Декабрь зурул 18-нний МахIачкъалалив, Р. ХIамзатовлул цIанийсса Дагъусттаннал педагогический университетраву, лавайсса даражалий хьунни цIа дурксса аьлимчув-методист, педагогикалул элмурдал доктор, профессор, Аьрасатнал ва Дагъусттаннал лайкь хьусса элмийсса ишккакку Буржунов Гьарун ХIажикьурбаннул арс увну 95 шин шаврин хас дурсса «Диалог языков и культур:лингвистические и лингводидактические аспекты» цIанилусса Дунияллул халкьуннал дянивсса элмулул ва практикалул конференция. Ванил сакиншинначи хьунни ДГПУ-лул оьрус мазрал ва литературалул теориялул ва методикалул кафедра.
Залдануву тIиртIуну дия аьлимчувнал элмийсса давурттал выставка. Конференциялий гьуртту хьунни ванащал зий бивкIсса, ва кIулсса аьлимтал, хьхьичIунсса учительтал, ванал выпускниктал ва цIанасса студентътал, Ккуллал жяматрал вакилтал, аьлимчувнал наслу. Гьарун ХIажикьурбанович дакIнин утлатисса, ванал оьрмулул ва захIматрал ххуллия, элмийсса лайкьшивурттая бусласисса ихтилатру бунни ДГПУ-лул проректор Ибрагьим Дибировлул, вава вузрал филологиялул факультетрал декан Руслан Кадимовлул, шаэр Алексей ХIажиевлул, Аьрасатнал Пенсионертурал союзрал региондалул отделениялул председатель АьвдурахIман МахIаммадовлул, педагогикалул элмурдал кандидат, ДГПУ-лул кафедралул доцент Вазипат Мусаевал, педагогикалул элмурдал кандидат, А.Тахо-Годил цIанийсса элмулул ва ахттаршиндарал педагогикалул институтрал доцент Заира Мадиевал, филологиялул элмурдал доктор, профессор Рашидат Халиловал, МахIачкъалаллал 44-мур школалул директорнал хъиривчу, Аьрасатнал Халкьуннан кIулшивуртту дулаврил отличник, ДР-лул лайкь хьусса учитель Халун Адуевал, «Илчи» кказитрал хъунама редактор Руслан Къардашовлул, аьлимчувнал душнил, педагогикалул элмурдал кандидат Зарема Буржуновал, душнил душ, Г.Плехановлул цIанийсса Аьрасатнал Экономикалул университетрал магистрант Асият Разуевал ва м.ц.
Видеосвязьрайхчин ихтилатру бунни Бакуйннал славяннал университетрал доцент Яшар Алхасовлул, Санкт-Петербургуллал университетрал кафедралул доцент Алан Цховребовлул, Ираннал университетрал кафедралул каялувчи, филологиялул элмурдал кандидат Асгар Годратил. Конференциялул онлайн-гьурттучитал хьунни МахIачкъалаллал, Москавуллал, Санкт-Петербургуллал, Ростоврал, Къазаннал ва цаймигу шагьрурдал вузирдал ва элмийсса организациярттал вакилтал.
Циняв ихтилатчитал кIицI лаглай бия аьлимчувнал кIулшивурттал лавайсса даража, жаваблувшиву, тIайлашиву, инсаннал чIарав ацIан, ка-кумаг бан ччишиву, студентътуралгу, даврил уртакьтуралгу ванал чулийнмайсса хIурмат. Дагъусттанная архну буну, Гьарун ХIажикьурбановичлул кулпатраща мероприятиялий гьуртту хьун къабювхъунни, амма чIявуми ихтилатчитурал Гьаруннун дакI тIайласса дусну хьусса Анисатгу хIурматрай дакIнин бувтунни. Буттагу дакIнин увтун, конференциялул сакиншинначитурахь ва гьурттучитурахь дакIнийхтуну барчаллагь увкунни Марина Буржуновал.
Гьарун Буржуновлул бивтун бур захIматсса, амма яргсса оьрмулул ххуллу. Оьрус маз кIилчинмур мазну хъанахъисса зунттал оьрчIан му лахьхьин баврил ххуллий Гьарун ХIажикьурбановичлул дурсса даврин багьа бищун къашайссар. Лингвистикалул дунияллий ванал бартбивгьуссар чIявусса мурадру. Архсса зунттал шяравасса, оьрус маз ниттил мазну къахъанахъисса инсанная хьхьичIунсса оьрус мазрал пишакар шаврилгу барашинна дуллай бур ва ляличIисса гьунарданул заллу ивкIшиврул. Гьарун ХIажикьурбанович, Дагъусттаннай бакъассагу, щалагу Ухссавнил Ккавкказнавугу цалчин педагогикалул элмурдал доктор хьусса аьлимчуври. ОьрчIнияцIара оьрмулуву хьунадаркьусса захIматшивурттахьхьун рай къабуллуну, сивсусса шаттирдай кIулшивурттал ва элмулул ххуллийн увккун, элмулул бюхттулсса даражалийн лавхъссар.
