Оьвхъусса артистгу, пасихIсса балайчигу

Октябрьданул 6-нний ­Оьруснал театрданул Хъунмур залдануву, чIявусса илгу бавтIун, лайкьсса даражалий хьунни Дагъусттаннал халкьуннал артист Шамсуттин Къаплановлул 60 шинал юбилейран хас бувсса мажлис-бенефис.

Шамсуттин Къапланов ур республикалул магьирлугърал оьрмулуву цанма хасъсса ва яргсса кIану бугьан бювхъусса артистгу, балайчигу.
Театрданул каялувчитурачIа кьадру-кьиматрай, даврил уртакьтурачIа хIурматрай, илданул дянив бусравну бивтун най ур цала язи бувгьусса ххуллу.
ДакI аьчухшиврийну, хъярч-махсара ххирасса ушиврийну багьавай ххира хьуну ур тамашачитурангу, щала миллатрангу.

Юбилейрал мажлисрай, ванал даврил уртакь, Дагъусттаннал лайкь хьусса артист Арслан Шагьмардановлул чивчусса балайлувусса мукъурттийну учин, Шамсуттин дунияллийн увккун ур агьали тяхъа-шад буллан – дугьайсса рольгу, учайсса балайгу, байсса хъярч-махсарагу, улу укунмасса хаваргума усттарну, асардай личIанну бусан кIулсса артист ур. МабикIарача ва аьратталсса заманнай инсантурал аьрарххусса дакIру аьч дувансса дарув-дарман цамур, Шамсуттин Къапланов дахьа сахIналийн уккаву гьа хьунтIиссар. Хъунма хавар буслай бакъара, хьунабавкьуссар ттун Шамсуттиннул «Бабаллахха на хъуна увсса, бабах вичIидишин аьркинссар…» тIисса хъярчилсса монолог бавну махъ депрессиялува бувкссару тIисса инсанталгума.

Ласунна нава, жул кулпатрал ялун ­оьзру бивния махъ учин бюхъанссар, хъян ча бикIава, симандалий пиш бухлавгун шинну най дия. «Вассалам, вакалам» спектакльдануву ванал дургьусса Хъусращиял Чарххудайл рольданул ттун къювугу, хIасратгу хъамадитан дувуна. Ххюйлва-ряххийлва ккаккан бунни театрданул ва спектакль, цалагу кьакъабитав. Муния махъ «Машади Ибад» опереттагу. Вай кIивагу спектакль бивхьусса жагьилсса режиссер Руслан Лариннул тIива, Чарххудайл хьуннав, Машади Ибадлул хьуннав роль дугьансса актернал ялув пикри буллан къабагьуна, му хIадурнува ия. «Хъярч-махсаралул гений» учай ванайн Лариннул.

Угу-увну, хъунагу хьуну ур Шамсуттин Къапланов музыкалул ва балайлул гьунар ххисса Хъусращиял шяраву. Амма ва даражалул артистгу, махсарачигу шичча увккун акъар уттинин.
Пишакартурал лавайсса кьиматрай кIицI лагай Шамсуттин Къаплановлул дургьусса цумур-цагу роль, му классикалул произведениялувусса хьуннав, миллатрал драматургиялувусса хьуннав. КIицI данну миннувасса цаппара агьамми рольлу: Сурхай-хан ЦI. Камаловлул «Хан-Муртазааьли», Городничий Н. Гогольлул «Ревизор», Баптист У. Шекспирдул «Тарс мютIи баву», Динжул Бижу К. Мазаевлул «БурцIурдил хъатIи», Чарххудай М-З. Аминовлул хъярчилсса хавардаясса «Вассалам-вакалам», «Машади Ибад» У. ХIажибаговлул оперетталуву ва чIярусса цаймигу спектакльлаву дакIний личIансса сипатру.

Махъ бакъа тIааьнсса, ­аьчухсса хьунни Шамсуттин Къаплановлул юбилейрал савлугърал мажлисгу. Билетру къабиривну ливчIминнан залдануву бишин багьну бия ххисса щябикIай кIантту (банкеткарду). СсихI лавсун бигьиннин ларгун ляркъуна шанна ссятрайсса программагу.
Гьунар бусса артист ва балайчи лахъа-хъун ан бувкIун бия ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал хъунаманал хъиривчу Камил Давдиев, экономикалул министр ХIажи Султанов, шяраваллул хозяйствалул министр Зураб Куччаев, Халкьуннал Мажлисрал депутат Марат Илиясов ва чIявусса цаймигу бусравсса хъамал.
Камил Давдиевлул артист барча унни Дагъусттаннал Халкьуннал Мажлисрал хъунама Заур Аскандаровлул цIания, республикалул магьирлугъ хьхьичIуннай даврил ххуллий чIярусса шиннардий бивхьу­сса захIматрахлу Барчаллагьрал чагъаргу буллуну.


КIицI лавгунни шяраву школа къуртал бувну, магьирлугърал кIулшивугу ларсун махъ, Шамсуттин Къаплановлул хъунмур оьрму бавхIуну бушиву Лакрал театрдануцIун. Хъунасса артист Садикь МахIаммадов дунияллия лавгун махъ, ганал ххуллийх ачинсса, хъярчилсса рольлу усттарну дугьансса артист миллатраву ялун уккаву хъунмасса тIайлабацIулун ккалли бунни Давдиевлул. КIицI лавгунни, Къапланов агьаммур роль дугьлагьисса спектакль, махъ бакъа, тIайлабацIу буну гьантIишиву.
ДР-лул культуралул министрнал хъиривчу Мурад ХIажиевлул Зарема Буттаевал цIания барчаллагь увкунни Шамсуттин Къаплановлухь, артист хIисаврайгу, балайчи хIисаврайгу республикалул магьирлугъ хьхьичIуннай даврил ххуллий бихьлахьисса захIматрахлу.

