Лехлайнма бур вил балай, бивтун бутан къашайсса

toto_8Лакралгу, Дагъусттанналгу бюхттулсса, бивкIу бакъасса балайчи Ма­рияннун гьашину там хьунтIиссия 80 шин. Къумашиву, бан-бит бакъашиву «хьунтIиссия» тIисса мукъул…

Бадрижамал Аьлиева
Цимигу концерт, творчествалул вечер хьунтIиссия, цимивагу балай учинтIиссия, цIана учайсса куццуй, «хитну» хьун­сса, амма ца-кIива зурувун, шинавун хъамабитала хьунсса бакъача, цила кутIасса, амма яргсса оьрмулий увкуми кунма, бивкIу бакъасса, никирая никирайн биллантIисса.
На ххарира Мариян занай бивкIсса шяраваллил кIи­чIирттавух навагу занай бушиврия, укунсса чIумал ишла дувайсса «шяраваллил къума кIичIиртту» тIисса калима ишла дан къахьунссар, жул шяраву къумасса кIичIиртту нажагьсса бакъа бакъар. Жул шяраваллил хьхьичIсса къургу буссар иллагьийну илкинсса. Муниятугу бухьун­ссар Марияннул балайрдугу вакссава тIивтIусса, илкинсса.
На пахрулий бура жулла хъун дакъасса Шахьуйннал щарнил укунсса балайчи дунияллун пишкаш баврия.
Марияннуща бювхъунни цал бунугу цуппа ккавкминнал, цал бунугу цила чIуних вичIидирхьуминнал дакIурдиву оьрмулухунсса аьш кьаритан. Амма, хIайп, ттунма му тачIав къаккавкссар. Ттун кIива-шанма барз бивкIун бур Мариян дунияллия лавгсса чIумал. Ттунна кIулши хьуния махъ мунил цIа мудангу шяраваллил инсантурал ва махъсса лакрал зумату баллайна дур. ОьрчIнияра дакIний дур, шярава бувккун, СунуцIух кIихунмай Карашрал чулухунмай нанисса даралуву ххяххайсса, царай ккаккангу авур дусса, кьанкьгу ххуй­сса кIяласса тIутIив «Марияннул тIутIив» тIисса цIа дусса. КъакIула ми Марияннун ххира­сса диркIссияв, ягу Мариян кунна ххуйсса дуну тIийъяв халкьуннал миннун му цIа дирзсса.
Дахьра-дахьра дакIний дур Марияннул нину – аьпа биву, Маммадал ПатIима, шяраваллил зийлучIасса миннал къатри.
Ккашилсса захIматсса дяъвилул шиннардий, ласгу ивкIуну, 1 лякьлувусса, 4 канихьсса оьрчIащал ливчIун, ххишала бакъасса захIмат бувну, ххювагу ятин ччаннай бацIан бувсса хъамитайпа, цукссая, хъунмав хьуну махъгу, «Марияннул нинур» тIий, мунил концертирттай сахIналийн буккан буллан, ягу, залдануву щябивкIун душнил балайрдая, му инсантуран ххирашиврия ххари хъанан. Амма мунил оьрмулул махъсса шиннугу хьусса оьзрулул лухIи лаган дурну дур.
Мариян ххирами, му кIулну бивкIми хIакьинугу муния, иттав макь, кьакьарттуйн кIусса къурхъ къадуркIун, гъалгъа тIун хъанай бакъар…

Оьмариева Субарижат, Марияннул ссу:
— Марияннул оьрму ттул яруннил хьхьичI, хъатлий бивхьусса кунма, лавгссар. Жу мюрщиния шинмайва кунничIату кув къабукьайссияв, ца бакъаний, гамур къабацIайссияв. Га дунияллия лавгун махъ, ттул дачIиххарахIала ларгссар ганищал. Марияннул оьрмулиясса цимурца ттун кIулссия. Ца ттула ссу буну тIий къатIра, хъинну марцIсса, ххишала дакъа инсаншиву дусса, цуппа бусса кIану ххуй буллалисса, лагмаминнан чани буллалисса. ЦIана кунма, гьарца лавсъсса шаттирах арцу дуллалисса замана бакъая, Культуралул министерствалул увкунийн най, концертир­ттавух гьуртту хъанай, цила балайлийну инсантал ххари буллай бия, Культуралул ва искусствалул колледжравун занай, махъа нанисса никиравугу балай учаврил усттаршиву магьир дуллай.
