Ризкьичинал захIмат бюхттул буллалисса байран

Дагъусттаннай «Анжи-Арена» стадиондалий хьунни Щалагу Аьрасатнал гьаннарал яттил 25-мур выставка. Му най дия 3 кьини, майрал 15-нний дайдирхьуну, 17-ннийн дияннин. Выставка сакин дурну дур, ттарду ябаврил хьхьичIунсса опыт машгьур баву, гьанна ппив баву ва хьхьичIунсса хозяйстварттал бюхъурду ишла баву мурадрай.
Шикку билаятрал 12 региондалиясса хьхьичIунсса гьаннарал 65 хозяйствалул ризкьичитурал ккаккиялун бивхьуну бия мукьцIалва журалул гьаннарал ятту , аьмну 400 хIайван.
Бия ахалтекин балчантгу.
Выставка нанисса шаннагу кьини тIиртIуну дия шяраваллил хозяйствалул сурсатирттал ярмарка, гьарца райондалул колорит ва магьирлугъ ккаккан дуллалисса хIаятру.
Выставкалул лагрулий хьунни ризкьилул ттизаманнул генетикалийн багьайсса семинар: ккаккан дунни ппалуя дурсса ттизаманнул лаххия. Хаснура къулагъас дурну дия ятту ябаву хьхьичIуннай даврийн багьайсса масъаларттах.
Выставка тIитIлатIисса шадлугърай гьуртту хьунни Дагъусттан Республикалул бакIчи Сергей Меликов, Аьра­сатнал шяраваллил хозяйствалул министрнал хъиривчу Максим Боровой, ДР-лул ХIукуматрал хъунама Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов, ДР-лул шяраваллил хозяйствалул министрнал буржру биттур буллалисса Зураб Куччаев, Ттардучитурал миллатрал союзрал президент Харон Амирханов.
Выставкалул бусравсса хъамаллурахьхьун ва муний гьуртту хъанахъиминнахьхьун аьла-ссаламгу буллуну, Сергей Меликовлул дакIнин бувтунни ятту ябавриву республика хьхьичIунсса кIанттай душиву ва миннул аьдад душиву ххюва миллиондалуха лирчусса.
Республикалий хIакьину ацIва журалул гьаннарал ятту ябуллай бушивугу кIицI лавгун, республикалул бакIчинал барчаллагь увкунни ризкьичитурахь, мероприятие сакин даврихлу барчаллагь увкунни Аьрасатнал Шяраваллил хозяйствалул министерствалухь, Ятту ябавриха зузисса миллатрал союзрахь, фермертурахь ва цинявппагу ризкьичитурахь.
«Республикалул агьалинаща ва хъамаллураща шикку бюхълай бур Аьрасатнал регионнал ризкьичитурал захIмат ккаккан ва мунин кьимат бищун. Выставка нанисса гьантрай зуща бюхъантIий бур ризкьичитурал буруккинттащал, тIайлабацIурттащал ва давривусса цIу-цIусса хьхьичIуннайшивурттащал кIул хьун», – увкунни Меликовлул.

Харон ­Амерханов:
«Лайкьссар ­пахрулун Дагъусттан агьлу»

«ДакI дуцIлай дур зуясса ва зул республикалиясса пахрулул, хIурмат бусса дагъусттанлувтал!» – увкунни Яттиха зузиминнал миллатрал союзрал президент Харон Амерхановлул, ятту ябавриву республикалул ккаккиярттан лавайсса кьимат бишлай.
«Дагъусттан авангардрай буссар, яттил аьдадрах бурувгун бакъассагу, миннул гьаннарал ххуйшиву хIисав дурнугу. Жу барчаллагьрай буру республикалийн ятту ябаву хьхьичIуннай дан бихьлахьисса захIматрахлу. Дагъусттаннал жу шамилчинну ва ххаллилсса аьрщарай хIурматрай хьунабакьлакьисса. На барчаллагьрай ура регионнал, муниципал сакиншиннарттал, хозяйстварттал каялувчитурайн, пишакартурайн ва Ккавкказнал агьулданун аьдатсса аралийн дакI тIайласса хIухчалтрайн», – увкунни ванал.
Ххи бунни выставкалий ккаккан дурну душиву дунияллул лагрулийсса ккаккияртту.

