Махъра-махъсса сурат

Нава лявхъусса Ккуллал райондалийннияр на ЦIуссалаккуйн чIявуну лагай­ссияв командировкалий. Му га райондалий къювусса тагьар дунутIийгу бухьунссарча, ци тIилисинъяв, цурдара райондалийн дакI лерххун дачайва. Гийх райадминистрациялул бакIчину Арсен Каммаев зий усса чIумал кIул хьуссияв жу ганал телохранитель Руслан ХIаммадаев­лущал. Жу райадминистрациялул жанахIравун буххайхту хьхьичIун увккун, хъягухъяй, «вайнна жулва душругу бувкIун» учайва Русланнул. Лакку зумуну яхшихаш буллай улукьайва. ХIасил, цачIу аьрххиххуллугу багьайва жул, архIал лавгссару «Новостройрайн», Хасавюртлив. ЧIя­ву ихтилат бакъасса Руслан, на ттула давура так дуллалисса тIисса куна, къуццу тIун икIайва. Амма ганал дугъришиву, багьайни багьайкун махъ учин кIулшиву хIисав къархьуну къа­личIайва.
ДакIний бур, цал на Русланнухь ЦIуссалаккуй пулансса къатри цIухлай, тиккун гьансса куц був­чIин бува тIий бура. «Нава биян баннача, бацIу» тIий ур. «Гивахва щихьбунугу цIуххиннача, ина так тIайла бува» тIий бура. «Ххуллу ккаккан бан мажал бусса нава унува, цаманахь циван цIухланна»,  тIий ур.
Ялагу. Конституциялул байранналул кьини Лакрал майданнив буру. ЖучIан гъан хьуну, Руслан, на зу хъамалу баннача, бачияра зу та усттулданух щябикIияра тIий ур. Ламус буллалисса жугу няйняй тIий бавцIуну буру. Шамийла цайнма оьвтIий бучIаннин, хIура къавхьуна жул чIарату. Га ия хIакьсса «джентельмен», цивппалу бавцIу­сса душругу кьабивтун тинай хьун къаччисса.
Ци бусланна инсанная ганая кIулмур бакъа? Сайки ци­чIаввагу къакIулли жун ганал оьрмулия. НукIувагу кIицI лагав, чIяву ихтилат бакъасса, цаява гъалгъа­тIунагу къаччи­сса ия. ДакI дар­цIуну учиннив бюхъанссар: га ия ххуйну тарбия хьусса. Гукунсса жагьилнащал щябикIлайбизлайни дакI ххари хъанан дикIайва жулва ппухълу ва уссурвал лак бушиврия, миллатрахсса ччавура цIакь хъанан дикIайва.
Вана га ЦIуссалаккуйсса дяъвилул гьантрай, дахьа шавату увккун най унува, бивтун увтун ур тIисса хаваргу  дяркъусса ссутнил кьурчIисса бахшиш.
Махъвамахъ жун га ккавкссия дяъви байбишин нюжмардул хьхьичI. ДазуцIухсса район ци тагьарданий дурив ххал дан лавг­сса жу Русланнул, цала зумуну пишпишгу тIий, буххан бунну Тимур Оьмаевлул кабинетравун. Жу Чапаевкаллал зумакъирагърайсса блокпострайн нанийни, хъярчру буллай ур: «Бургияра тти партизанкахъах» тIий. Блокпострайн бучIайхтурив, жул хьхьичIунгу увккун, ца аьжаивну увкунни: «Душрув, жулгу рищаракьай ца сурат».
На Русланнул ва ганал даврил уртакь Тимурдул сурат ларсъ­ссия.
ЦIуссалаккуя бучIайхту, 24 сурат дусса пленкалий 23 хIадур дурну, кказитрайн дулунсса сурат дакъархха куну, Русланхъалмур сурат дуккан къадурнура рирт­ссия. Вана дулун багьну. Бюхъай ва сурат Русланнул махърамахъмур сурат дикIангу. Ца нюжмардувая яла га бивтун утантIиссагу.
Руслан дунияллия лагаврил кьурчIишиву кIидачIлай буру ганал ниттибуттащал, маччагъаннащал. Ччимур ля­хъиндалул жула хьурдай чин кунасса жагьил ивкIу­ну тIий. Мукунма кьурчIишиву кIидачIлай бура Арсен Каммаевлухь, Артур Исрапиловлухь ва Тимур Оьмаевлухь. КьурчIишиву кIидачIлай бура ЦIуссалакрал жяматрахь – ччимур миллатрал ца­ла хьурдай чинсса арс ивкIуну тIий. КьурчIишиву кIидачIлай буру жущала жувагу – утти ЦIусса­лаккуйн лавгукун, га жула хьхьичIун къау­кканшиву кIулну тIий.
Гьай-гьай, гукунсса арсру бу­сса миллат ххув къахьун къабю­хъайссия. Амма, танийва Конс­тан­тин Симоновлул тIийкун:
АьтIунтIиссар ниттихъул ттигу кьурчIисса гьантрай,
Зана къабувайну тIий ххувшаврил цалва арсру…
ПатIимат Рамазанова
№ 41 «Илчи», 1999 ш.