Уттавассар хIакьсса шаэрнал поэзия

МахIачкъалалив декабрьданул 18-нний Дагъусттаннал Чичултрал союзравусса Расул ХIамзатовлул музейраву, лахъа-хъунсса даражалий кIицI лавгунни Дагъусттаннал халкьуннал шаэр Ссугъури Увайсовлул 90 шинан хас бувсса мажлис.

Шикку гьуртту хьунни Дагъусттаннал Чичултрал союзрал правлениялул каялувчи Марина АхIмадова-Колюбакина, Дагъусттаннал халкьуннал шаэртал Мирза Давыдов, Руслан Башаев, Хизри Илиясов, ПатIимат Рамазанова, шаэр, Дагъусттаннал бакIчинал Хъунисриннал советрал каялувчинал хъиривчу Шалласу Шалласуев, шаэр, публицист, художник Илияс МахIаммадов, философиялул элмурдал доктор Асият Буттаева, литературовед Ххазина Аминова, Миллатрал библиотекалул вакил Ажай Бижитуева, Ваччиял шяраваллил вакилтал, мачча-гъанми ва шаэрнал творчество ххирами.

Аьпалул мажлис бачин бувну ия Дагъусттаннал Чичултрал союзрал хъунаманал хъиривчу Супиян Оьмаров. Ванал бувсунни лакрал ва Дагъусттаннал литературалия, хасну оьрчIансса литература авадан давриву хъунмасса бутIа бивхьушиву Ссугъури Увайсовлул.
Шаэр дакIнин утлатисса ихтилат бунни Марина АхIмадовал:
– Ххаллилсса шаэр, прозаик, художник, таржумачи Ссугъури Увайсов чIявусса гьунарду бусса инсан ия. Тамансса шинну дурссар жу Ссугъури Давдиевичлущал Дагъусттаннал Чичултрал союзраву архIал зий. Ва ия аьчухсса, дакI хъинсса, уххаву къакIулну зун икIайсса, цаманан кумаг бан, чIарав ацIан хIадурсса инсан. Ниттил мазрая, ванил бучIантIимуния буруккинттарай икIайва.

Чичлай айивхьуну ур Ссугъури Увайсов школалий дуклакисса чIумала. 1960 шинал итабавкьуну бур «Щюлли­сса къяртта» тIисса цалчинсса шеърирдал жуж. Барчаллагь шаэрнал ва ванал творчествалул кьадру буминнан, шаэртал дакIний буссаксса, уттавассар вайннал поэзиягу, – увкунни ванил.
Мирза Давыдовлул бувсунни Ссугъури Увайсовлущал, уссурвал кунма, цачIу зий бивкIшиву. Цалчин цува чичлай айивхьусса шеърирдан кьиматгу ванал бивщушиву.
– Та дия лакрал поэзия аргъирайсса, инсантураву шаэртурал ххишаласса сий дусса чIун. Ссугъури ия ттул ца яла хьхьичIунма дус. Мудан гъира бикIайва вани-тания жулва пикрирду буслан. Цала гьунарданийну, аькьилшиврийну, пахру-ххара бакъашиврийну ва цинявннащал авкьусса ушиврийну ххирасса икIайва инсантуран. Жулва буржри шаэрнал творчествалия, гьунардания ялун нанисса никирахь буслан. Буруччияра шаэртурал рувхIанийсса ва авадансса ххазна, – увкунни Мирза Давыдовлул.
Асият Буттаевал кIицI лавгунни Увайсовхъал кулпат, тIабиаьтралва мяш къавхьуну, гьунарду буллусса бушиву. Ссугъури (аьпа биву) – Дагъусттаннал халкьуннал шаэр, ПаччахIлугърал премиялул лауреат, художник; Увайс (аьпа биву) – машгьурсса журналист-публицист, улчалахьхьу, Дагъусттаннал культуралул лайкь хьусса зузала; Башир (аьпа биву) – гьунар бусса скульптор ва Аьрасатнал ва Дагъусттаннал лайкь хьусса художник.

– Махъ бакъа творчествалул инсантал лайкьссар лавайсса хIурматран. Мяйжансса зат бур шаэртурал, чичултрал гьунар му Заннаятува бивсса гьунар бушиву. Шаэр – му миллатрал лажинни. Миннал творчествалийну жула хьхьичI дацIлацIиссар лавгзаманнул суратру, аьч шайссар миллатрал тарих ва культура, буруккинтту, оьмур ва хъинмур. Бусравсса цIа ва авадансса творчество махъ кьаритан бювхъусса шаэр Ссугъури Увайсов, на талихI бусса инсаннан ккалли увара. ХIакьину ттул дакI тирх кунни, шаэрнал поэзиялул кьадру бусса вайксса инсантал цачIун хьуну тIий. Ттул хъунмасса умуд бур вания тихунмайгу жула шаэртурал ирс буруччин ва уттава буллансса инсантал жула дяниву чан къахьунссар тIисса, – увкунни ванил.

