Ва бия цинявннал нину

Ца-ца инсан икIай Заннал цалава ляличIину цIу-цIампир буну ляхъан увсса, бивзний ша бакьайсса, барачатсса. Ми дунияллия лавгукун, чIявусса инсантал ятин шай. Мукунминнавасса бия уттигъанну, оьрмулул 74 шинаву аьпалухьхьун лавгсса ххаллилсса хъамитайпа, хъинсса нину, вихшаласса дус Ххадижат Юсупова.

Ххадижат бувну бур 1951-ку шинал сентябрь зурул 25-нний МахIачкъалалив, ТIюхчардал шяравасса МухIуттиннул ва Марияннул кулпатраву. Ряхва оьрчI бусса Дадаевхъал кулпатраву Ххадижат чIанма-чIивимур бивкIун бур. 1944-ку шинал цаппара лакрал шяраваллал жямат кьанив бизан бувсса чIумал, Дадаевхъал ЦIусса Хушетрай мина дирхьуну дур. Школа къуртал бувну махъ, 1968-ку шинал, Ххадижат бувххун бур Каспийскаллал медициналул училищалувун, фельдшертал шайсса отделениялийн. Ххуйсса кьиматирттайгу дуклай, училищалул жяматийсса давурттавугу чялишсса гьурттушинна дуллалисса, хьхьичIунсса студентка бивкIун бур. Училище къуртал бувну махъ, 1971-1973-ку шиннардий, зий бивкIун бур медпунктрал хъунмурну Темиргое тIисса шяраву. Мичча бувкIун бур Къизилюртуллал райондалийсса Богатыревка тIисса шяраваллил медпунктрал заведующийну. Миккугу ца шин дурну, зун бивкIун бур МахIачкъалаллал 2-мур оьрчIал азарханалул цIуну бувсса оьрчIал отделениялий хъунмур медсестрану.
1978-1981-ку шиннардий Ххадижат зий бивкIун бур 62-мур оьрчIал багъраву медсестрану, 1981-ку шиная 2016-ку шинайн бияннин, 35 шинал лажиндарай, Дагъусттаннал Виваллил иширттал министерствалул медициналул отделданул поликлиникалуцIунсса азарханалий (цIанасса МВД-лул медсанчасть), цал госпитальданул неврологиялул отделениялул, яла приемный покойрал медсестрану. Мунияр махъ чIярусса шиннардий диетический дукралулсса байсса медсестрану(диетсестра).
Ххадижат бия лавайсса даражалул пишакар, кIулшивуртту дусса, марцIшиву ххирасса медсестра. Ванил хIурмат хъунмасса бия щалагу коллективрачIа, ххирасса бия къашайшалтрангу. Цуппагу ххира хьуннав тIисса, хIал бавкьусса, дакI-аьмал хъинсса бикIайва. КIула коллектив лагма лаган бан. Хъинну ялув бацIайва къашайшалтрансса дукралул, ми дахханасса, нахIусса дан хIарачат буллан бикIайва, къашайшалтрал тамахIругу хIисавравун лавсун. Ххадижат бия захIмат ххирасса, бюхъу-хъит бусса инсан. Санчастьрай му гьуртту къавхьусса царагу мероприятие къадикIайва. Сакин дайва ветерантуращалсса хьунабакьавуртту, цIусса шинал ва цаймигу байраннан хас дурсса вечерду. Чялишну гьуртту шайва художествалул самодеятельностьраву. Зувиллий ххюрагу шинал лажиндарай Ххадижат буссия МСЧ-лул (медсанчасть) профсоюзрал комитетрал председательнал хъиривмурну. Цила давриву чIалачIи дурсса ххуйсса ккаккиярттахлу ва цимилагу лайкь хьуна Аьрасатнал, Дагъусттаннал Виваллил иширттал министерстварттал, Санчастьрал кялувчитурал чулухасса наградарттан. 2016-ку шинал пенсиялийн бувккуна. Ххадижатлул 50-нния лирчусса шинну хьуну дия цила ласнащал ХIасан-ХIусайннущал цачIу талихI-тирхханнарай оьрму бутлай. Вайннал тарбия бувну бур ххюва оьрчI, 14 оьрчIал оьрчI. Пенсиялийн бувккун махъгу, бацIаву къакIулсса Ххадижат бигьа лаглай щякъабивкIунача, цинна ххирасса давриха – хъатIив, мажлисру хIадур бавриха зун бивкIуна. Ванин ччан бикIайва инсантурал оьрмулуву гьурттушинна дан, хаснува цIусса кулпатру хIасул хъанахъисса чIумал. Хъунмасса хIарачат байва хъатIал-хъиншивурттал кьини жагьилмигу, нину-ппугу ххари бан. Ва бигьа дакъасса, хъуннасса жаваблувшинна дусса кьини ванил ххари байва ми мажлис лавайсса даражалий хIадур баврийну бакъассагу, хъинсса мукъуйнугу. Цилва хIадур буллалисса мажлисирттай гьарица хъамаличунах къулагъас дан, му рязину гьан хIарачат байва.