Увну ур Гьарун 1930-ку шинал декабрь зурул 20-нний Ккуллал шяраву. ЧIунну бигьасса къадиркIнугу, захIмат ххирасса буттал хIарачатрайну кулпатрал маэшат оьккину къабивкIун бур. Амма, кулакри тIий, ХIажикьурбан, хъус-кьинилуцIагу увну, ххюва оьрчIал ялату Ссивирлив гьан увну ур. Хъунма хIал къавхьуну, нинугу аьпалухьхьун ларгун, оьрчIру (ххюягу арс) цахунма цивппа багьну ливчIун бур. Нитти-буттацIа хьусса къумашиврул чIавасса оьрмулувусса ца оьрчI бурцIурдил уканшиврул вацIлувунгума ливхъун ивкIссар тIий буслан бикIай Ккуллал хъунмур никирал агьлу. Дяъвилул шиннардийн тIайла дарцIусса Гьаруннул оьрчIшиву захIматсса, ккаши-мякьсса хьуну дур. Гихунмайсса оьрмулувугу чIярусса дард-хажалат духIансса бувккун бур. Ччяни дунияллия лавгун ур шама-шама уссу. Хъунама уссу, оьрмулул 17 шинаву хушрай дяъвилийн лавгун, захIматсса щаву дирну, мушакъат хьуну ур. Зана хьуну махъ цама уссищал маэшатрал хъирив Туркманнавун лавгун, тийх угарданул хьуну ливтIуну бур кIиягу. Даэлийсса уссугу Сухокумскаллал авлахърай ивкIуну ур.
Дурксса кьинилул ва захIматшивурттал лещан къабувну бур Гьаруннул дуккаврихсса гьавас. Ккуллал райондалийсса школардай ацIва класс бакъа, урчIва класс къуртал байхту, 1945-ку шинал, ва увххун ур Гъумучиял педучилищалувун, 2-мур курсирайн. Тайгу дяъви къуртал хьуну махъсса ккашил шинну диркIун дур. АцIния мукьра шинавусса чIаважагьил гьарица нюжмардий, 30 километр дусса ххуллугу бахьтта бивтун, шяравун учIайсса ивкIун ур дука-хIачIанмунил хъирив. Гьунттий кьини – гава ххуллийх махъунай. Укунсса яхI ххишалану буллусса, кьянкьа-кьурчIисса зунттал оьрчIая лайкьсса, миллатрал цIа-кьини гьаз дансса инсан уккаврий цичIав махIаттал хьунсса бакъар. ЧIарав ацIансса цукIуй акъанува, цала хIарачатрайну ва захIматрайну ххуллу ласлай, бюхттулсса даражалийн лавхъун ур.
1947-ку шинал ххуйсса кьиматирттай училищагу къуртал бувну, Гьарун ХIажикьурбанович увкIун ур зун Ккуллал школалийн. Ва най уна ххира хьуну ур дуклаки оьрчIан ва учительтурал коллективран. Тай шиннардий Гьарун ХIажикьурбановичлул оьрчIан кIулшивуртту дуларил методикалуву мюнпатсса цIушиннарду ва дахханашивуртту дурну дур. Хъуннасса даву дурну дур зунттал оьрчIан оьрус маз лахьхьин бан. КIира шинава аьралуннаву къуллугъ бангу лавгун, зана хьуну махъ увххун ур Дагъусттаннал паччахIлугърал педагогикалул институтравун. Му къуртал байхту, шяравун зана хьуну, 1957-1960-ку шиннардий Ккуллал школалий оьрус мазрал ва литературалул дарсру дихьлай ивкIун ур. Му чIумал пикри буллан ивкIун ур миллатрал школардай оьрус мазрал дарсру дишаврил кьяйдардая. Дурккун дур миннул хIакъиравусса цалчинсса макьаларттугу. 1960-ку шинал Гьарун ХIажикьурбанович, щилчIав кумаг бакъана, цала кIулшивурттайну, увххун ур Москавлив хъуннасса конкурс дусса Педагогикалул элмурдал академиялул аспирантуралувун. Шивугу ва оьрус мазрал дарсру дишаврил, оьрчIан бигьану оьрус маз лахьхьин баврил кьяйдардал ялув зий ивкIун ур. Хъунмасса бахтти хьуну бур Гьаруннун диссертациялул каялувчинал чулуха. Ванал элмийсса каялувчи ивкIун ур Дагъусттангу, Дагъусттаннал мазругу ххуйну кIулсса, цIанихсса лингвист, кавказовед Е.А.Бокарев. Бахтти хьуну бур академиктал В. Виноградов, Н. Шанский, А.Текучев, Р. Аванесов, профессортал Г. Сердюченко, С. Ожегов, М. Панов, В. Иванов, В. Чистяков, И. Баранников кунмасса элмулул корифейтурайн бакIрайн агьаврийнугу.
