Фронтрая бувкIсса кIива чагъар

Сайки ца километралул манзилданий, ваца хха бувккун бивхьусса кунмасса муруллул бурхIай дирхьусса Кьубиял шяравату лавгссар Хъун дяъвилийн 129 инсан, цивппагу чIявуми – яттихIухчалт.

Аьрайн лавгцириннал къушругу, миву ялапар хъанай бивкIциригу, миннал багьу-бизугу кIулссар ттун. Минная чанну-ххину хьхьичIвагу чивчуссия на. Ттула макьалалул цIаницIун кIицI лавгсса кIивагу чагъаргу хъанай бур шяраваллил дязанниву бивкIсса Аьбдуразакьхъал къушлицIун бавхIусса чагъарду. Му къушлий яхъанай буссия арулва бакI. Къушлил заллуну уссия Аьбдуразакь, мунал кулпатну буссия Мани. Миннал арсру-душруну буссия: Муса, Юнус, Сагъират, Амина, Аьйша. Ва къуш ттун хъиннува ххуйну кIулссия гъанчу буну тIийгу, танисса 240-хъул къушал вив яргну чIалачIисса, жяматрал дянив бусрав-сийлийсса къуш буну тIийгу.
Цалчинмур чагъар чивчуну бур 1943-ку шинал февраль зуруй Мадинал ХIажинал. Ва чIумал ХIажи талай ивкIссар Къапкъазуллал зунттаву Марухуллал лахъшиндарай. Цала хъунама ссурахъу Аьбдуразакьхъал Муса фронтрай ивкIусса хавар цанма баяйхту, чивчуну бур шеърирдайсса укунсса ххару:

Буттал кIанттул цIаний, намусрал цIаний,
Тархъаншиврул цIаний жан дулун багьрив?
Дяъвилул майданнив, вирттаврал дянив
Виричусса бивкIу кьамул бан багьрив?
Буттахъал кьадиртсса лакрал «гъазил» цIа,
Гъазаватрай увккун, вин гьаз дан багьрив?
Шанашу, ссурахъуй, нахIу шанаву,
ЗахIматкаш халкьуннал барчаллагьралу!

Виричунал бивкIу чувнал бивкIури,
Чувшиврий ивчIаву бусравшивури,
Вил цIа личIантIиссар абад оьрмулий
Чувшиврий ливтIусса геройтуравух.

Къапкъазнал зунттаву душман унугу,
ЧIумуйсса успехру ванал дунугу,
Фашистътал бат бансса гуж жула буссар,
Ахир Победагу жулар хьунтIисса.

Вил оьттул хIакь ласун на хIадурссара
Оьттух къаних хьусса душманнаяту.
Ина кьадирт дунъял дакIмяш дизарчан,
БакIрай бивхьу кьяпа ттун хIарам хьуннав!

Нигьаувсун, такIуй махъунай хьурчан,
Кьадарсса чувшиврий ттул цIа личIаннав,
Ца вихлу ххюцIала цил кьатI къабарчан,
Ттул автоматиран нааьна хьуннав!

Вава Аьбдуразакьхъал къушлийн Мусал чIивима уссил Юнуслул чивчуну бивкIсса чагъар укунсса бур:

ХъункIултIутIи ххяххайсса
Ленинградуллал ардай
МукьцIаллий цалку шинал
Оьттул бярду бавцIунни.

Силуллагу хьуния
Ленинградуллал арду,
Чапхунчитурал саллатI
Бухлаган байрив ккаккан.

ТIутIирагу хьуния
Ленинградуллал ардай,
Дагъусттаннал вирттавран
Кумаг бучIайрив ккаккан.

Шинай кIийлла хъу шайсса
Украиннал аьрщарай
МукьцIаллий цалку шинал
Вирттаврал хъу ттирхIунни.

Ссувай, ина бивхьу бурж,
Точнайну биттур банна,
Германнал оьсса аьрал,
Бухлаган бан кьаст данна!

Леххаву уча, бавай,
Ссибирнавун дурургун,
Германнал аьралуннайн
ЧIутIул лачIуннав куну!

Гьуя учара, ссурвал,
Зуруйн лажин дургьуну,
Тахсир бакъацириннайн
Заннал цIими чIа тIисса!

Вава Аьбдуразакьхъал къушлийн чIал къавхьуну бувкIссар ва чагъарданул заллу Юнуслул кьурчIисса хаваргу. Щала шяраваллил жямат гъюжу бувккун бивкIссар.
Шяраву куннайн кув чансса духьурчагу гъаншиву къадиллалиссагу сайки къабикIайхха, Аьбдуразакьхъул жунгу гъансса бия. На мукунма бувккуссия, аьпа биву, Мусал ивчIаннин цала ссичIан, АьйшачIан, гьан бувну бивкIсса чагъар. Мунил 60 шин хьуну дия, хъахъи дарайлул рангирайнгу кIура бавну бия. Вайнна му чагъарданувасса ххаругу:
«Ттул ххирасса Аьйшай, на вил захIматрахун жула хъунив хьусса нину-ппугу, къатта-къушгу къабагьандав тIий икIайссияв. Тти иш укун багьунди. Ттул вихь хъунбасса миннатри: миндал ялув бацIу, миндан къачча-ччан бикIан мабару. Ин ша Аллагь, сагъну учIарчан, зу бувмургу хъамакъабитанда, къаучIарчагу, мигу зуйнма аманатри».
Дяъвилул хъиннува лахIан бувну, кьус битарчагу, Аьбдуразакь ва Мани ссавурданий бикIайссия. Ссавургу цукссара хIаллай дикIанссия, арс Муса ивкIуну мукьцIал лахъаннин, чIавама арс ивкIусса хавар бувкIукун, цаннал хъирив ца Аьбдуразакьгу, Манигу аьпалухьхьун лавгссар. Хъунив хьусса нину-ппу цуксса канихун багьну бивкIнугу, уссурваврал аманатрайн хиянат къавхьуну, шанмагу ссу – Сагъират, Амина, Аьйша миннал лавай бавцIуна бивкIссар.
Оьмахан Вагьабов,
ш. Кьуби