Аькьлулий оьрму бутлан хьуннав

saved_1Хъинну ххуйну кIулсса инсанная ихтилат буллан захIматну бикIай. Му захIматшивугу хъанан дикIай га инава макьалалуву кIицI уллалисса инсаннал оьрмулия чIявусса затру бусан ччишивугу, кказитрай ришлашисса макьалалувун чIявусса затру гьан буван къабюхълахъавугу. Уттигъанну ттуйн оьвкуна ЧIяйннал шяравасса МахIачкъалалив яхъанахъисса Аьбидов Загьидинал: «Ттул Пайнусат тIисса ссу буллусса куявнан, чIярусса шиннардий Дарбантуллал Санэпиднадзорданул хъунама хIакинну зузисса Кьадиев Шамиллун 75 шин там хъанахъиссарча июнь зурул ахирданий, ганаясса макьала чичин къахьунссарив?»,-куну. КъакIулну бивкIун бия ттун ттула дуснан, чIарав ацIун, бунияласса гьарца чулухагу лакрайгу, лакрал культуралийгу дакI-лякьа муданагу цIуцIисса инсаннан цими шин хъанахъиссарив. Гьай-гьай, на хъинну рязий хьуссияв Шамил Загьидиновичлуя ттущара макьала чичин хъанахъисса хIалу дирияврияту.

ХIажимурад ХIусайнов
Хъиривмур кьини на лавгссияв Шамил Загьидиновичлуч1ан даврийн ганиннин ттунма кIулминнуцIун цайми затру цIуххингу, щарнил уссил увкумур бусангу. Агь, вил къаттай, цукунчIав Шамил Загьидиновичлун ччай бакъая цаяра макьала чирчунугу, увсса кьини тIайла дуклай мажлисру буллангу. (Ва ишгу цукунчIав бавхIуну бакъашиву кIулссия ттун ссупра тIитIин къаччишиврущалча, цамур багьана бушиву бувчIлай бия). Му багьана ци хъанахъиссаривгу бувсуна Шамил Загьидиновичлул: «Жул кулпатраву лахъсса къуллугъирттай нину-бутта зий бивкIун бухьурчагу, тачIав «увсса кьинирду» тIисса я цалла, ягу жул оьрчIал кьинирду къадувайва. Ттунгу къаччай бур, къааьркинни. Хъунмасса барчаллагь кулпатрал уссин Загьидинангу, на дакIнийн агьссагу, ттула хIурмат бушивриягу»,-куна. Улу сурат рищуннагу ихтияр къадуллуна. Нарив бувсъссия ттула бурж биттур буллай, ванаяту макьала чара бакъа ванан ччайнугу, къаччайнугу чичинтIишиву. Мунингу «Му вила иш бур. Вил даву мукунсса дур»,-куна. Нагу ттула иш биттур буллай ура.
Шамиллул бутта, Кьадихъал Загьиди ЧIяйннал Къалла Разухъал тухумравасса Рамазаннул ва Саманиятлул арс ивкIссар. Вайннал кулпатраву Загьиди акъагу Карин, Сагид тIисса уссурвалгу, Лайли тIисса ссугу бивкIун бур. Загьидинал ЧIяйннал школа къуртал бувайхту Дарбантлив лавгун 1930-ку шинал къуртал бувну бур Дарбантуллал партшкола. Гара шинал цащалва Дарбантуллал педучилищалуву дуклай бивкIсса ЧIятусса Исял ва Майсаратлул ПатIимат тIисса душнищалгу ташу бувну бур. Партшкола бувккуну махъгу Шамиллул буттал Загьидинал ялагу МахIачкъалалив финансирттал техникумгу бувккуну бур. Лаккуйн учIайхту Загьиди Гъумук финотделданул хъунаману, нину школалий дарс дихьлай бивкIун бур. Загьидинал ва ПатIиматлул хьуну бур шанма оьрчI-душ. Хъунама арс Мустапа, аьпа биву, 1936 шинал увну ур.1938 шинал увну ур Шамил. Яла дяъви къуртал хьуну махъ 1945 шинал бувну бур Саида тIисса душгу. Брон буллуну Загьиди армиялийнгу къаувцуну ур. Амма ххуллурдайх наними, шяраваллавуми хьуннав инсантал хъямала буллалисса къачагътал бугьлагьисса командалул хъунаману ивкIун ур. Яла 1944 шинал лакрал щархъурду Мичиххичнавун дизан дурсса чIумал гихун ЦIуссалаккуйн райкомрал кIилчинма секретарьну гьан увну ур. Мува мутталий ЧIяйннал школалий дарс дихьлай бунува, ПатIиматгу ЧIяйннал колхозрал парторгну зий бивкIун бур.1946 шинал Загьиди махъунай зана ивтун, цала кулпатрачIан Ккуллал райондалул финотделданул хъунаману ивтун ур. Зий ивкIссар Загьиди мукуна Ккуллал райисполкомрал плановый отделданул хъунаману ва мукуна сберкассалул хъунаманугу. Загьидинан дуллуну дур «Дагъус­ттаннал лайкь хьусса экономист» тIисса цIагу. ДиркIссар ванал ялагу чIярусса СССР-данул чулухасса наградартту, бахшишру. Оьрмулул 86 шинаву 1994 шинал ахиратравун лавгун ур Шамиллул бутта.
