КIулшиву хьхьичIуннай даврил ххуллий

«Россия – моя история» тарихрал паркраву хьунни ДР-лул КIулшиву дулаврил ва элмулул министерствалул хIасиллу дуллалисса пресс-конференция. Республикалул кIулшиву дулаврил ва элмулул министр ЯхIия Бучаевлул кIицI лавгунни кIулшиву дулаврил аралуву паччахIлугърал хьхьичI бивхьусса гьанусса мурад хъанай бушиву биял хьунуксса кIулшиву дулаврил ва школалийн гьаннинсса кIулшиву дулаврил идарартту дузал баву.

«2025-ку шинал дайдихьулийн республикалий зий буссар 1165 детсад, миккунгу занай уссар 114 азара оьрчI. Детсадирттаву 2 зуруя 8 шинайн бияннинсса оьрчIансса кIанттурду дузалну буссар 93,1 процентрал. Амма детсадравун гьан яржа бияннин ялугьлагьисса оьрчIал аьдад дур 8500-ннийн дирсса, вайннава 3 азарва оьрчI – 3 шин хьун дурасса. Тагьар мудан министерствалул янилу дуссар.
ХIакьинунин детсадирттаву оьрчIансса кIанттурду 100-гу процентрал дузалну буссар республикалул 39 райондалий», – увкунни министрнал.
Мукунма ЯхIия Бучаевлул кIицI лавгунни 2025-ку шинал «Жагьилтал ва оьрчIру», «Кулпат» тIисса миллатирттал проектирдал лагрулий ккаккан дурну душиву оьрчIансса ва жагьилтурансса инфраструктура цIу дуккан дан.
«Капитальныйну ремонт дан ккаккан бувну бур 9 школа, 2 детсад, Дагъусттаннал паччахIлугърал шяраваллил хозяйствалул университетрал биялалийсса туризмалул ва сервисрал колледжрал общежитиялул 2 корпус. Бан 2 цIусса школа ва 6 цIусса детсад», – увкунни ЯхIия Бучаевлул.
Министрнал баян бунни хIа­кьинунин Дагъусттаннай ­пед­агогнал дянивсса харж бушиву 33,2 азарда къуруш.
Ванал бусаврийн бувну, харж ва аьдадрайн лавхъун бур учительнахь 1,35 ставка бушиврийн бувну ва муницIунма классрай каялувшиву даврихлу.
«Билаятрал бакIчинал амрулийн бувну, ххал дигьлай дур 2040-ку шинайннинсса Аьрасатнал кIулшиву дулаву хьхьичIуннай даврил стратегия.
Гьарца экспертный группалул ххал бигьлагьисса суал бур педагогтурал захIматрал хIакь ххибаврийн багьайсса», – ххи бунни министрнал.
Ванал кIицI лавгунни Дагъусттаннал школарду луттирдал дузалну бушиву 64 процентрал. БикIан багьлагьисса 9,5 млн. экземплярданун кIанай каниву бу­сса бур 7,1 млн луттирдал. 2018-ку шиная 2024-ку шинайннин лавсун бур 2,1 млн луттирдал, амма вайннувасса ца бутIа бувккун бур федерал аьдадрава.
Министрнал бусаврийн бувну, гихунмайгу зун тIий бур луттирдал фондру цIу буккан баврил ялув. Аьрасатнал Минпросвещениялул ка-кумаграцIух Дагъусттаннан ххину дулун ккаккан дурну дур 106 млн къуруширттал луттирду ласун.
«МуницIун бавхIуну, жу хъунмасса гьавасрай байбивхьуру жула цинявппа школарду Москавуллал электрон школалуцIун бахIлай. Ва школалул гьанулий хIасул дурссар «Электронное образование Дагестана» тIисса электрон система. Ваниву буссар дуклаки оьрчIаща, учительтураща ва нитти-буттаща уква буххан шайсса электрон журалул библиотека. Му бакъассагу, луттирдащал ва библиотекалуву буссар дуклаки оьрчIаща ишла дан бюхъайсса цифровой материаллу. Масалдаран, библиотекалуву дур 6700 материал ЕГЭ-лийн хIадур хьунсса ва 4500 материал ОГЭ-лийн хIадур хьунсса», – увкунни ЯхIия Бучаевлул.
Министрнал кIицI лавгунни школардай биялну бакъашиву кIулшиву дулаврил пишакартал. «2019-ку шиная шийннай республикалий зий дуссар программа «Земский учитель», мунил кумаграйну 2019-ку шиная 2024-ку шинайннин шяраваллал школардай зун лавгун ур 420 пишакар. 2025-ку шинал «Земский учитель» программалул лагрулий республикалун дуллуну дур 10 квота», – увкунни министрнал.
Ванал ялагу чIурчIав дурунни 2030-ку шинайннин педагогический кадрарду хIадур бансса концепциялул лагрулий республикалий 2023-ку шиная шийнмай тIитIлай бушиву психолого-педагогический классру. 2024-2025 дуккаврил шиннардий тIивтIуну бур 200 мукунсса класс.
ТIитIлай бур мукунма пишакарсса классругу – хIакьинунин тIивтIуну бур 84 агрокласс ва 11 инженерный класс. Му бакъассагу, республикалий цалчин зузи бувну бусса бур профориентационный проект «Первая профессия школьникам» тIисса, мунил кумаграйну кIиазаллий 500 дуклаки оьрчIан лавхьхьуну бур цалчинсса пиша ва лавсун бур му пиша лавхьхьушиврул свидетельство.
«Ва шинаву хьхьичIуннай дуллан дакIний буссару математикалул ва естественно-научный кIулшиву дулаву, зун тIий буссару психолого-педагогический классру гьарза-гьарта бавриха, оьрус мазрал ва литературалул, ниттил мазрал ва литературалул дарсру лахьхьаврил даража лавай бавриха, гьунар бусса оьрчIру ялун личингу бувну, миннан кабакьу буллалавриха», – ххи бу­нни министрнал.