Дагъусттаннал тарих цIубуккаврил хъиндайдихьу

ldg_15Ахттакьун бизулуву шадлугъ дайдишин хьхьичI цIуну бакьин бувсса хьхьичIвасса «Президент-комплексрал» идаралуву Дусшиврул къатта тIитIин, мунил хьхьичIсса майданнив бавтIун бия жула миллатирттал, буттал буттахъал аьдат-эбадатирттал хIурматран чиллу-чухъри ва гузмарду лархсса Дагъусттаннал сайки циняв каялувчитал, муниципал районнал каялувчитал, жяматийсса ишккаккулт, ПаччахIлугърал ва Р. ХIамзатовлул цIанийсса премиярттал лауреатътал ва укунмасса шагьрулул халкь.

Залму АьбдурахIманова
Республикалул Конституциялул кьини кIицI лаглагисса байран дунугу, халкьуннаву тIийкун, вания мяйжаннугу ва кьини хьуна «Чиллу-чухърал байран». Халкьуннал цаннай ца тамаша бувну, цаннан цаннал суратру рирщуну, тяхъасса асарду кIибавчIуну махъ Дусшиврул къатлул хьхьичIсса майданнив увккуна кIяласса чиллу-чухълуву ва ссуникIурттал кьяпуву Дагъусттаннал бакIчи Рамазан АьбдуллатIипов.
Ванал най буна кIицI лавгуна миллатирттал лаххиялувусса жула халкь ляличIину авурну чIалай бушиву .
«ХIакьину жува буру хъунна­сса байран кIицI дуллай. КIицIгу дуллай буру хъинну лайкьну-республикалий Дусшиврул къатта тIитIлай. Жулва багьа бакъасса ххазина миллатирттал дянивсса дусшивур, дакьавур. Дагъусттаннай азардахъул шиннардил хьхьичIва «Халкьуннал дусшиврулли ва дуниял дургьусса» тIисса мукъурттил кьадру-кьимат хIакьинугу лахъссар. Вай мукъурттил тасттикьшиннаран кIицI лагавияв бюхттулсса оьруснал миллатращалсса жула дусшиврул гьанугу мичча най бушиву. Гьашину жува кIицI лаган тIий буру Аьрасатнавун Дагъусттан бувххун 200 шин хъанахъисса тарихгу. Ва хъунмасса манзилли.
ХIасил, вай гьарзатрал цIунилгу тасттикь буллалиссар жува тарихрал бикIу, магьирлугърал бикIу гьарцагу чулуха ца миллат, ца магъулусса билаят бушиву. Жува буру чIявумиллатру яхъана­хъисса Аьрасатнал Федерациялул халкь, чIявумиллатру яхъанахъисса Дагъусттан Республикалул халкь. Мунияту ва жунна цинявннан аьм­сса юбилейран хасну Дусшиврул къа­ттагу тIитлай буру», увкунни ванал.
Рамазан АьбдуллатIиповлул кIицI лавгунни Дусшиврул къатлуя хьун аьркиншиву мяъна-мурадрал куртIсса масъалартту дузал буллалисса, жула уссушиврул арарду дуручлансса, цаннал ца магьирлугъращал кIул хъанансса, магьирлугъ цIудуккан дуллансса ужагъ.
«Жунма миллатирттал инструментирттал лабораторияртту бан бур, миллатирттал янна-ус, лаххи-ликкия, хъамадитлатисса аьдатру, миллатирттал балайрду, къавтIавуртту, макьанну цIулаган дан дур.
Вай гьарзатрал хъирив жунма халкьуннавун кIура баен багьлай бур, цанчирча жулла аьдатирттал, яхI-намусрал, духIин-дуциннарал, магьирлугърал бакIщаращи жула халкь буну тIий.
ХIакьину тIурча, кутIасса чIумул мутталий жущава бювхъунни чан­ссавагу жула чулухунмай халкь бурган бан, вихшала, умуд бишин бан. Жувагу жула чулуха жуйнна дурсса вихшала цIакь дансса хIарачат банну», увкунни республикалул бакIчинал.
Хъирив Рамазан АьбдуллатIи­повлул ятIул лиссугу кьуркьуну, республикалий цIуну тIивтIусса магьирлугърал идаралул ялтту увккунни.
Мяйжаннугу ва кьини Дусшиврул къатта ккаккан цалчин шивун бувхминнавух навагу бивкIхьувкун, кIицI бан ччива идара цIу бан унгу-унгусса захIматгу, каширдугу, харж-хуржгу бувккун чIалай бушиву.
Вания махъ Дусшиврул къатлул цания ца залдануву ПаччахIлугърал ва Расул ХIамзатовлул цIанийсса премияртту дуллалисса шадлугърал батIаву хьунни.
Республикалул Конституциялул кьини ХIукуматрал лахъсса премиярттан лайкь хьусса лауреатътуравух бия жяматийсса ишкка­ккулт, чичулт, аьлимтал, хIакинтал , тележурналистал ва магьирлугърал цаймигу пишакартал.
Шадлугърал батIаву тIиртIусса Рамазан АьбдуллатIиповлул кIицI лавгунни республикалий пахру бан лайкьсса инсантуран укун агьамсса кьини ПаччахIлугърал ва Расул ХIамзатовлул цIанийсса наградартту пишкаш дуллалаву хъинсса аьдатрайн кIура даршиву.