– Вил савлугъранни хIакьину ва залданувун вайксса ил бавтIсса. Хъунасса режиссер, аьпа биву, Валерий Эфендиевлун цила чIумал хIисав хьуну бур виву артистнал гьунар. ХIакьину ина ура республикалул театрал магьирлугърал яла лахъмур шачIанттуйн лавхъсса артистътуравасса ца. Театрдал даврил ялув авцIусса культуралул министрнал хъиривчу хIисаврай, ттунгу тIайлабацIу шай ина усттарну дургьусса рольлая неъмат ласун.
Халкьуннал артистнал цIа бигьану къадулайссар, му цIа ласуншиврул аьркинссар, мяйжаннугу, халкьуннал ччаву ва хIурмат хIалал бан так ца жула республикалий бакъасса, ванил кьатIувгу, – увкунни Мурад ХIажиевлул.

Дагъусттаннал Театрал ишккаккултрал союзрал хъунама Айгум Айгумов:
– Ххирасса Шамсуттин! ХIакьину вил байран дур, амма ва так ца виллалусса байран дакъар. Ва щала халкьуннал байранни. Цуксса бюхттулсса духьурчагу, цукунчIавсса наградарттал къабугьантIиссар халкьуннал вичIансса ччаврил кIану. Ва щапI куну бувцIусса зал – ссал къабагьар! Вай пахрулий буссар лакрал миллатрал дянив ина кунасса актер ушиврия. Инагу пахрулий уссара ххаллилсса лакрал миллатрал арс инава ушиврия.
Халкьуннал ччаву хIалал дан къабигьассар, аьркинссар щала оьрму халкьуннан хас бан, дакIгу-къюкIгу халкьуннан дулун, бусса оьрмулий халкьуннал тарих бюхттул буллан -– виричусса лавгмуния балай тIун, гайннащал хIакьинусса кьинилия гъалгъа тIун ва бучIантIимуния хияллай икIан. Мунияту ина халкьуннан бусравну уссара, ххирану уссара. ХIакьину вин бартлаглай дур ряхцIалла шин, ттул тIурча ва сахIналий ларгун дур ряхцIаллий ххюра шин. Мунияту ттун кIулли, халкьуннал ччаву хIалал дан къабигьасса иш бушиву, хIалал дан бюхъарчарив – му ччаву абадлий духкъалагантIишиву. Цанчирча, инагу, вил халкьгу цару, ина ккаккан буллай унутIий халкьуннал виричушивугу, асардугу.

ДР-лул Жяматийсса Палаталул хъунаманал хъиривчу Ссапарбаг Аьбдуллаев:
– Щиллил увкуну бур: «Агарда зунма ччан бикIарча бухлаган бан цумур-бухьурчагу миллат, духлаган дувара му миллатрал магьирлугъ. – шаэртал, чичулт, магьирлугърал ишккаккулт», – куну. Магьирлугъ дакъасса миллатгу дунияллий бакъасса бур. Тти зува хIисав бара, цукунсса кIану бугьлай буссарив артистътурал жула оьрмулуву. Ххарину ура хIакьину республикалул жяматрал цIания, ва залдануву щябивкIминнал цIания вай жула багьу-бизу гьаз буллалисса магьирлугърал зузалтрахь барчаллагь учин ва сахIналийн уккансса сант дирияврия. Вайннал даву так сахIналийн агьалинал хьхьичIун буккаврийну гьа хъанай дакъар. Вай бур жула хъатIал-хъиншивурттал мажлисирттай бивхьусса цIу-ччатI нацIу буллалисса инсантал. Шамсуттин вайннавасса ца ур, хъинну ас-ламусрал увччусса, дакI аьчухсса чув ур. На биялсса оьрму бувтсса инсан ура, дакIний бур театрдануву спектакль бусса чIумал халкьуннал цалчин булайсса суал бикIайва, жула Садикь икIантIиссарив роль дургьуну? – тIисса. ХIакьину тIурча суал булай, Шамсуттин икIантIиссарив спектакльдануву роль дургьуну тIий. Шамсуттин, му лап бюхттулсса кьиматри вил гьунарданун ва захIматран агьалинал бивщусса. Ина ттигу чIярусса шиннардий вила миллат ххари буллай итаннав!
Шамсуттиннущал ца классраву архIал дуклай ивкIсса ­Аьлил ХIамзаевлул бувсунни ва чIивинияцIа гьарца ишираву гьунар бусса ивкIшиву – балай учингу, музыка бищунгу, шеъри буккингу.

Шамсуттин Къапланов барча ан сахIналийн бувккунни: Лакрал райондалул Магьирлугърал къатлул директор Мариян Жамалуттинова, ЦIуссалакрал райондалул Магьирлугърал управлениялул каялувчи Заур МахIаммадов, Хъусращиял шяраваллил бакIчи Арсен Алларазуев.
Юбилейрал вечер-бенефисрал авадансса программалувугу бия личIи-личIисса шиннардий артистнал дургьусса агьамми рольлавасса бутIри, балайрду.
ЦачIа хIурмат ххисса артист ва дус-ихтивар барча ан бувкIун бия даврил уртакьтал ва Дагъусттаннал машгьурсса балайчитал.

Зулайхат Тахакьаева