Пишкаш дунни оьрчIансса лаххия

ЦIуминалийсса «Непоседа» тIисса оьрчIал багъран ­ххаллилсса бахшиш дунни вай гьантрай «Инт» этно-кафелул хъунмур Кьурбанова Саидатлул ва ванил душ, миллатрал лаххиялул бренд «Бузма» хIасул дурсса, гьунар бусса дизайнер Майя Мамаевал.

Вайннул, цивппа садикрайн бивну, пишкаш дунни оьрчIансса миллатирттал 27 костюм. Вайннувух дур Бархъаллал, Вихьуллал, Оьргърал душвавралсса. Вай эмаратсса костюмирттаву мюрщи душру ссихьри кунма чIалай бур. ЛичIинура ябацIансса дур Ккуллал душваврал костюмру. Бартукьру мюрщи душваврай утти лавгзаманнул суратирттай бакъа ккаклайгу бакъахьукун. Шиккува бусанна, Майял худграф къуртал буллалийнийсса дипломрал давугу Ккуллал бартукьирттацIун дархIусса диркIшиву. Ванил коллекция ххуй бивзун, на танийра ванищал интервью дурссия. Майял бувсуна цуппа ттизаманнул модалуву миллатрал колорит дишинсса мурадрай бушиву. Вана утти, чIярусса шинну ларгун мукьах, миллатрал лаххиялул брендгу хIасул дурну, мюрщултгу миллатрал лаххиялул балгуну бикIансса чирилунсса давурттугу дуллай.

Вай костюмру ккаркми усттартурал ххал-ххалаххул магьиршиврий хIайранну бур. Вайннул каруннил дурмур ккаккиялун дишин, пахру бан лайкьсса дур, коллекциярттал личIисса выставка дуван дур тIий бур. Барчаллагьри, гьай-гьай, миллатрал аслийсса культура ва аьдатру дуруччаву мурадрай вай энтузиасткахъал буллалисса хIарачатран.
«Щалвагу коллективрансса ххаришиву хьунни. ЧIавасса зунттал оьрчIан ва душвавран къавтIиний лаххавансса исвагьисса костюмру пишкаш дунни. Вай костюмирттал гьарцагу ххал-ххалаххул аьшлива Дагъусттаннал культуралул ва аьдатирттал хIурмат СаидатлучIа ва МайячIа лахъсса бушиву чIалай бур. Миллатрал аьдатрайсса накьичру дагьайсса куццуй дишиншиврул, чIюлушиннардугу аслийссаннуха лархьхьусса хьуншиврул вайннул хъуннасса даву дурну дур этнографиялул музейрал экспонатру ххал дурну лахьлай. Ва алвагьсса тIул – оьрчIру культуралия, миллатрал лаххиялия хавар буну тарбия баврил ххуллийсса давур. Ватандалухсса ччавугу укунсса тарбиялулли цIакь дувайсса, дазу дакъасса барчаллагьрай буру», – тIий бур ва садикрал хъунмур Фарида Базанова.


«ЦIуминалий, лак бакъагу, чансса бунугу, цайми миллатругу бур. Гьарица миллатрал дур цала-цала культура, дур цанна-цанна хасъсса лаххия. Саидатлун ва Майян цайми миллатругу хъамакъабивтун бур. Къумукьнал костюмругу дия. Ларсун бувкIсса циняр костюмру дуруххан тIурча, хъуннасса чIунгу, захIматгу, аьркинмур ласун харж дуванмургу чара бакъасса давур. Вай костюмру лаххан буллай, садикрай мюрщултран жулва агьалинал культурагу, аьдатругу авадансса душиву ккаккан буван бюхълай бур. Гиччава най бунува лахьхьин буллан бур миллатрал мазгу, тарихгу, культурагу. Яла, чIун чIарах дурккун махъ, жулламур сийлий дакъар тIий, аьйрду къадулланшиврул.
Жугу, язими хъамал хIисаврай, ххарину хьунабакьарду Саидат ва Майя, бусарду жунма хъинну бусрав хьушиву ва оьрчIал нитти-буттахъулгу барчаллагьрай бушиву», – бувсунни ва садикрал хозяйствалулмур бутIул хъар ларсъсса Полина Халиловалгу.