Ххадижат бия дакI тIиртIусса, аьчухсса, чумартсса, гьарнан кумаг бан, чIарав бацIан чялишсса, оьрмугу, инсанталгу ххирасса хъамитайпа. ХIасан-ХIусайннул ва Ххадижатлул кулпатраву чан къашайва хъамал. Яла захIматсса чIуннардийгума, ненттабакI тIивтIуну кьамулгу бувну, къур байва стол усттарну ва нахIуну дурсса дукрардал. Шяраваллава шагьрулийн дуклан бувкIсса оьрчIру-душру, гьан-маччами бакъассагу, бацIан кIану бакъасса цаймигу, вайнначIа бацIайва. Ххадижатлул гьарнах цакуццуйсса аякьа дайва. Цаппарасса дуккаву къуртал хьуннин миккува личIайва. Вайннал ужагърай хъамалу къавхьусса чансса бухьунссар, студентътурая преподавательтурайн, аьлимтурайн бияннин. ХIасан-ХIусайн Дагъусттаннал университетрал преподаватель ия. Хьуссар вайнначIа ччарча спортсментал, ччарча хIакинтал, ччарчча музыкантътал ва интеллигенциялул вакилтал. Ххюйлчинмур поселокрал агьулданунгу Ххадижат ка къаччуччин къяцIа кунмасса инсан бия. Вайннал мудангу барчаллагьрай кIицI лагай ванил цIа. Хьхьу-кьини къаувкуну, чIун дур-дакъар, бувххун-бавкIуну бура къаувкуну, лагайва ва кумаг аьркинначIан:давление дуцин, ххалаххи бан, капельница дишин. ЧIахху-чIарахсса оьрчIрурив ххамискьини дучIаннин ялугьлай бикIайва Ххадижатлул кIюлаччатIру, чуттурду, бакъухъ бачIиншиву кIулну. Ванил къатлува тачIав цучIав ккашилну, дачIрасса каруннищал къауккайва. Ккашилнал лякьагу, мякьнал кьакьаригу кIулсса инсан бия Ххадижат. Къушлий барачат бикIаншиврул цадакьа буллан аьркинссар тIун бикIайва. Ххадижат захIматсса тагьардануву ливчIнал чIарах къабуккайва. Кумаг байва ятинтуран, къаша-шавайминнан. Бакъая захIматрая нигьа бусайсса. Арцуйну къахьурча, захIматрайну байва инсаннан кумаг. Чил буруккин, къумашиву циламур кунна кьамул дайва. ХIал бакъасса чIумалгума кумаг байва инсантуран бивкIу-буккулул кьинирду лахъан, мавлидру дан. Цаманан кумаг баву ванин цила инсаншиврул буржну чIалан бикIайва.ТачIав бувххун, хIал бакъа бура къаучайва. «СуккутIаву – му оьрмур», – учайва ванил.
Тархъансса чIун дачалий гьан дайва Ххадижатлул, адаминащал ахъулссаннул мурхьру бугьлай, бувгьуминнуха аякьа дуллай. Мичча дартIсса ахъулссагу чIяруми чIаххуврайх, кIулминнайх, мачча-гъаннайх дачIайва. Цинявннал ишттахIрай букайва ванил дачалиясса бяъли ва ккурмузи, къюмайтIутIи ва бигь, хурма ва суну. Ва бия инсантурал цIаний оьрму бутанна тIисса тарап дургьусса инсан.
Мукунма тарбия бувну бур ванил цила ласнащал ххювагу оьрчIгу. Вайннал кIивагу душгу, шамагу арсгу нину ва ппу кунма захIмат буллай аьдатсса, хъамал ххирасса, чумартсса, инсаншиврул бутIа ххишалану буллусса бур. Вайннал цалами оьрчIругу мукунма тарбия буллай бур.
Ххадижат бия чани ва гъилишиву нанисса, нур лархъсса инсан.
Ва хъунмасса къуллугъчи бакъая, бия укунмасса медсестра , амма ци тIилисин буссияв къакIула, лама-ялттуми циняв ваничIан кIункIу тIун бикIайва. Чув зий бухьурчагу, хъуниминнангу бусравну бикIайва.Цуппа бавцIусса кIану чIюлу байсса бия.
ЧIявусса мачча-гъан бакъасса инсантурангума хъинну бювххунни, цала аякьачину ва дакI цIуцIисса дусну бивкIсса Ххадижатлул бивкIу.
Ва бия цинявнналагу нину. ВаничIан бучIайва дакI дачIин, маслихIат ккаккан. Ххадижат дунияллия лавгунии чIявусса инсантуран хъинбалартту-хъиншивурттугу дурну, гьарнал дакIурдиву чаннасса асардугу кьабивтун.
Хъуннасса кьурчIишиву кIидачIлай, жижара буллай буру ванил ласнахь, оьрчIахь, махъсса гъан-маччанахь.
Алжаннул ххари баннав, гьав нурданул дуцIиннав, махъсса цинявннал оьрмурдай барачат бишиннав.

Андриана Аьбдуллаева