Ватан дуруччул кьини ягу шин тIисса чIумал жулва яруннил хьхьичI чIявуну билаятрал виричувсса чиваркI шай, хIатта дяъвилул чIумалгу, мунияр махъгу билаят ччаннай бацIан буллай, ватан дуручлачиминнавух цикссагу хъамигу бивкIун буна. Хъун дяъвилул шиннардийн оьрчIшивугу тIайладарцIуну, ци-цигу бувхIуну, гихунмай зий-занай, билаятрал гьунттисса кьинилул, гуж-кьуватрал цIаний къачIивисса захIмат бивхьусса инсанни ГьунчIукьатIрал шяравасса Штанчаева Аьйша МахIаммадлул душгу. Уттигъанну Каспийск шагьрулул администрациялул вакилтал бувкIун бия ваничIан шаппай, Ватан дуруччул кьинилущалгу барча буван, ванин Ххувшаврил 80 шинал юбилейрал медальгу дулун.
«ХIурмат бусса Аьйша МахIаммадовнай! Каспийск шагьрулул администрациялул чулухагу, хасну ттула чулухагу дакIнийхтуну барча тIий буру вихь Ватан дуруччул кьини. Ина дурсса виричувшиврийн бувнур хIакьину жуща нахIуну ялапар хъанан, зий-занан, жулва билаят хъиннува авадан буллан, ванил гуж цIакь буллан бюхълахъисса. Вил чувшиву ва Ватандалухсса ччаву махъа нанисса никиран эбратну хъанахъиссар.
Аьрасатнал Федерациялул Президентнал хIукмулийн бувну, вин дуллалиссар «80 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» юбилейрал медаль. Ялун нанисса байрангу барча тIий, хъунмасса пахрулущал дуллай буру вин ва медаль. ЧIа тIий буру вин цIакьсса цIуллу-сагъшиву, талихI, лахъисса оьрму», – укун чичлай ур Каспийск шагьрулул округрал бакIчи Борис Гонцов барча бавриву.
Бувну бур Аьйша Къубаннай ГьунчIукьатIрал шяравасса МахIаммадлул ва Зубайдатлул кулпатраву. Аьйшал ппу МахIаммад, га чIумалсса лакрал чIявуми чиваркI кунма, хIалтIилухун лагайсса ивкIун ур. Зубайдат къашавай хьуну, вайннан буттал шяравун зана хьун багьну бур. Ххассал къавхьуну, 4 шинавусса Аьйшагу ятинну кьабивтун, жагьилсса оьрмулий аьпалул хьуну бур Зубайдат. Мукун Аьйшан цилла ниттил лажиннагу дакIний дакъар. Ятинну ливчIсса душ, цаппарасса шиннардий шяравугу бивкIун, 1938-ку шинал хIалтIилухун нанисса буттал бувцуну бур цIунилгу махъунмай Краснодардал крайрайсса станицалийн. МахIаммад тийх зий ивкIун ур заводрай. Аьйшал школалийн занан чIун дирну диркIун дур, амма ванил яруннил ссуссукьушиву ялун лирчуну, ва ОьрчIал къатлувун бувцуну бур, гивува яругу хъин буллан, дугу-дуклан. Гьарца затрал щаллусса Къатлуву душ хъингу хъанай, дугу-дуклай бивкIун бур шинал мутталий. Гивун нанисса чIумал оьрус мазрайсса цавагу махъ къакIулну бивкIсса душнин, гива нанисса чIумал лакку мазрайсса цавагу махъ кIулну бивкIун бакъар, хъамавабивтун. Яругу хъин бувну, лавгун бур душ школалийн, амма, Буттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъви байбивхьуну, дуккаву кьаритан багьну бур. 1942-ку шинал увцуну ур ванил ппу дяъвилийн. Аьйша цичIанма бувцуну бур Краснодардай ялапар хъанахъисса буттарссил ПатIиматлул, вай ттулвами оьрчIал дуркумур ванилгу дуканссар, вайннан хьумур ванингу хьунссар куну. Немецнал Краснодар лавсун, дачIи шин хьуну дур вайннал бомбардая лабикIлай, шичча тиккун, тичча кIиккун лихълай, шану лахъансса, паракьатну щябикIансса мутта къабириллай. 1943 шинал жулва аьралуннал тархъан бувну бур шагьру. Аьйшан цIунилгу ярунналшиврий ОьрчIал къатлувун гьан багьлай бивкIун бур.