– Укунсса хьунабакьавурттая на мундангу ххариссара. Ссугъури Увайсов лявхъуну ур Дибир Саэдхъал Гьарун увсса, буллугъсса Ваччиял аьрщарай. Аллагьналва буллуну бия ванан шаэршиврул, учительшиврул, художникшиврул бутIа. Яла хъунмамур бутIа ванан Аллагьнал буллуну бия инсаншиврул. Ва ия учайсса мукъуву, багьу-бизулуву ххуйшиву дусса инсан. Ссугъури жуна мукун дакIний личIантIиссар, – увку­нни ­Шалласу ­Шалласуевлул.
Ссугъури Увайсовлул оьрмулул ва творчествалул ххуллия гьарта-гьарзану чирчусса макьала «ЦIубарз» журналданул цIусса шиналсса цалчинмур номерданий дуккантIишиву бувсунни Хизри Илиясовлул.

– Ттун Ссугъури ччянива кIулссия. Га ия хъинну итххявхсса, интеллигентныйсса инсан.Ттуяр оьрмулул хъунасса унугу, чIун архIал оьрчIащал куна икIайва. Ссугъурил ттун литературалуву бакъассагу, оьрмулувугу бучIилякъайсса маслихIатру бувссар. Редакциялийн учIайва цала цIуну чивчусса произведенияртту лавсун, ттущал дакI дачIин. Ганая ттун тамансса затру лавхьхьуссар. ХIакьинусса кьинигу Ссугъурил ттухьва увкусса кIива зат оьрмулухун дакIний ливчIунни: «Винма хъинну бюххансса иш оьрмулуву хьурчан, щинчIав кIул мабара, щяивкIун чича», «Щия чичлай урав, га инсаннал бурчувун уххан аьркинссар», – куна. Вай ттун оьрмулухунсса дарсруну хьуссар, – увкунни Хизри Илиясовлул.

Ссугъури Увайсовлущалсса цалчинсса хьунабакьаврия бувсунни ПатIимат Рамазановал.
– Ссугъури ттун оьрмулуву ккавксса лакрал цалчинсса шаэръя. На школалий дуклакисса чIумал хьуссар шаэрнащалсса цалчинсса хьунабакьаву. «Пионерская правда» кказитрай рирщусса ттул макьала ккарккун, Ссугъурил увкуна: «Оьруснал миллат Ссивирнавун бияннинсса буссарча, ина лакку мазрай чичлачу», – куну. 1983 шинал Ссугъури Увайсовлул цала къулбасгу дурну, ттун пишкаш бувсса «ЧIавалачин» журналданийгу чивчуну бия: «Барчаллагь журналданий чялишну гьурттушинна даврихлу», – куну. Танигу, ттигу на Ссугъури Увайсовлул цIа хIурмат-кьиматрай зумух ласара. Ссугъурил поэзиягу, ванал «оьрмулул дарсругу» жущалла дикIантIиссар , – увкунни ванил.
Шаэрнал оьрмулия ва творчествалиясса ихтилатру бунни Руслан Башаевлул, Илияс МахIаммадовлул. Махъ лавхъунни Давди Увайсовлулгу. Эся Аьбдуллаевлул цIанийсса Лакку мазрал центрданул директор ПатIимат Аьлиевал хIадур бувсса дуклаки оьрчIал дурккунни шаэрнал назмурду.
Социальный фондрал хьхьичIунмур пишакар-эксперт РайхIанат Завзяновал бувсунни шаэрнал шеърирдаясса цила пикрирду.
Ихтилатру буллалими цинявппагу, ца зумату кунма, кIицI лаглай бия Ссугъури Увайсов чIявусса гьунарду цавунма цачIун хьусса, ас-намус бусса инсан ивкIшиву.
Шаэрнал мукъурттийсса балайрду увкунни ДР-лул лайкь хьусса артистка Загьидат Муслимовал ва педагог, музыкант ХIасан ХIусайновлул.
Декабрьданул 16-нний Каспийскалийсса Музыкалул ва хореографиялул гимназия-интернатрайгу хьунни Дагъусттаннал халкьуннал шаэр Ссугъури Увайсовлул 90 шинал юбилейран хас дурсса литературалул вечер.
Ва сакин дурну дия Каспийскалийсса ЦБС-рал 4-мур филиалданул хъунмур Раисат Ибрагьимовал. Шикку гьуртту хьунни Дагъусттаннал Чичултрал союзрал хъунаманал хъиривчу Супиян Оьмаров, Аьрасатнал Чичултрал союзрал член Илияс МахIаммадов, Ссугъури Увайсовлул маччачу Давди Увайсов, гимназиялул педагогтал ва дуклаки оьрчIру.
Залдануву тIиртIуну дия шаэрнал луттирдал выставка, ккаккиялий бивхьуну бия шаэрнал ­оьрмулул личIи-личIисса шиннардий итабавкьусса луттирду.
Вечер тIиртIунни Раисат Асадовнал. Ванил бувсунни Ссугъури Увайсовлул оьрмулул ва творчествалул ххуллия.
Шаэр дакIнин утлатисса ихтилатру бунни Супиян Оьмаровлул, Илияс МахIаммадовлул, Ссугъурил маччачу Рамазан Сулаймановлул.
Дуклаки оьрчIал дурккунни шаэрнал назмурду.
Ахирданий Давди Увайсовлул барчаллагь увкунни мажлис хIадур бувминнахь ва гьурттушинна дурминнахь. Ванал библиотекалун пишкаш бунни Ссугъури Увайсовлул махъва-махъ итабавкьусса «Оьрмулул дарсру» тIисса луттирду.

Имара Саидова