Расул ХIамзатов
* * *
Ххирар ххяххабаргъгу хъанакIул рангсса,
Ххирар лагабаргъгу чак бай чIумалсса,
Ххирар хьхьичIра-хьхьичIсса уртту-
тIутIивгу,
ЧIапIив кьатIа тIисса чIунгу къумасса.
Ххирар, шава акъа, чулданий къурув
Кайп айсса урттувун чул бувну агьан,
Ссурулу бавцIу барз бакIрахун гьаннин,
Хияллал хъаттирдай шанавун лаглан.
ЩютIуххи бакъана, чугур бакъана,
Чангий макьанная ласара тIааьн,
Мукун бакъания, ссан аьркинссия
Жюржу тIисса неххал зуманив занан?
Къатта бакъанугу, дард къадавияв,
Дуланмагъ давияв, унугу ачIа,
Анжагъ вай зунттурду, ххяллу ва ратIру
Духьурча даиман ттула къюкIличIа.
Цимилгу лахъанна бюхттул барзунттайн,
Цимилгу учIанна зунххи ххуллурдайх,
Аппабай, ххуйшиву шиккусса чаннал,
Яргшиву рангирдал, марцIшиву чIурдал!
Къизил балугърайсса накьичру кунма,
Пар тIун бикIай щинай бургъил пиягьру,
Лажингу диссара алмазрал щинай,
Мякьгу лиххан бара, никирттайн агьну.
Ххирар ттун вай къюкIсса ратIал чIурдугу,
БакIайх ливхъун найсса барххул хъирттугу,
Азарда шин хьусса зунчал пар-паргу,
Чарива лирчусса щюлли урттугу.
Ялагу ттун ххирар бюхттулсса мурхьру,
Гайннул вихшалдарайн хилип къашара,
ДустурачIан куна, вацIлувун увххун,
Дюхлул паччахIлугърайх шадну ачара.
Ххал шай оьрчIан тIутIив арнил зуманив,
КIюрххила ччергъултрал чантI учин дурсса.
Суждагу бувара буттал аьрщарайн,
Гьарца шаттирахун оьрчIнийра кIулсса.
ХIажлив увкIма куна, никирттайн агьну,
Уругара неххал дуламанттуха,
Кару лахъсса ссавнийн тIитIин дарчагу,
Дуаь дуллай ура буттал кIанттуха.
Идавсил увкуссар
Аькьилсса идавсил ца чIумал куссар:
– Заннаяр ххишала Зал къаикIайссар.
Аькьил акъанугу, нагу тIий ура:
– Ниттияр ххишала нину дакъассар..
Утти цу укканссар на хьунаакьин?
Ссалли ххари айсса нину дакъама?
Хьулухун нанисса жегъир ххуллугу
Утти ттун чIалай бур щавул аьш кунма.
ХIаллицIух бачIвасса къатлувун увхра,
Ниттил чIюн ххал хьунни тинмай ятинну.
ЛухIисса хьхьурду ва кIяла кьинирду
Ккалай диркIссар ваний ттул ххира нину.
Аьрххилий аьвкъусса на гъили уван,
Щилли тти хъап-шаплий тав лахъантIисса?
На ххирагу уллай, дяъвигу буллай,
Щилли тти щурщулий дуаь дантIисса?
Тахчалий бивхьусса кьуран гьаз бував,
Ванийн мютIиссия оьсса имамтал.
Ттуннив ттула ниттил жиг дартIсса кару
Даим дакIнин рутай ва мужаллатрал.
Идавсил махъ бусса кьурангу тIий бур:
– Заннаяр ххишала Зал къаикIайссар!
БакIгу лахIан дурну, нагу тIий ура:
– Ниттияр ххишала нину дакъассар!
Кьурукьру
Циксса вирттал ливчIссар оьттул
майданнив!
Ца-ца чIумал ттунгу ца пикри багьай,
Аьмсса гьаттардиву паракьат бувми
КIяла кьурукьирттайн кIура бавсса ххай.
КIайгу лехлайнма бур тания шинмай,
Бюхттулния жуйнма чIурдугу буллай.
Мукун бакъания, цанну жувагу
Мудан пашман шайсса, ссавнийн буруглай?
ЦIанагу чIалай бур: цIан ттуруллувух
Най бур кIай ссавруннайх, чIугу буллайнма,
Найгу бур кьурукьру, кьюкьа дархIуну,
Кьюкьлуй чил аьрщарайх най бивкIсса
кунма.
КIай бур щийннив оьвтIий, щиллив цIарду
тIий,
Лахъисса ххуллурдайх левххун най буна.
Лагьнийсса ттул дакIгу хъит тIий дур
хъирив,
Жула мазрай махъру бавуний кунна.
КIуну левххун най дур кIяла гьухъала –
Ттул хьхьичIвасса дустал, ттул мачча-
ляхъин.
БачIвасса кIану бур кIайннул кьюкьлуву,
Бюхъай кIа кIанугу ттун бивтсса лякъин!