Ттун оьрмулуву къуццу тIун, занакьулу хъанан, хъамитайпалул ичIура дувайсса даву, къатта-къуш бачин баву – цимурца Марияннуя лавхьхьуссар.
Жул нину дурну дур 1901 шинал, мунин 13 шин дусса чIумал мунилмур нину диркIуну дия, мунил хъиривсса 4 оьрчI ялагу махъ кьабивтун. Гай шиннардий, оьцIалу тIий, цайми-цайми цIуцIавуртту, захIматшивуртту тIий, къаккавк къаливчIун бия ниттин. Ккавк­­цири буслай дикIайва жухь дайкъалитIавай. Жул ппу Маммада Хъун дяъвилул чIумал, дяъвилийн уцин чIалли тIий, увцуну ия захIматралмур фронтрайн. Ми­кку муначIан гъанну бомба багьну, контузит хьуну, чIаравсса азарханалийн агьну ур. Миччагу яла шавай тIайла увккун ур. Шярава къутандалийн гьан бувансса арамтал бакъа, чIалай унува му цукун­сса хIалданий уссарив, тIайла увккун ур шярава къутандалийн. Му чIумал нину жул чIана-чIавама ­уссу лякьлуву хьуну диркIун дур. Къутандалийн лавгун барзвагу къавхьуну, ивкIуну ур ппу. Мудангу дакIнивун кьувтIусса кьувтIуна бур ппу увччу­сса кIану жунма къакIулшиву, мунах чару бишин къашаву. Га чIумал му увччусса кIану кIулсса хъамитайпа бикIайва шяраву ХIасил БатIи тIисса, мугу аьпалул хьуна, буттал гьав ккаккан дувансса мажал хьуннин. Цумур къутандалий увччу­ссариввагу къакIулли. ДакIнийри ппу ивкIусса хавар бавсса кьини. АтIа (нину) аьпа биву чурттурдай дикIайссия щядиркIун. На бура мунил карав. Лархъуна чурттурдайх ларай цIияллайн жучIан Закал Ханича тIисса щарсса. Му кьурчIисса хавар цукун бусанссарив къакIулну диркIун дур, укунмавагу мискинсса, захIматсса шартIирдаву ялапар хъанахъисса кулпат, утти ялату ласгу лавгун цукун бикIанссар тIий. Му хавар бувсъсса ппурттуву нагу усси­хьхьун Жалалуттиннухьхьун буллуну, жу ккурчIайнмай тIайла бувккунав. ДакIнийри ниттил лажин рир­ттуну, оьттул най, нава хъанахъимур къабувчIлай бивкIсса. Яла буттал цIа дирзссар му ивкIуну 3 зурувун дунияллийн увксса жул уссин. Ттун 3 шин дуссия ппу ивкIусса чIумал. Мукун захIматсса ккашилсса дяъвилул шиннардий куннил хъирив кувсса 5 ятингу каруннихь лирчIсса ниттин цикссагу ккавкссар, хьхьугу, кьинигу зий. Нину буслай дикIайва бувхIуцири, шяраваллил инсантал, шайма шайсса куццуй, чIарав бавцIусса, ка-кумаг бувсса куц. Цуксса захIмат ккаккарчагу, жул кулпат бусса-бакъасса чIахху-чIарахнанмагу кIул къашайссия. Ниттил жухь, уттубишайни, бусайва чIявусса хаварду, инсаншивриясса, инсаннахсса цIимилиясса. Цурдагу дикIайва инсантал ххирасса. МечIал ягу ссал-бунугу ххункIру бувсса чIумал, жунгу буллуну, ккурчIа-чIирах щябивкIсса хъаннингу ца-ца-кIи-кIива биян байва, гаксса цурда мискинну дуна.