«Аьдатрайн бувну гьашину наградартту жува дуллай буру цIусса идаралуву. Вания гихунмай жула бур кусса халкьуннан наградартту чув пишкаш дан хъинавав тIисса масъала жулва хьхьичI къабацIавантIиссар. Президентнал Администрациялул ва ХIукуматрал укунсса иширттан лайкьсса кIану бикIан аьркинссар. КутIасса чIумул мутталий Дусшиврул къатта цIу бан бювхъунни жущава. Вагу жува язи бувгьусса цIусса ххуллур-ччясса мутталий Дагъусттан марцI бансса, цIу бансса, чIюлу бансса. Дусшиврул къатта тIитIавугу му ххуллул лишандалун ккалли давияв. Жува цIусса ххуллийн бувкссару тIурчагу, чIурчIав данна жува зана бикIлакIишиву жунма буттал бу­ттахъал ккаккан бувсса ххуллийн. Жунма му чансса хъамабивтун, мунил мяъна-мурадрая ят бувцун буру. Ттухь, чара бакъа ла­ххан аьркинссарив миллатирттал лаххи-ликкия, куну цIувххукун, на жавабран куссия, дакIнивумур бакIравусса пикри-зикрилущал, бусайсса мукъущал, буллалисса къуццулущал архIал бацIлай бухьурча чара бакъа аьркинссар, бакъахьурча-къалаххарчагу баччибакъар, куну.
ХIакьину жува наградартту пишкаш дуллалисса халкь мяйжаннугу личIи-личIисса арардаву хъунисса захIматру бивхьусса, дакIнихтуну Дагъусттаннал цIа лахъа-хъун дуллалисса халкьри. ЧIа тIий ура вайннан тIайлабацIуртту ва каши-кьудрат», увкунни шикку Рамазан АьбдуллатIиповлул.
Шадлугърал кьини Расул ХIамзатовлул цIанийсса респуб­ликалул премиялун лайкь хьунни Расул ХIамзатовлун хас бувсса «Прометей Кавказа» ва яруссаннал Малла Насруттин, актер, драматург, мемуарист М. Аьбдулхаликьовлун хас бувсса «Махмуд Абдулхаликов» тIисса луттирдал автор, литературавед, цIадурксса чичу Макьсуд Зайнулаьбидов ва «Расул в расколотом мире» тIисса луттирал автор Чакар Юсупова.
Литературалул аралуву Па­ччахIлугърал наградалул лауреатътал хьунни ГъазимахIаммад ГъалбацIов ва МахIаммад Саэдов.
Публицистикалул аралуву «Республика узденей» тIисса лу итабакьаврихлу лауреатнал цIанин лайкь хьунни цIадурксса журналист АьбдурахIман МахIаммадов.
Жяматийсса элмурдал аралуву лауреатътурал цIардан лайкь хьунни «Этноатлас Республики Дагестан» тIисса монографиялул автортал МахIаммад Кьурбанов ва аьпалул хьусса ванал арс Гьарун Кьурбанов.
Вак кьини ПаччахIлугърал премиярттал лауреатътурал цIардан лайкь хьуминнавух бия жула миллатраясса Кумиял шяраватусса, ДГТУ-рал къуллугъирттайсса зузалтрал квалификациялул даража лахъ байсса факультетрал декан, элмурдал ахттарчи, доцент, к.т.н. Аьйшат Шахмаева ва ГьунчIукьатIрал шяраватусса ДР-лул магьирлугърал лайкь хьусса деятель, композитор Заурбаг Джанаев.
«Разработка технологии изготовления и создания транзисторных структур для силовой электроники» тIисса, 30 патент ларсъсса даву чичаврихлу премиялун лайкь хъанай бур Аьйшат Расуловна». На хъунмасса захIматрай, къаъ-муъ тIий дурккусса цIа дусса даврил хъиривлаявурттугу дурну хIадур дурсса элмийсса даву дур ванил чирчуну», хъярч бувай республикалул бакIчинал Аьйшат Шахмаеван награда пишкаш дуллалийни.
Ахирданий Рамазан Аьбду­л­латIиповлул цIунилгу циняв ши­ккун бавтIми барчагу бувну, архIал дакIний личIансса суратру рирщунни.
Дусшиврул къатлува республикалул каялувчитал лавгуна ва чIумал яла аргъиравун лавгсса шагьрулул хъунмайданнив хIадур бувсса сахIналухун. Шикку най дия ДР-лул магьирлугърал министерствалул ва Республикалул Халкьуннал Творчествалул къатлул цачIу хIадур дурсса унгу-унгусса миллатирттал балайрдал ва къавтIавурттал байран. Майданнив бавтIсса халкьуннал хьхьичI циняв барча буллалисса махъ лахълай Рамазан АьбдуллатIиповлул кIицI лавгуна Конституциялий чивчумур, чагъарданийсса циняв нахIу махъру иширттайну, давурттайну щаллу баву бушиву цал мурад.
Концертрал ахирданий билаятрал ва республикалул гимналул макьаннахун циняв хIурматрай лавай бивзун, вичIидирхьуну махъ хьуна лазерданул ва цIаннавун лавгсса хъуншагьрулул ссавруннайн фейерверкру итадакьлакьисса шоу.
Ахирданийгу кIицI бан ччива, буниялагу ва дия къуллугъчи къакъуллугъчи къаувкуну, жула миллатраясса, чил миллатраясса къаувкуну буттал буттахъал чиллу-чухъраву, гузмардаву циняв цал архIал бацIан буллалисса, цава ца асарду, цава ца гьавас, цава ца мурадру, пикрирду хIасул буллалисса миллатирттал хIакьсса байран.