ЧIярусса шиннардий Гъумуксса музейраву зий бивкIсса Бадиулжамал Мусиева:
«Ттун хьхьичIрагу ккаркссия Саидат Кьурбановал ва Майял мусил каруннил дурурххусса, ябатIин къашайсса, хьхьичIава жула ниттил ниттихъал, цалва душру щар буллайни, гайннайн дикIу, цайнна дикIу, хъатIайн, хIалтIухъантал хьунабакьин къурувппай буккайний чIюлу хьун бикIу (вагу диркIун дур та заманнайсса ца байран!) лаххайсса бузма-гъухъри, личIи-личIисса парчлул, харарал, ляличIисса зярбухарарал яннардаяту дурурххусса аьнтIикIасса бузмарду! Ми гьарцагу къатлуву буттукьирттаву хъинну аякьалий ядайсса диркIссар, ниттия душнин, душнилгу цилва душнин ядуллай.

Ца заманнай, чIунну даххана хьувкун, ми ххаллил яннардугу, чалагъайрттугу, камал мухIулттивгу инсантурал дахлан бивкIун бур, цалва кулпатрал маэшат гьаз бан багьлай бивкIссарив, цамур затрах даххана дуллай бивкIссарив. Вай чIярусса ларгссар лакрал кулпатирттавату Ахъушиял ва Лаващиял районнайн. Утти пикри буллай, гай жуярва аькьлу бусса бухьунссия, шинну ларгукун, гукунсса, хьхьичIарасса, яннарду, лачакру хъиннура сийлувун духхансса кIулсса. Нава чIивисса чIумал ккаркссар ттуннагу жула шарда мукунсса журалул аьнтIикIасса бузмарду.

Вана утти жулва Саидатлущагу, мунил цIа дурксса, ляличIисса гьунар бусса, даин выставкардайн Москавлийн бакъассагу, Парижлив бияннингу лагайсса душ Майяща бювхъунни уттадуккан дан жулва лаккудушваврал ва хъаннил лахлай бивкIсса караматсса бузма-гьухъри. Хъиннува махIаттал бувунну, вайннул цалла дурурххусса аьнтIикIасса яннардал коллекция ххал хьувкун, оьрчIан пишкаш бувсса. Шикку дур, жула лакрал районнай, гьарца шяраву лахлай бивкIсса журалул яннарду дакъассагу, чIяву миллатру бусса региондалул яннардугу. ЯбатIин къахъанай даркьуну чIалачIисса мюрщи оьрчIал чурххардий.
МашаАллагь, жул ххирасса, алвагьсса дакIнил заллуй Саидат ва циняв цилва пагьму-гьунарданул хIайран буллалисса душ Майяй! Зул даврин багьайсса кьимат бищуншиврий ттул щак бакъар! Зу кунмамий, миллатран пахрулунмий чIяву баннав!».

«Жугу ххарину буру, агьалинан жулла даврил кьимат бувчIуну бушиву чIалай. Мюрщиниява жува оьрчIру тарбия буллан аьркинссару жулла миллатрал лаххия душиврия хавар буну, жулла аслийсса культура, аьвзал заманнайра цIакь хьусса аьдатру миннан лахьхьин дуллай ва ххира хьунмур буллай. Ва кIану хIисавравун лавсун, жугу рязийну ливчIру Фарида Ризвановнал ва щалвагу коллективрал, тарбиячитурал даврия. МарцIшиву, лазилакьаву дия садикрай, ххуйсса дукия дия. Яла-яларив, лакку мазгу оьрус мазращал ишлану бия. Гассят, жу ларсун бувкIсса костюмругу лаххан бувну оьрчIал, чярхнийсса байрангу дунни, оьрчIру цивппагу тяхъану, рязийну бия, коллективгу ххарину бия. Ялун нанисса ник гиччара най дуна халкьунналмунихух гьаншиврул, жуварухха вайннан ккаккан дуллан аьркинсса жулла культура, лаххия. Ккаккан къадуллай личIи цукунни дуруччин? Гьарманал ниттил маз, культура яшаврил ххуллий цащава шаймур, цалва биялалиймур булларча, чаран къавхьуну къабикIайссар», – тIий бур Саидат Кьурбановагу.

УвкумуницIун ххи банна, буниялттунгу халкьуннал культура – жулва мархри бухьукун, оьрчIру мархрачIан кIункIу буванмигу, кIункIу буваврил ххуллийсса давуртту дуллалимигу бухьукун, ххуйсса, ххаримунийн хьул бишинсса асарду жуллами дакIурдивунгу буххайшиву. Укунми иширттая буслангу, чичлангу личIинува гъирагу бикIайшиву.

ПатIимат Рамазанова