Ца кьини советрал председатель увкIуна жуннийн, Мариян дук_лан Гъумукун детдомрайн гьан бува тIий ниттихь. Муниннин дуклай бивкIсса Мариян, му ппур­ттуву чIивисса Маммадах буруглай шаппа буссия. Ниттилгу увкуна жу кIивагу кунния кув личIи буван къахьунссар, гьан буллай ухьурча, кIивагу архIал гьан бува, ягу цавагу мабуцара куну. Мукун, Мариянгу, нагу лавгссару Гъумукун. ДакIнийри му кьини нинугу, жувагу, вав-шав тIий, куннацIун кув лавчIун, аьтIий бивкIсса. Гъумукун лавгун махъ дакI паракьат хьуну, архIалсса душварахух, дуккаврихух лавгунав. Нину хъинну барчаллагьрай дикIайва Сталиннуйн, детдомру тIивтIуну, вайксса ятинтал бакI бу­ккан бунни тIий.
Гъумук дуклан бучIайхтува, миккугу Марияннул авторитет най дуна гьаз хьуна. Мунил балай учаврил цIа ларгуна. Къагьангу цукуна, му бия дунияллийн лявхъуния шинмайва балай тIутIисса душ, дунияллийн балайлухсса ччаврищал бувксса душ. Жул 7-мур классраву дуклакисса ссил Муслиматлул лахьлахьисса оьрусрайсса аьра­ли балайрду кIанттуву бавхIусса Марияннун лавхьхьуну, ми чIиви оьрчIал лугъатрай тIий бикIайсса бивкIун бур. Гъумук 7 классгу къуртал бувну, лавгуна Мариян Щурагьун педучилищалуву дуклан. Студентсса шиннардий Марияннуя чичайва «Дагестанская правда» кказитрай, шикку балай учавриву, ти­кку спортраву хьхьичIун ливчунни тIий, дикIайва мунил суратру. Каникуллай шяравун бучIайхту, шяравусса циняв душру жул цIияллайн батIайссия. Мариян ххишала бакъа хъян ххирасса, хъянсса хаварду бусан кIулсса бикIайва. Махъ, кулпатрал хьуну, гаксса цуппа къуману бунувагума, ялунмай хъяйнма бикIайва. Махъ заочнайну институт къуртал бувна. Мунищал архIал дуклай бивкIсса Людмила Назаренко тIисса оьрус душ буслай бусан шавай къабикIайва мунин цуксса захIмат хьуссарив ларайсса кIулшиву ласун, адаминал­ссагу, кIива оьрчIалссагу буллай, адаминал дуклан къабитлай. Циняв душру бикIайва тIар мунил чIарав щябикIан ччай. ХьхьичIра-хьхьичIсса парталий щябивкIсса Марияннун гьассия тIар бакI ма­хъуннай дурган дан, циняв хъяншиврул. Преподавательтал «Дандамаева!» тIий сукку шайва тIар. Мунилгу: «Я ж ничего не сделала, только посмотрела», чайва тIар аьпа бивул.
Циксса ливчIривав ганил дакI­ниву ялун ккаккан къабувсса, къабувсъсса.
Циламуния тинмай къашаврийну, цила захIматрайну къуртал бувну вузгу, зун бивкIуна училищалуву дарсру дихьлай. Миккугу му най буна ххира хьуна архIал зузиминнан ва студентътуран. Ци-дунугу тIулдакъашиву дурну, студент милицанайн за агьарча, му хъирив бу­ккайва, му ккаккайхту, най буна итабакьайва милицаная оьрчIру. Му бивтун бувтсса ккавккун, чIаравсса общежитиялул 2-мур зивулия ялавай ххявххун бия студентътал, амма цичIав кумаг буван къавхьуну бия. Биян ххяхлахисса ми милицанал тинмай букьан бувну бия, зунна тIааьндакъашивуртту шайча, букьи куну. Гьарцаннал дакIнивун буххансса хасиятгу, тIуллугу дусса бия Мариян.
