Октябрьданул 1-нний МахIачкъалаллал 39-мур лицейрачIа чIаважагьилтурал кIия оьрчI рахIму бакъа бавттусса видео Телеграм-каналлай ппив хьуну дия.
Дагъусттаннал КIулшивуртту дулаврил ва элмулул министерствалул вакилтурал мяйжан бунни, та кьини гьалла дурну бивсса оьрчIру личIи-личIисса школардаясса бушиву ва чIявуми лачIун буккаврил секциялийн заназисса бушиву.
Дагъусттаннал бакIчи Сергей Меликовлул чIаважагьилтал бияврийн «кьюкьаласса ишри» увкунни ва цува школалий дуклай ивкIсса чIунну дакIнин дирчуну, жул заманнайгу оьрчIру куннащал кув бивсса ишру шайссия, амма ккучун дурну цаннайн ххяххаву кьюкьаласса иширан ккаллиссия, мукунминнахьхьун кагу къадулайссия увкунни. Ванал оьрчIру дуклакисса школардал хъуниминная, нитти-буттая жаваб тIалав дуван аьркиншиврий чIурчIав дунни.
«ОьрчIан бувчIин аьркинссар, оьрму компьютердал тIуркIурдая архсса зат бушиву ва цала дурсса тIулданул жавабгу дулун аьркиншиву», – увкунни ванал.
Дагъусттаннал Жяматийсса палаталул вакил Бурлият Токболатовал, оьрчIан гуж заккунттаву бакъашиву, гуж ишла къабувну ххуллу ласун аьркиншиву бувчIин бансса, сий дусса насихIатчитал биял къахъанай бур увкунни. ОьрчIру бур, агарда кьисас къаласурча, цивппа бух хьуми ххай. Жува, хъуними, бувчIин, лахьхьин буллай бакъару оьрчIан, цумур куццуй къуццу тIун аьркинссарив», – тIий бур Токболатова.
Дагъусттаннай ОьрчIал ихтиярду дуручлачисса уполномоченный Марина Ежова:
«Мяйжанссар, оьрчIру чIявуну биллан бикIай. Амма щяв агьманайх рищун къабучIишиву кIулну бикIай. Душваврайн, мюрщи оьрчIайн, мушакъатминнайн ка гьаз дан къабучIишиву кIулну бикIай. Бияврилгу чикъарчу закон дуссар – цаннайн ца данди буккаву. Амма, сайки жанавартрайн бувккун ххяхлай, агьма ччанналу ккуччу уллалаву – му психика сакъатсса душиврул лишанни. Жулва оьрчIру цифровой дунияллий бур яхъанай, нитти-буттая, учительтурая, спортсментурая эбрат ласлай бакъарча, хьхьичIва кунма, интернетирттал ва соцсетирттал «вирттаврая» ласлай бур.
Телеканаллай, шярал шоурдай тIайланнасса эфирдай заккунттай буклай буссаксса, киносуратирттаву биявуртту романтика кунна ккаккан дуллай буссаксса, дуклаки оьрчIру баявурсса биявурттан ва кьюкьаласса къеллан азаллийсса лайкру ласлай буссаксса, оьхIалшиврул даража лахъри хъанантIисса.
Хъинну ххуй бивзунни ттун Дагъусттаннал Жяматийсса палаталул вакил Аьлибек Аьлиевлул ва иширахсса ургавугу, маслихIатгу. Цала Телеграм-каналданий ва ур ссят мукьунний цIанчаннаву мусорданул контейнерду бачIва буллай зузисса оьрчIру ккаккан буллай.
«ЗахIматсса даву дуллай бур вай оьрчIру, цивппа гужсса биюлтру тIиминнал, дакIру хъуни дувайминнал бакIрайн къаласунсса. Вай оьрчIал зузи кьини дайдишайссар ссят мукьунний кIюрххицIун, къурталгу шайссар хъатIан чIумал, чIалну. Лащинсса квартирардайгу яхъанай, цанма цивппа шахьлай, канай, дукьлай, лакьлай яхъанай буссар. Вайннал гьанумур мурадгу марцIсса захIматрайну арцу ляркъуну, нитти-буттачIан тIайла дуккавур. ДакIру марцIсса оьрчIру дуллай бур чапалсса даву, дуллайгу бур лайкьну. Утти бургияра жулвами оьрчIах, агьма ккуччу уллалисса, оьхIалшиву ккаккан дуллалисса, адав дакъашиву ва инсаншиву дакъашиву ккаккан дуллалисса видеолух. Вирттал кунма кIутIу-кIусу тIутIаврих. Нину-ппу лечлантIиссар, цала оьрчIай аьй къархьушиву бувчIин бансса хIарачатрай. Кув, хIатта, цала оьрчIал «чувшиврия» пахрулий! Нагу бакьлай бура Аьлибек Аьлиевлул тIутIимуницIун. ЧIири-кьирисса тIулдакъашиву дурсса кунма, тай оьрчIру багъишлагу бивтун, дарсирдайн занарча, гьунттий-сара тайннал ягу тай кунмасса оькки ххуй бивзминнал цайми оьрчIругу бюхъайссар тукунма рахIму бакъа баттан, цIунцIияртту хьунцIа. Яла «багьния бизан къахьунну баттарду тIий» пахрурдай занан. Дагъусттаннай (чувчIаврагу!) тачIавгу къадиркIссар заэвманай зулму баву ххуйшивуну, пахру бансса ишну.