ЧIяйннал колхозрал парторгну зузисса ПатIиматлул лап хъунмасса захIмат бивхьуссар дяъвилия махъ хухна хьусса, щахъаннихун дагьсса колхоз ччаннай дацIан дуван. Вайми колхозирттал кунна ЧIяйннал колхозралгу Бабаюртуллал райондалий аьрщи диркIун дур. Гичча ласайсса бакIлахъиялул инсантурал ахIвал-хIал кьияма ххуй хьун бувну бур. Ххуйсса организатор бушиврийн бувну, ца колхозрал парторгшиву дакъагу райондалулссагу дуван бюхълахъисса пагьму-гьунар ПатIиматлуву чIалан бивкIукун, 1958 шинал ва Ккуллал райкомрал 2-мур секретарьну, яла 1961 шинал 1-мур секретарьну бувчIуну бур. Мукунма 1962-1964 шиннардий кIирагу лакрал районнаяту ца дурсса чIумалгу райисполкомрал председательну бувчIуну бур. Яла 1964 шинал цIунилгу районну личIи дувайхту Ккуллалмур райондалул райисполкомрал председателну бувчIуну бур. Кьадиева ПатIиматлул ялагу бувгьуссар Ккуллал райондалий цаймигу жаваблувсса къуллугъру. Ванингу дуркссар чIярусса Да­гъусттаннал, СССР-данул чулухасса наградартту ва бахшишру. Амма ва ласнаяр хьхьичIва 1985 шиналва ахиратравун лавгун бур.
Ца чIумал Шамил Загьидиевичлул бувсуна ттухь хIакиннал касмулучIансса цалва ххуллу та байбивхьуссарив.
— 1956 шинал на 10 класс къуртал бувссар ЧIяв. Яла на дуклан увхссияв МахIачкъалаллал медучилищалувун. Медучилище на къуртал бувссар 1958 шинал. Гара шинал на армиялийн увцунав Сталинградрайн.На гикку къуллугъ буллалиссаксса хIаллай полкрал аптекалул хъунаману, санчастьрай фельдшерну зий икIайссияв. 1961 шинал ссуттил на армиялия итаакьайсса чIун хъанай бия. Аммаки гъинттул ттухьхьун ихтияр дуллуна, Ростоврайсса мединститутравун экзаменну дуллуну уххарча, итаакьинну,куну. Къауххарча ливчIми барзру къуллугърай буван аьркиншивугу бувсуна. Дуллуссия на циняв экзаменну санитарный хIакиннал касму лахьхьайсса факультетрайн.
Институт къуртал бувайхту, на 1967 шинал Бабаюртуллал райондалийн санитар хIакинну тIайла увккунав. На гийх шанна шин дурссия. Яла 1970 шинал шихун Дарбантлив тIайла увккунав министерствалул. Цал бакIрай на шийх хIакинну зий уссияв, яла 1975 шинал ивтунав хъунама хIакинну, уттинин зийгу ура. БакIраяту тIайлану бусан чIярусса захIматшивуртту дикIайва. Жунналусса хасъсса къатри дакъа тIийгу, лабораторияртту бакъа тIийгу. Мунияту 1975 шинал нава хъунама хIакинну итайхту, хIадур бувну аьркинсса документругу байбивхьуссияв буллай жунмалусса къатри.Вай цивппагу 1980 шинал къуртал буван бювхъуна. ЖучIа дуссар щалвагу кьиблалул Дагъус­ттаннайсса районнал аьркиншиву биттур дувайсса лабораторияртту. Жу ххал дувайссар щинал марцI-чапалшиву, дукия, спирт дусса -дакъасса хIачIияртту, ахъулсса, ахънилсса, балугъирттая дурсса дукия. Радиация ххал дувайссар. Жул канилу бур Дарбант, Дагъусттаннал Огни шагьрурду, Дарбантуллал район. Агьамсса кIану бугьлан бикIай жул давриву лахъай азардах дуллалисса къулагъасрал.1994 шинал дия Дагъусттаннай халера ппив хьуну. Жунгу захIмат бишин багьуна му дух дуваншиврул. Жуламур даралуву га ишираву бувсса захIматрахлу ва ганиннин дурсса даврихлу ттун дуллуна «Дагъус­ттаннал лайкь хьусса хIакин» тIисса цIа. Амма ганияр махъ 1998 шинал жул канилусса Рубас, Аглоби тIисса кIира шяраву 18 инсан къашавай хьуна халералул. Жуща бювхъуна ялув бавцIуну марцIшиву дуллали бувну, ацIва гьантлул мутталий га цIуцIаву ххартI дуван, ппив хьун къадиртун.