ТтучIа буссар нава Марияннуя чивчусса лу, лугу цирча, канихчичрурду (рукопись), Мариян бивкIуну шинавун (1976 шинал) байбивхьуну чивчусса. Муниву на мунийн Дараччи тIий буссара. Яла, цимирагу шин ларгун махъ, Мариян Илиясовал цила клубрангу ва цIа дизайхту, на махIаттал хьунав. Дараччи увкусса на мунийн муниятуя, микIирал лувату, дякъивату дуккайсса кунна му тIутIи, оьрмулул къача-къучшивурттавату ливчуну, ххуллу лавсун, цилла цIа цилла дур­сса хъамитайпа буну тIийъя. Мариян бия аьрщарай ливксса хIурулъэн. Цибанссар, чапалсса канил рирттуну, ккуччу дунни Дараччи.
Мариян бивкIуну махъгу ттул ялун дирунни цаймигу оьшивуртту. Амма ванияр 42-43 шинал хьхьичI хьусса Марияннул бивкIулул дурмур щаву дур яла цIуцIимур, яла захIматмур.
Мариян бивкIуну махъ мунил бузлуву ттун ляркъуна канихчичрурду – цила чивчусса хавар. Ттун къакIулли мунил му бищун ччай бу­ссияв, та чивчуссияв. Яла махIаттал-хIайран хьунмурдив – миву Марияннул цила оьрмулул кьадар чивчуну бия, инсантурал цIардугу даххана дурну. Мунил чивчумунил геройтуран цIарду дия МухIуттин ва Салидат, лас ва щар. МухIуттиннул Салидат бивчIай. Хъунав хьуну, къужлуйн увккун махъ МухIуттин най ур, кIива оьрчIал оьрчIгу бувцуну, шяравун. Му ца оьрчIан цIагу дур Азнаур. Шяраваллил цIа да­къар. Най, най, ххуллуцI гьайкалгу дусса кIанай бацIан бува тIий ур му машина. (Шахьуйннал хьхьичI машинартту бацIан байсса кIану цIана шяравунсса машиналул ххуллул бакIрай бунугу, хьхьичIва машинартту М. Къандаевлух дацIан дурсса гьайкалданучIа ххуллий бацIан байссия – Б. Аь.). ОьрчIругу кувссай щябивтун, тийн, шяравун урувгун авцIусса къужлул чIаврдайх ккурккур тIий макь дачай. «Тта­ттай, вин цивхьур?» — тIисса оьрчIал оьрчIахь, му тIий ур: «Укунарача, ттаттал. Укунна макь най дур», — тIий. Мунал хьхьичIрив бавцIуну бур ганил щюллисса яру, ганал вичIахухгу бишлай бур ганил балайлул чIу. Най шяравун бувххукун ми, урчIа чулух дур дяъвилийн лавгминнал цIарду чирчусса гьайкал. Щин дия тIар дяшяравун дурцуну, инсантуран бигьашиврун. Укунсса затру бур мунил чивчуну. МахIатталсса иш бакъарив, гьайкалгу Мариян бивкIуну махъ шиннардивун дацIан дурссар, шяраваллил махъ бивкIсса зиллул щингу махъри дяшяравун дурцусса. Шиннардивун ттула арснан Русланнун (аьпа бивун) бувсса душнин дирзссия на Салидат тIисса цIагу.
Жул нину ПатIима диркIуна оьр­мулул 83 шинаву. МахIаттал хъанай дикIайва, оьрмулуву вайксса ккавккун буна, ваксса хIаллайсса оьрму буллунни цин тIий. Мариян бивкIуну махъ му къагъ ларгун, вив цичIав къаласлай, бакIрал даххана хъанан диркIуна. Мариян бивчIан хьхьичI гьантрай нину муничIа дуссия, Культуралул ва искусствалул колледжравату му даврия бучIаннин ялугьлай щядиркIун дикIайссия. БивкIуну махъгу ялагу га чулухуннай дуруглай, га тти бу­ккай, шила буккай тIий дикIайва.
