Январьданул 22-нний МахIачкъалалив хьунни ДР-лул экономикалул министр ХIажи Султановлул пресс-конференция. Министрнал бувсунни 2024-ку шинал давурттал хIасиллая, отраслилуву хьун дурсса ккаккиярттая ва гьашинусса шинал ведомствалул хьхьичI бивхьусса агьамсса масъаларттая.
Шикку гьуртту хьунни ДР-лул Жяматийсса палаталул экономикалул политикалул, АПК хьхьичIунмай баврил, туризмалул ва экологиялул масъаларттаха зузисса комиссиялул председатель Юкрудин Салимханов, географиялул элмурдал доктор, профессор, ДР-лул Экономикалул министерствалучIасса Жяматийсса советрал председатель Шагьмардан Мудуев, федерал ва республикалул СМИ-дал журналистътал.
ХIажи Султановлул бусаврийн бувну, ларгсса шинал региондалий хьхьичIунсса 5 проект зузи даврийну республикалул бюджетравун дуркIсса инвестициярдал лагру дур 60 млрд арцунсса. Вай цинярдагу проектирдал багьа 600 миллиардран хIисав хъанай бур. КIицI ларгсса арцу харж дурну дур туризмалул, шяраваллил хозяйствалул, промышленностьрал ва транспортрал отраслирдавусса проектру дузрайн дуккан даврин.
– «ХьхьичIунсса проектру» тIисса проектирдал сияхIравун ххи хьуссар ЦIуссалакрал райондалий мурчайну чани буллалисса электростанциялул проект. Республикалул маэшатраву ва ца яла хъунмур проектну хъанахъиссар. ХIакьину республикалий инвестициялул лагрулул чулухагу ва ца яла хъунмур проектну хъанай дур. Проект щаллу даврийну республикалул бюджетравун 53 млрд арцул лагрулийсса инвестициярду дукIлантIиссар. Му бакъассагу, 70 инсаннан муданма зунсса кIанттурду хIасул хьунтIиссар, строительствалул давуртту наниссаксса хIаллайгу 300 инсаннансса давуртту дуссар, – увкунни ХIажи Султановлул.
Министр личIинува авцIунни зунттал районну ядаву мурадрайсса программалий. КIицI лавгунни программалух хъуннасса къулагъас дуллай бушиву Дагъусттаннал бакIчи Сергей Меликов ва Дагъусттаннал ХIукуматрал председатель Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов. «Социально-экономическое развитие горных территорий Республики Дагестан» тIисса паччахIлугърал программалуву хьуну дур дахханашиннарду. Шивун ххи дурну дур найрдаха зузисса хозяйствардан ва дахху-ласулуха зузиминнал аьркин дансса оборудование машан ласунсса субсидияртту итабакьлакьисса 2 направление.
Аьмну ва программалувун дагьлагьисса 7-гу бизнесирттал направлениярттан хIукуматрал чулуха итабавкьуну бур 100 млн арцул. 2023-ку шинал программалул лагрулий хьусса конкурсраву ххув хьусса 246 бизнес-сообществалун буллуну бур 86 млн арцул, 2024-ку шинал ххув хьусса 26 бизнес-сообществалун буллуну бур 19 млн арцул.
2024-ку шинал «Зунттал районну хьхьичIуннай даву мурадрайсса» программалул лагрулий шяраваллил хозяйствалуха зузиминнан кумагран хIукуматрал чулуха итабавкьуну бур 105 млн арцул.
ХIажи Султановлул чIурчIав дунни кIицI ларгсса программарттавух зунттал щархъал агьали гьуртту хъанан аьркиншиву. Проектирдавух хIала бухлахисса инсантуран хIукуматрал чулухасса кумаг бушиврий.
Министрнал кIицI лавгунни Аьрасатнал президент Владимир Путиннул Дарбант шагьрулул багьу-бизу ххуй баврин 5 млрд арцул ххишалану итабавкьушиву.
Бувсунни, мукунма, Дагъусттаннал цинярдагу отраслирдал экономикалул ккаккияртту ялун-ялун хьхьичIуннай хъанай душиву.
ХIасиллу дуллай, кIицI лавгунни 2024-ку шинал Дагъусттаннай итадакьлай диркIсса продукция ва кьай-кьуй 1 трлн арцул лагрулийсса душиву, 2023 шинаяр 2,8 % ххишаласса хьуну душиву.
Республикалий бизнесраха зузиминная тIалав дуллалисса 1% хIисаврайсса налограл лагру 2025-ку шиналгу даххана хьуну дакъашиву. Вагу ишбажаранчитурансса къулайшинна хъанай дур.
Дагъусттаннал республикалул экономикалувун хъунмур доход дукIлай дур агропромышленный комплексрал, строительствалул ва машлул отраслирдая. ХIакьинусса кьини чялишну зий дур инвестициялул программа. Ванил лагрулий дурну дур 44 объект, миннувун бухлай бур цIуну бувсса 15 школа, 5 детсад, 10 спортрал ва 1 культуралул идара. Республикалий инвестициялул программарду зузи даврийну гьарза хъанай бур инвесторталгу.
Республикалул районнай «КIанттул сиптарду» тIисса проектрал лагрулий 25 мунициплитетрай ремонт дурну дур ва цIуницIакул бувну бур 50 объект. ХъунмурчIин дакьин дурну дур социал идарартту, ххуллурду ва щинал бургъурду.
Бувсунни кьатIувсса билаятирттащалсса дахIавурттаягу. Ларгсса шинал республикалийн бувкIун бур чил билаятирттаясса 11 делегация. Экономикалул чулуха вихшала дишин лайкьсса партнертал бур УзбакIнава, Белоруссиянава ва Азирбижаннава. Ххуйсса машлул дахIавуртту хIасул хъанай дур Ираннащалгу.
Ведомствалул даврил хIасиллая бувсун махъ, министрнал балжисса жавабру дуллунни журналистътурал суаллахьхьун.
Конференциялул даврин кьимат бишлай, Шагьмардан Мудуевлул кIицI лавгунни, министрнан республикалул гьарица чулухасса экономикалул тагьар ххуйну кIулну душиву, хIасил, циняв ккаккиярттал цифрарду дакIних кIулну бушиву. Ванахьхьун буллусса цинявппа суллансса жавабругу, аьщуйн щусса диркIшиву.
Шагьимардан Мудуевлул мукунма бувсунни Дагъусттаннал Экономикалул министерствалул баян буллай бушиву, министерствалучIасса Жяматийсса советравун кандидатътал бувчIлачIисса конкурс.
Ахирданий ХIажи Султановлул барчаллагь баян бунни шинал лажиндарай Министерствалул даврия буслай, чичлай бивкIсса СМИ-дал зузалтрайн.
Имара Саидова