Душманнахьхьун биривну бивкIсса шагьрулулгу, ванил идарартталгу тагьар хьхьичIра куннасса диркIун дакъар. Ялунссаннун Аьйшайн маляриягу дирну дур. Багьайкун хъин хьунгу къахъанай, аьркинсса даруртту лякъин къахъанай, душ хъинну заэв бувккун бивкIун бур. Азарханалий ванил ялув шайсса куццуй бавцIуну бивкIун бур, хъин буллай. Шикку хъунмурну зузисса оьрус хъамитайпалул, ятинсса душний цIими хъанай, цилла къадуркуну ванин дулайсса диркIун дур дукра, ниттил куннасса аякьа дуллай ваниха. Та ппурттуву буттая бувкIсса чагъарданулгу душнил дакI дурну дур: «Кьянкьа дува, мяммал, жугу ххувшавугу ларсун зана хьунтIиссару», – чичлай ивкIун ур ппу. Кьинирдал ца кьини, цалва чивчусса куццуй, занагу хьуну ур ппу ххувшаврищал. Амма дяъви къуртал шайхтува увкIун акъарча, хъиривмур шинал увкIун ур.
Дяъвилул дяличIан дурсса дуккаву хъирив лахъан, Аьйша оьрмулул циярва хъуниминнащал хьхьувайсса школалийн занан бивкIун бур. Буттал бувну бур кулпат, Краснодардая бивзун бур Кубаннайсса ца станицалийн. Шикку Аьйшал къуртал бувну бур арулла шинал школа. ВайнначIан хъамалу бувкIсса Аьйшал буттал щарнил ссихьсса кказитрай баян баву ккарккун дур, Буйнакскалив Дагъусттаннал цалчинсса педучилищалувун дуклан кьамул буллай бур тIисса. БувкIун буттащал Дагъусттаннайн, бувххун бур Аьйша шивун. Къуртал бувну Буйнакскаллал педучилищагу, зун бивкIун бур вава шагьрулий ОьрчIал къатлуву. Махъ ва тIайла бувккун бур Буйнакскаллал райондалийсса Акайтала тIисса шяравусса школалий зун. Шикку ва личIи-личIисса оьрмулул шинну дусса оьрчIру хIала бавкьусса классрахь дихьлан бивкIун бур оьрус мазрал дарсру.
1957-ку шинал Аьйшал ташу бувну бур, цинагу гъансса Убайдуллагь тIисса жагьилнан хьуну бур. Жулва, аьпа биву, Мариян Илиясова Аьйшал ласнал ссугуя, ссурахъугуя.
Ташу бувну махъ Убайдуллагь ва Аьйша ялапар хъанан бивкIун бур Каспийск шагьрулий. Шиккугу къачансса захIматшивуртту хьуссар ванил ххуллий, амма дяъвилул чIумал ва вания махъ цикссагу захIматшивуртту ккарксса, савсъсса ванин ми духIан бигьану бивкIссар.
Аьйша зун бивкIун бур «Дагдизель» заводрай. Зузиминнал дянив ва каялувшиндарачIа цалнияр цал бусрав хъанай бивкIун бур цилла даву ххуйну кIулсса, захIматрая нигьакъабусайсса Аьйша. Ванил кьунияхъайсса шинну дурну дур кьюлтIсса цехирдавасса цанниву инженер-диспетчерну зий. Агьаммур даврищал хьхьичIунну гьуртту хъанай бивкIун бур заводрал жяматийсса оьрмулувухгу, цикссагу шиннардий бивкIун бур парторганизациялул секретарьну, цехрал профкомрал председательну. Ванил сурат заводрал ХIурматрал улттуйн лархъун диркIун дур. Ва бур захIматрал ветеран. ЧIярусса шиннардий дакI марцIну бувсса захIматрахлу лайкь хьуну бур чIярусса медаллан ва хIурматрал грамотарттан. Гьарца шинал Ххувшаврил байрандалийн Аьйша ШтанчаевачIан дучIайссар билаятрал бакIчи Владимир Путиннул чулухасса барча баву.
ЗахIмат ххирасса, инсаншиврул хасиятрал ххуйми лишанну цал диркIсса, аьпа биву, Убайдуллагьлущал Аьйшал бувтун бур талихIрайсса оьрму. Вайннал дянив хьуну бур кIива ххаллилсса душ, вай, тарбиягу дуллуну, цалва-цалва оьрмулул ххуллийн бивчуну бур. Вайннавасса цагу жул даврил уртакь Зинфира ХIажиевар, «Илчи» кказит тIивтIусса гьантрая шийнмайва шикку зузисса.
Уттигъаннунин кунма Аьйша Каспийск шагьрулул паркравун буккайссия, лакрал хъаннил цIа дурксса ккурчIайн, ванил ца хьхьичIунсса гьурттучи хIисаврай. Тти, цIуллу-сагъшиврул тагьар сававну, кьатIу-шав нажагьсса бакъа къабуккай.
Барча тIий хIурмат бусса Аьйшахь чIарах дуркми ва ялун наними байраннугу, ттигъанну дуллусса наградагу, чIа тIий буру цIакьсса цIуллу-сагъшиву, душварая, вайннал наслулия ххарисса лахъисса оьрму.
Бадрижамал Аьлиева