Уттигъанну Шахьував дацIан дунни Марияннун аьпалул ула. Му давривух гьуртту хьун на къалавгра. Къалавгра Марияннул балайрду баянсса, муниясса ихтилатирттах вичIилий бацIансса, чIирайсса ул­ттуйсса мунил суратрах бургансса хIал ттула къюкIлий бакъану тIий. КIикку бивкIсса инсантурал буслайгума, укун бия, ванал, танал махъ лавхъунни тIий, на цикссагу аьтIаву дав. Хъинну хъунмасса барчаллагьрай бура ва даву дурсса Лида Мусаевнайн ва махъсса инсантурайн.
Мариян кунмасса хъами ва дунияллийн чIявусса ляхъаннав, амма ванил кунмасса кьадар щилчIав бакIрачIан къабучIаннав.

Миясат Щурпаева, шаэр, журналист:
— Ттун Мариян Гъумук детдом­р­ай бусса шиннардия шинмай кIулссия. Мугу мукун кIул хьуна, ца кьини ттул ссу СалихIат бувкIунни школалия, махIаттал-хIайран хьуну: «Ттуяр ххуйну балайгу учайсса, Шахьуватусса ца душ бувкIунни жул классравун, ца душ, Мариян тIисса, ваппабай», — тIий. СалихIатлул цилагу ххуйну балай учайссия. Мариян бувкIуна Гъумукун дуклан 4-мур классравун. Муния тинмай му Гъумук машгьур хьуна балай учавривугу, спортравугу. ЦIусса шинал елка бивхьуну, циняв дуклаки оьрчIру, учительтал бавтIсса чIумал, жул учитель, композитор Шагьимардан Акниевлул буккан бувну, увкуна Марияннул балай буслай бусан къашайсса, щилчIав чIуниха къалав­хьхьусса, хъинну тIааьнсса чIуний. Муния тинмай Мариян хIала бакъа къашайва школалул царагу шадлугъ, концерт. Шагьимарданнул учайва: «Вания хъунмасса балайчи хьунтIиссар, ва кунмасса балайчи Дагъусттаннай къабикIантIиссар», — куну. Мяйжаннугу мукун хьугу хьунни.
Сталин ивкIусса чIумал Гъумук мухлукь халкьуннал хьхьичIун сахIналийн бувккуна лухIисса яннардавусса Мариян бакIчисса душварал группа. Марияннул хьхьичI тIий, миннал хъирив базлай, залданувусса цинявгу аьтIутIи бувну, ца ххуйсса, пашмансса балай увкуна, Шагьимарданнул хIадур бувну.
СалихIатлущал Мариян хIаласса душру чIявуну бучIайва жучIан. Ми бувкIукун, жул нинугу хъинну ххари шайва, цила ду-дакъамур хьхьичI дихьлан дикIайва.
Ттул буттангу хъинну ххирая Мариян. Ччергъилттун кIанай ланжаригу дургьуну, учайва Марияннул балайрду мунал тавакъюрайн бувну.
Ттул ссу СалихIат щар хъанахъисса чIумал музыкалулсса, балайрдалсса Марияннул бувссия. Жул кулпатрал Марияннущалсса дусшиву цIакьссия. Му щар хьуну махъ чIявуну миннанний Каспийс­калий хъамалу шайссияв, махъ МахIачкъалалив бивзун махъгу.
На дарсру дихьлай бикIайссияв шагьрулул 2-мур школалий, мунил душругу гикку дуклай бикIайва. Хъинну душварал дуккаврил, тарбиялул ялув бавцIуну бикIайва, мудан миннал ялтту буккан школалийн бучIайва.
Махъсса шиннардийрив му лухIи лачакраву занай бикIайва. На мунийн дяъвай бикIайссияв: «Мариян, вил цучIав ивкIуну акъар, ина дягъулуву бакъара, циван бура ина лухIи лачак руртун занай», тIий. Мунил учайва: «Миясат, ва ттул дакI мудан дягъулуву дур, чаннасса за рутан дакIнил кьамул къабуллалир, цурда цIанну дунура», — куну.
ЛичIи хьунагу, лас паракьат хъанай акъая, нигьачIакIул буллай му, къабитанна, бивчIанна тIий.
Цуппа къума-цIанну бунугу, инсантал ххари буллай, тяхъа буллай бикIайва цила ххаллилсса балайрдайну.