Шамиллул кулпат бур ЧIятусса Аьбидхъал Мам­мал душ Пайнусат. Цуппагу МахIачкъалаливсса мединститут къуртал бувния шинмай Дарбантуллал оьрчIру бувай къатлуву хIакинну зий бур. Пайнусат Маммаевнагу «Дагъусттаннал лайкь хьусса хIакин» тIисса цIа ххаллилсса оьрчIал хIакинни. Улу ттул душнингума ванил кумаг бувссар.
Шамиллул ва Пайнусатлул ур шама арс. Хъунама Тамирлан зий ур Белиджилийсса заставалул хъунаману. Анвар тIима арснал къуртал бувссар Дагъусттаннал медакадемия. Ва зий уссар ши­ккува медакадемиялуву анатомиялул дарсру дихьлай. Мамма тIима арснал къуртал бувссар ДГУ- рал юридический факультет. Мамма зий уссар Москавлив. Гьай-гьай, шамунналагу кулпатругу бувну цала-цала къатрай яхъанай бур.
Аьбидов Загьидинал, Шамил Загьидиновичлул кулпатрал Пайнусатлул уссил укунсса затру кIицI бувуна цала куявнаяту: «Ттун пахру бур чIяйричунал хъаралу бушиву ттула ссу. Ялунссаннунгу укунсса куяв, гъанчув бакIрайн агьавривугу на нава талихI бусса инсаннан хIисав увара. Шиккува ххи буванна, тачIав ттул ссийл Шамиллуя ттуйн аьрза къабувссар. ЧIяву хьуннав ттул куявнаха лавхьхьусса, чумартшивур­тту дусса, дакI гьартасса, тухумирал, шяраваллил цIа дакъагу, миллатрал цIа лахъ дуллалисса чиваркI жула дянивату»,-куна.
Ттула чулуха ххи буван ччива, Шамил Загьидинович ур Дарбантлив яхъанахъисса лакрал дянив акъагу, цайми шийхсса миллатирттал дянивгу хIурмат лавайсса адамина. Вина ччима цукунсса унугу къуллугъчинал вихь, инава лаккучу ушиву кIицI бувайхту, га цIана кIицI дувантIиссар Шамиллул цIагу. Явара ттун цалагу ванаяту рязий акъасса инсангу ва даралуву хьунакъаавкьуссар. Ца чIумал на Къаякантлив ПМК-лий прорабну зузисса чIумал, Башликантлиясса жула идаралий механикну зузисса Сяид тIисса даргиричунал хъярчиранъяв, буниялаяв кIицI бувуна: «Вин ци бур, вихлу Хачилаевхъул жаваб дуллай бур»,-куну. Гьай-гьай, ттун пахру багьуна, жула лакрал ххаллилсса ишккаккултрал хIурмат бушиву. Ванихава лав­хьхьусса иш бикIай Дарбантуллал даралувугу: «Зул лакрал шийх Шамил Загьидинович уссар, зухлу ччинал хьхьичI ацIан шайсса»,-тIун бикIай. Ва иширалва буслай бур Шамил Загьидиновичлул цуксса хIурмат буссарив Дагъусттаннал кьиблалул даралуву яхъанахъисса инсантурал дянив.
ЧIарав ацIавурив тачIаврагу Шамил Загьидиновичлул хасиятрава арх къархьуссар. 1999 шинал ЦIуссалаккуйн чапхунчитал ххявхсса чIумал Дарбантлив яхъанахъи­сса лакраяту дартIун 25 азарда къуруш ва цайми дуки-хIачIиягу оькьини дуркначIан диян дурссар. Гьай-гьай, ванащал кумагру буллай бивкIссар Дюхълиятусса Оьмаров Оьмар, Хъусращатусса МахIаммадов Рамазан, ЦIувкIратусса Юнусов ХIажимурад. Шамил Загьидиновичлул жула «Илчи» кказит буклакисса шинаяту шинмай муданмагу цачIава зузисса лакрангу, шагьрулувусса цайминнангу чичайссар. Тяхъану, гур дагьан дурну, бачин бувайссар тямаданал кIула ца­хьхьунна ларсун Дарбантливсса лакрал хъатIивгу. Ттухьвагу чIявусса аькьлу-кIулши бувсъссар Шамил Загьидиновичлул. Ми аькьлу-кIулширдавасса ца кIицI буван ччива. «Щищал ухьурчагу инсаннащал хьунаакьлакьийни ганал ка дулуннин къаивкIун, виламур ка цалчин хьхьичIун дулугьи»,- куна. Гьай-гьай, вагу аькьилнал оьрму кIулшиврул ца тIиму дур. Укунсса тIимурду чIярусса дур Шамил Загьидиновичлул багьу-бизулуву.
«Я Аллагь, жува куннан кув бувчIлай, куннал чIарав кув бацIлан каши дуну личIаннав. Аькьлу бусса лакраща аькьлулий оьрму бутлан хьуннав». Укунсса махъру чIявуну тикрал бувай ттул дуснал Шамил Загьидиновичлул. Нагу зущал чIа тIий ура: мукьахунайгу Аллагьнал дуллусса кьинирдай чан къауваннав ина жун Шамил Загьидинович!