ДучIанссар ца кьини, кьурукьирттащал
Ачинссара нагу, хъару кIутIу тIий,
Шилува аьрщарай кьабивтсса зуйнгу
Лелуххул зумуну ссавния оьвтIий.
ЛекIи
Ираклий Абашидзел душнин
Зунттал кIяла бакIругу
Кьариртун архний партIий,
Зуннийн увххунни лекIи,
Циван бура къааьтIий?
Юхсса утти вил ниттил
Цалагу кьунниялай
Ттул оьсса давлардая
Къачайрив лахъи балай?
Юхсса, чIивитIуй, буттал
Къабусайрив хьхьуниву
Арх бакъасса зунттал махъ
Оьсса къачагъ ушиву?
Вин къаккавкссар ттул ишру,
Ттул бидавгу гъалаксса,
Мяр-чIаннул дири чIуний
Циняв ццаххатIи байсса.
КIулша, хьхьичIва оьрчIахьгу
Учайсса бивкIссар: «ЛякIи,
Шанакъашима ацин
Уккавай урча лекIи!»
Утти лехлай бур хьхьиру
Левкьсса къалардал ялтту,
Гуржиянгу нигь дакъар
ЧIаравсса лекIияту.
Утти нагу, ца лекIи,
Ина канил бувгьуну,
Гьаз буллай ура ссавнийн
ЦIуку кунма, бюхттулну.
Инагу вас-ццах бакъа
Ттущал бура тIуркIу тIий,
Бачу, та арив лавгун,
Ххал дуваннуча тIутIив.
Вана кьинигу ларгун,
Барзгу пиш тIий бур ссавний.
Инагу ккик тIий бура
Хъамаличунал каний.
Вил ххаллил Гуржисттаннай
Иминну кьунниялай
Балай тIий ур лекIигу:
«Лаллай, къукъухьхьий, лаллай».
* * *
Ттун бавссар ччянива жула зунттаву,
Ва дуниял мукъул ляхъан дурссар тIий.
Му амру биявав, дуаь диявав,
Юхсса хъа биявав дакIнийхтунусса.
* * *
Дурксса кьини ххал да тти дунияллийн;
Оьттул чинхха тIий дур, щавари хьуну.
Учара ттигу махъ: ччарча хъа бара,
Ччарча дуаь дара, ххассал дувара!
* * *
– ЦичIав ххуйсса дакъар ва дунияллий! –Увкуссар шаэрнал, цува ивчIайни,
– Аппабай, ххуйшиву ва дунияллул! –
Увкуссар гаманал, яру лещайни.
Шамилчинма ивкIссар бюхттулсса
шаэр,
Га бюхттулгу увссар тIайласса чаннал:
Гьарца оьккимунийн – оьккир увкуну,
Гьарца ххуймуния цIа дурссар ганал.
* * *
ЗахIмат-жапассарив ца гижар дуван!
Гижар – оьрму бакъар, чIивисса
лахIзар.
Бувсса гьунар кунма чIалансса куццуй
Щала оьрму бутан хъинну захIматссар.
ЗахIмат-жапассарив цурку-къачагъ хьун!
Ца лахIза гьа шайссар – хаинну уккан.
Амма захIмат шайссар кьюкьала
шюшин,
Ягу щала оьрму кьадарну бутан!
Таржума бувссар
МахIаммад-Загьид Аминовлул
Таврдайсса ва кIарттайсса чичрурду
* * *
Ци кIанттайн оьрмулул ина увтнугу,
Вищал дикIантIиссар ттул гъилишиву.
* * *
Хъазамираву къюкI зий дакъахьурчан,
Вийн хъун бала ливкссар, ттул хъамаличув,
Къатлуву тавлуву лама левшхьурчан,
Вилахва левщуссар къатлул залуннал.
* * *
Лещарчангу ттул цIу,
Ттуй хIайп мачари,
ХIайп улучара зу
Ттул цIу чан хьунай.
* * *
Буттал къатлувусса ужагърах куна,
ЧувчIаввагу гъили къалагантIиссар.
* * *
Ччан гъилину бухьурчан,
ДакI тяхъану дикIайссар.
* * *
Буттал шяравунай зана ивкIукун,
ВярчIухсса пуркIугу ссайгъат ххантIиссар.
* * *
Душман ивчIаврийну
Къуртал шай магьри,
ХIазран бакъар оьрчIахь
КIарттух бусайсса.
* * *
ДакIнин бичинтIиссар бухсса балайрду
Ина ва цIарах,
ВичIан бучIантIиссар цIусса балайрду
Вара цIарахун.
КIиллайсса чичрурду
* * *
ЩяикIу кIиллуву хъунав хьунцIакул,
Ягу чал ччанналун агьаннинцIакул.
* * *
Къучагътурал кIантту я чал кIиллувур,
Ягу аьрщараву хъарту гьаттавур.
* * *
Къучагъ, мадишара
Ка чил чал бурхIай.
* * *
Ина – чагъанара, ххаржан бакъара,
Ххаржандалияргу ина гужссара;
Ххаржандалул литIай сагъсса инсантал,
Инарив ливтIуми уттава бара.
Таржума бувссар
Юсуп Хаппалаевлул