Цал гъинттулмур филармониялуву хъинну чIявусса инсантал, ил-аьлам бавтIун бур мунил концертрайн, буру жугу – СалихIат, на ва цайми. Къабуккай, Мариян, сахIналийн, къабуккай. Къадайдихьлай дур концерт. Ялугьлай бур циняв инсантал, цуя-ца ти-шинай къавхьуну, цанма ххирасса балайчи букканнин. Ларгхьунссар ссят. Концерт дайдишин циван чIал хъана­хъиссаривгу бувчIлай бия инсантуран. Му щак-щук мяйжан хьуну, тинмай хьусса СалихIат бувкIунни, адаминал къаитабакьлай бусса бур тIий. «На баннахха танан» тIий, мугу, цайми инсанталгу лавгуна Марияннул хъирив. Му чIумал ми Герценнул цIанийсса кIичIираву бикIайва ялапар хъанай. Хъунма хIал къавхьуну, бувкIунни Мариянгу бувцуну. Му дия Марияннул Аьлиоьмар Аьлиевлущал­сса концерт.
Ласная личIи хьуну махъ му ялапар хъанай бикIайва 12 зиву ду­сса къатраву Калининалий, 2-мур зивулий. Мува къатлуву Саэд ХIа­биевлул арс Жайрангу ялапар хъанай икIайссия. Арх бакъа жугу бикIайссияв яхъанай. КунначIан куннал буххаву, буккаву дикIайссия. Цуппа гаксса гукун къума-цIанну буна, оьрчIниява цищала дусъсса СалихIатлухьгума къабусайва цичIав. Хъиннува якьама хьуну, ялтту къявхъ увкусса чIумал бусарча бакъа нажагь. Му чIумал СалихIатлул, лавгун миннаннийн, мунил адаминайн дяъви байссия.
Му бивкIусса хавар ттун бавуна школалий директорная. Мунил душваран баян буван аьркинни­хха тIий, аьтIисса на бацIан бунна мунал: «Вин му хIалданий душварал хьхьичIун гьан къабучIиссар, цамур учительницахь хIаллих буси учинна», куну. Цамуниллив миннан хъиннува асар къахьунну, дада чансса къашавай хьуну дур, му-та тIий байбивхьукун, най буна бувчIуну бия миннан нину буттал диркIушиву, муниннин му цимилгу бивчIанна, бутанна тIий занай ивкIун тIий. БивчIан хьхьичI кьини мунал, миннаннийн увкIун, диял­сса арцугума кьадиртун диркIун дия, аьркин хьунтIиссар куну. ЦичIав щак бакъасса Мариян, аьпа биву, миксса арцу ганал дулайхту, ххарину, душваран пианино ласунна тIий, бивкIусса кьини пианинолух бурган Ирчи Къазахълул цIанийсса кIичIиравун лавгун бивкIун бур ми бахлахисса кIанайн. Ххал барча, мунан кIулну бивкIун бур ми арцу бивкIулун аьркин хьунтIишиву.
Мариян махъва-махъ ккаккан хъинну чIявусса инсантал бувкIун бия, му бивхьуну буссия цуппа зий бивкIсса Культуралул ва искусствалул колледжраву. Куннал кув ба­ххана буллай, «почетный караулданий» бацIлай буссияв жу. Буччин нанисса чIумалгу нех дирхьуну най бия инсантал. Ттун я ганиннин, я гания махъ тачIав щилчIав бивкIулий гайксса инсантал ккавккун бакъая.
Мариян бия хъинну аьчухсса, хъинну хьхьичIун бурувгсса, скромнайсса, порядочнайсса хъамитайпа. Аьркин бакъасса хавардугу бия муния, ми цукунчIав бикIан къабю­хъайссия. ЦукунчIав ти-шинмай бургайсса хъамитайпа бакъассия Мариян.

Зинфира ХIажиева, «Илчи» кказитрал зузала:
— Гай дия 70-ку шинну. Исвагьи­сса чурх бусса, къудурну дургьусса бакIрай лахъну дурсса прическалущалсса, ляличIийсса ххуйшиву дуллусса щюллисса яруннищалсса, ва гьай-гьайгу, ххаллилва-ххаллил­сса чIунищалсса Мариян дакIний ливчIунни ттун – га чIумалсса чIава душнин.
