛичIи-личIийсса мурадру, масъалартту бикIай, давурттайн кьамул баврийн, оьрчIру садикрайн булаврийн, къатраву ремонт даврийн, пенсиярттайн, учительтуран хъуручI итабакьаврийн багьлагьисса. На строитель ухьувкун, ттучIан чIявусса аьрзарду бучIай къатралмур масъалалийн багьайсса. Жущава шаймур бувару. Лакрал чулухагу тиха-шиха бучIай аьрзарду, жу миннулгу хъирив лавну, бюхъаймур бувару. Гьармунилсса буван къахьурчагу, тIайласса жавабру дулару, ци ххуллийх бачин аьркинссарив бусару. Вания тихунмайгу жяматран жущава шаймур буллай зунсса умуд бур. ДР-лул Жяматийсса палаталул буссар цимивагу комиссия: социал масъалартталсса бувайсса, экономикалул, дуккаврил, элмулул, жагьилтурал политикалул ва чIявусса цаймигу ххуллурду бувгьуну нанисса. Гьарца комиссиялувугу уссар ххю-ххюя, рях-ряха инсан. Жяматийсса палаталул биялдаралу чIявусса затругу бакъар, ва укьан увну, та итансса ягу му журалул цайми давуртту дуллансса. Жу жучIанма бувкIсса аьрзарду ххал бигьайссар, запросру дайссар. Жул даву, хъунмурчIин, бувчIин буллалисса хасиятрал давур. КъатIайламанахь, «ина къатIайлара» учайсса, маслихIат байсса, кIива мукъуйну учин, жул даврийн учайссар «рекомендательный характер» куну. Масъалартту ххалбивгьуну, инсантурал пикрирду кIул бувну, гьарцаннах вичIидирхьуну махъ, хIадур дайссар Рекомендацияртту. Мигу гьан дувайссар ДР-лул ПрезидентначIан, ХIукуматрачIан, Халкьуннал МажлисрачIан. Миннангу, яла туну, бигьану бикIайссар цIу-цIусса закон, хIукму кьамул бувайни, ссах къулагъас дан аьркинссарив, ци хIисавравун ласун аьркинссарив, уттинин кьамул дурмунива иттала ци ларгун дурив, ци къатIайлану диркIун дурив, ци дакьин дан дурив кIулну. ЦIусса закон, хIукму кьамул байни, жул Рекомендациярттах бурувгун кьамул дайссар. Жу чивчумур цимурца кьамул къабарчагу, хъуниминнан кIулссар инсантуралми пикрирдая. КутIану учин, Дагъусттан Республикалул Жяматийсса палата хъанахъиссар ДР-лул ХIукуматрал ва халкьуннал дахIавуну, дянивалуну.
[help]— Аьрасатнаву, республикалий хьусса иширттаву вийнма яла-яла асар биян бувсса иширан цумур ккалли банссия?[/help]
— Гьарцагу иширал цилла агьамшиву дурча, миннуй къабацIланну. Яла-яла ттунма ххуй къабизайсса зат бур цаннал, кIиннал аьркин дакъасса тIул дуннича куну, циняв кьюнувравух буклакаву, му затгу къеппул бувгьуну, Дагъусттанная, Ингушетияная бакъацIавай оькки чулий гъалгъатIаву къатIайлассар тIутIиссара. Жяматийсса палаталувугу жу мудан мукунсса иширттал ялув бавцIуну, миннун кьимат бишлай бикIайссару. Низам лиян дуллалими, къача-къучшивурттахун багьлагьими гьарцагу миллатраву буссар, оьруснавугу, ккавкказлувтуравугу. КъачагъшивруцIун миллат зия буллалаву къатIайлассар. Амма цаппарасса политиктал бур хIарачат буллай жува му журалий ккаккан буван.
Шиккува учин, Дагъусттаннал агьалинал оьрмулул даража, ахIвал-хIал, ттулва пикрилий, лавай хъанай най бур. ХIатта республикалийсса криминогенный тагьар жунна ччийкунсса дакъанугу. Мугу чIумуйнусса душиврий, цимурца ххуйну бикIантIишиврийн вихну ура, так ссавур данни аьркинсса.
[help]— «Вираж» СМУ-лулмур даврия ци учин бюхъанссар? Ссаха зий буссару цIана зу?[/help]
— «Вираж» МахIачкъала шагьрулувусса диялсса давурттив дуллай буссия. ЦIанарив, хъунмурчIин, шагьрулуву чIяру зивурду дусса къатри буллай буру. Зий буру, бюхъаймур буллай.
[help]— Шагьрулуву къатрацIун, квартирардацIун бавхIусса чIяву-чIявусса ишру хъанай бур, ччи-ччийкун къатри буллай бур. Ва масъалалул хIакъираву ци учинна?[/help]
— Шагьрулуву хъинну чIявусса къатри буллай бур. МаслихIат бавияв жулва инсантурахь къатта ласуннин хьхьичI хъинну хъирив лаян, пикри буван. ХьхьичIва жучIава къабивкIсса, так телевизорданувух жунма баллай бивкIсса ишру утти жучIавагу хъанай бур – цава-ца къатта, аьрщарал участок кIиннан-шамуннан дарххусса. Мукун, инсантал хъяврин буллалисса кIанттурду чIа-чIаннин тикрал хъанай бур. Бан къааьркинсса кIанттурдай, строительствалул нормарду щаллу къадурнура, дикIан аьркинсса куццуйсса проектру къадурнура, къатри буллай бур. Ми цимурца хIисавравун къалавсун къатта ласун къабучIиссар. Ми кIанттурду цукун кIул буван бюхъантIиссар учирча, МахIачкъала шагьрулул администрациялучIасса Архстройнадзорданул хъунаману ур жула лаккучу Мурта Муртаев, хъинну ххуйну за бувчIин байсса, за кIулсса. Мунан кIулссар му масъалалуйн багьайсса цимурца. Бюхъайссар мунащал маслихIат ккаккан. ДР-лул Строительствалул министерствалучIа буссар Архитектуралул ва градостроительствалул управление. Миву зузиминнангу кIулссар, бюхъайссар миккугу цIухху-бусу буван. Ттущагу бюхъанссар ттунма кIулмур бусан, гьарзат къакIулхьурчагу, ми иширттая чIявусса ттунгу кIулли. Ттунма кIулмур бувсун, тIайласса ххуллу бугьан гьарцагу лаккучунан кумаг буван хIадурссара. Къатта ласаву му оьрмулуву цал, кIилла дувайсса даву дур. Мунияту хъинну ялув бавцIуну, хъирив лавну дуван аьркинсса давур му. «ЦIувххучу къааьйкьайссар» тIисса махъругу хъинну тIайласса бухьувкун.
— Барчаллагь, Ссапарбейг Аьлиевич. Ванияр тихунмайгу тIайлабацIу баннав вин гьарца дуллалисса давриву.
Ихтилат бувссар Бадрижамал Аьлиевал