1963-ку шиная айивхьуну, Гьарун ХIажикьурбанович зун ивкIун ур Дагъусттаннал педагогический институтраву. Ванал оьрмулул хъунмур бутIа, сайки 50 шин, шикку ларгун дур.1966-1972-ку шиннардий оьрус мазрал кафедралул заведующийну ивкIун ур. 1973-ку шинал ивтун ур хъунама элмийсса зузалану.1976-1980-ку шиннардий ивкIун ур филологиялул факультетрал деканну ва оьрус мазрал дарс дишаврил методикалул кафедралул заведующийну. Кафедралий каялувшиву дуллай ивкIун ур 2010-ку шинайнин.
КIулшивурттал хъирив агьнасса, чIумуха лавхьхьуну хьхьичIунай нанисса, жаваблувшиву дусса ва цаярасса тIалавшинна хъуннасса Гьарун ХIажикьурбановичлуйн мудан тапшур байсса бивкIун бур личIи-личIисса къуллугъру. Ва ивкIун ур доктортурал ва кандидатътурал Диссертациярду дуруччайсса советрал председательнугу. Диссертациялул советрал кьамул дайсса диркIссар элмурдал доктортал ва кандидатътал хьунсса диссертациярду Ухссавнил Ккавккалзуллал циняв регионная. Гьарун ХIажикьурбановичлул каялувшиннаралу 4 инсаннал дурурччуну дур элмурдал докторнал диссертация, 50-ннийн бивссаннал – элмурдал кандидатнал диссертация. Ванал итадаркьуну дур 300-ннийн дирсса элмийсса давуртту, чIяруми Москавлив, Санкт-Петербурглив ва цаймигу Аьрасатнал хъунисса шагьрурдай. Ванал луттирду ишла буллай бур школардай, педколледжирттаву ва вузирттаву. Вайннун лавайсса кьимат бивщуну бур хIал кIулсса пишакартурал. Дагъусттаннал педагогикалул элмулуву хъуннасса агьамшиву дусса ишну хьуссар 2000-ку шинал «История преподавания русского языка в национальной школе» тIисса Гьарун Буржуновлул лу буккаву. Ванал луттирдая, методикалул пособиярттая ва словарьдая хъунмасса кумаг хьуссар оьрус мазрал ва лакку мазрал дарсру дихьлахьисса учительтуран.
Гьарун ХIажикьурбанович мудангу хIала-гьурттуну ивкIссар Аьрасатнал Педагогикалул, Халкьуннал дусшиврул университетирттащал, Аьрасатнал кIулшивуртту дулаврил академиялущал ва цаймигу ларайсса кIулшивуртту дулаврил ва учительтурал пишакаршиврул даража гьаз баврил идарарттащал. Каялувшиву дуллай ивкIссар А.Тахо-Годил цIанийсса Педагогикалул институтрал элмийсса секциялий. 1978-ку шиная 1990-ку шинайн бияннин гьарица шинах Гьарун ХIажикьурбановичлул буккайсса бивкIссар лекциярду Санкт-Петербургливсса А. Герценнул цIанийсса Аьрасатнал паччахIлугърал университетраву, Бакуйсса Азирбижаннал паччахIлугърал оьрус мазрал ва литературалул институтраву. КIулшивуртту дулаврил ххуллий бивхьусса захIматрахлу ва лайкь хьуссар чIярусса наградарттан: «Отличник просвещения СССР», «Отличник просвещения РСФСР» цIардан, «За отличные успехи в работе высшей школы» лишандалун, грамотар ттан ва Барчаллагьрал чагъардан.1996-ку шинал ва кьамул увссар Педагогикалул ва социал элмурдал академиялул членну.
Гьарун ХIажикьурбановичлул мудангу ка-кумаг байсса бивкIун бур студентътуран, даврил уртакьтуран. Ванал цIа институтраву хIакьинугу бусраврай зумух ласлай бур.
Мукунма инсаннан кумаг бан, чIарав бацIан анавар буккайсса, аьмал-хIал бавкьусса инсан бур ванал кулпат Анисатгу. ЯтIул дипломрай медициналул институтгу къуртал бувну, чIярусса шиннардий участокрал хIакинну зий бивкIун бур.
ТалихI бусса ухьунссия Гьарун ХIажикьурбанович, хIакьину ванал мукьвагу душ бюхттулсса даражалийнгу лавхъун, лайкьну дуручлай бур бусравсса буттал цIа. КIива душ буттал шаттирдайх лавгун бур, кIиннил, ниттил кунна, медицина язи дургьуну дур.
Марина бур ДГПУ-лул оьрус мазрал теориялул ва методикалул кафедралул доцент. Зарема – педагогикалул элмурдал кандидат, Москавуллал университетрал Оьрус мазрал ва культуралул институтрал оьрус мазрал кафедралул доцент. Заира бур стоматолог. Ва зий бур Пироговлул цIанийсса шагьрулул 1-мур азарханалул челюстно-лицевой госпитальданий. Мадина зий бур РУДН-рал (Российский университет дружбы народов) клинико-диагностический центрданий неврологну.
Андриана Аьбдуллаева