Мяйжаннугу га бия, халкьуннал учайсса куццуйсса, «жула Мариян», ца лакрал миллатрал ба­къассагу, Дагъусттаннал цинявппагу миллатирттан ххирасса. Му ххирашивугу чIалай дикIайва мунил концертирттай ккуччу-пIякьа тIий бувцIусса заллайну. Хаснува ттул оьрчIшиву ва жагьилшиву ларг­сса аьзизсса Каспийск шагьрулул Культуралул дворецраву. Жул кулпат мунил циняв концертирттайн лагайссия. Балконнугума ккуччу тIий дурцIуну дикIайва. Мунил концертирттай залдануву ттун баяйва яру, даргири ва цаймигу мазурдийсса ихтилатру. МахIаттал хъанан бикIайссияв ла­кку мазрайсса балайрдава вайннан ци бувчIайссар тIий. Цинявннан ххирану бия ганил дакIнивату ва дакIнийхтуну нани­сса балайрду.
Концерт къуртал хьуну махъ жу бачайссияв му хьунабакьин сахI­налул махъсса нузардичIан.
Марияннул цила балайрдайну тамашачитал ххари байва, концертирттай бакъасса, хъатIай, цайми-цайми компаниярттайгу.
ЖучIа шаппагу цимилгу хьуссар Мариян. Ца мукун жучIа цинявппагу бавтIсса кьини ттул буттал (аьпа бивул) тавакъю бувна Марияннухь балай учин. Цаларив хIисав къахьунну микрофон лавхъуна, мунил балай чичиншиврул (хьхьичIвасса хъунисса приемникирттаву мукун­сса микрофонну бикIайва). «Цумур учиви?». «Уча винма ччимур. Индияналмур учирчагу бучIия». (Га чIумал хъинну машгьурну дикIайва индиянал кинорду). Итабавкьуна балай, циняв ва цимурца дунийра микIларчIуна. Жу му кассета бишайссия чIявуну, Мариян дакIнийн бутлай. ХIайп цIана гай записир­ттах вичIидишин къашайсса. Мукун, ливчIунни Марияннул чIу га заманнул магнитофондалул ленталий.
ЦIанасса балайчиталгу тIий бур мунил балайрду. Учай минналгу ххуйну, цала зумуну. Миннах вичIилийсса чIумалгу ттун дакIнийн багьай жула Мариян, ми балайрду мунил тачIав тикрал къахьунсса цила чIуний тIий бивкIсса куц…

Жанна Кьурбанова, балайчи, художница:
— На Марияннул балайрдай хъунма хьуссара. Марияннул балай радиолувух баяйхту, чIивисса ттул дакIнивун ца гьавас, ца зурзу буххайва. Мюрщиний, чIаваний чIявуми оьруснал, чил билаятир­ттал балайчитурахух лагай, минная кумиртал бувну. Нарив най буна Марияннул балайрдахух лавгунав, мунил фанатка хьуна ттуяту. Нава чув бунугу, ссаха зий бунугу, ахттакьуннай ссят 16.00 хьуну на лечай­ссияв радиолучIан, Марияннул балайрдах вичIидишин, ми лях гьан къабитан. Мариян гаксса ччяни ва дунияллия къалавгссания, уттигу циксса ххуй-ххуйсса балайрду къакьабитанссия мунил жунма. Балайчи тIисса махъ ца бунугу, балайчитал личIи-личIисса бикIай. Мариян анжагъ инсантал бялахъан бувай, хъатIул, ссухIватрал балайчи къабикIайва. Му бия бикIайкунсса, пишакарсса балайчи, мунил балай учайсса кьяйда, техника дия нажагь дакъа хьунакъадакьайсса, вев къаувкунма, гуж къабувтна, лахъсса, зяв-зяв тIисса чIу бигьанма кунма буккан буван бюхъайсса. Му бия бикIайкунсса самородок. ХIайп му жущалва бакъасса…