Зураб Куччаев:
«Ятту ябавриву цайми регионнаща къабюхъантIиссар Дагъусттаннал хъирив лаян»

Хъамаллуращал выставкалийх уклакийни, республикалул шяраваллил хозяйствалул министрнал буржру биттур буллалисса Зураб Куччаевлул кIицI ларгунни, яттил зунттал гьанна хьхьичIунмай бансса мурадрай щала билаятраясса аьлимтал цачIун батIаврил агьамшиву.
«Выставкалий гьуртту хьун бувкIми кIибачIлай бур цала кIулшивурттал ва даврил опыт. Вайннал тIайлану сакин дурну дур вивсса конкуренция, бацIаву дакъа най дур гьанна чIяву баврил ялувсса давугу – ва хъуннасса ва жапасса давур. Зунттал шартIирдайн вардишсса, куч хъанахъийни зунттал бакIру ритлан бюхъайсса гьанна гьарза баврил ялув личIи-личIисса аьлимтурал хьунабакьавуртту чара бакъа аьркинссар. ЦIусса гьанна ппив баншиврул хъунмасса захIмат бишин аьркинссар. Цайми регионнаща къабюхъантIиссар ятту ябавриву Дагъусттаннал хъирив лаян», – увкунни Зураб Куччаевлул.

Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов:
«Дагъусттаннал яттил дикIул цIа машгьурссар Аьрасатнал кьатIувгу»

Щалагу Аьрасатнал яттил гьаннарал 25-мур выставкалул лагрулий нанисса ятту ябаву хьхьичIуннай даврил масъалартту ххал бигьлагьисса заседаниялий бувсса докладраву Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул кIицI лавгунни, дагъусттанлувтурал ятту ябаву ппухълунная нанисса аьдат душиву, шяраваллил агьалинал магьирлугърал ца агьамсса бутIану. «Дагъусттаннал яттил дикI машгьурну дур, Аьрасатнаву дакъасса, мунил кьатIувгу. Яттил аьдад хIисав дурну, Да­гъусттан Аьрасатнаву цалчинмур кIанттай бур. ХIакьину жучIара яттил аьдад лархъун дур ххюва миллиондалийн. Аьмсса аьдадрава ца миллион ва шанттуршазарва бакI ттардал ва цIурттал ябуллай бур шяраваллил хозяйствалул предприятиярттай, кIива миллион ва мукьттуршазарва бакI – фермертурал хозяйстварттай, миллион ва ттуршазарва бакI – агьалинал хозяйстварттай.
Ятту ябаву дур дагъусттанлувтурал оьрмулухунсса сянат. Яттил даин дукангу, лаххангу буллай бивкIссар дагъусттанлувтал. Яттил дузал буллай бур жула агьали дикIул, ппалул, накIлил, – увкунни премьер-министрнал.
– Ятту ва цIуртти ябаву ккалли хъанай дур хъинну жапасса ва мува чIумал хъинну агьамсса аралун, жула билаятрал чIявусса агьалинал аьдатсса багьу-бизу ябуллалисса».
Аьбдулмуслимовлул мукунма кIицI лавгунни ятту ябавриву жапасса масъаларттугу хьунабакьлай бушиву: багьа лагьсса бушиврийн бувну ппалуя бизнесран лябукку сайки бакъашиву, кормалул багьа лахъсса бушиврийн бувну ризкьи ябан ххирану бацIлай бушиву, ттизаманнул шартIру диял хъанай дакъашиву, гьавалул тагьар даххана хьуну душиву.

Тарихийсса маша

Щалагу Аьрасатнал гьаннарал яттил 25-мур выставкалий хьунни тарихийсса маша – Аьшттарханнал областьрай ялапар хъанахъисса дагъусттанчувнал Къалмукьнавасса ризкьичинан бавххунни ца миллион ва бачIиннунсса ку. Ванил заллу Расул МахIаммадовлул Къиргъизнава ацIазарва долларданун машан лавсун бивкIун бур арулзурухьсса чIи.
Гьаннарал яттиха зий ванал хьуну дур ацIра шин. ХIакьину ванал хозяйствалий бусса бур азаллий кIиттуршва бакI. Выставкалий гьуртту хъанай усса ур лув-ялув ххюйлчин. Ва цуппагу бусса бур 2021 шинал Къиргъизнаву сияхIрайн лавсъсса арашан гьаннарал ку, цуппагу зунттал ва авлахърал шартIирдайн вардишсса. Сагъсса хIайвандалул кIушиву лахъайсса дур кIиттуршра килорайн.

Максим Боровой:
«Дагъусттан ятту ябавриву хьхьичIунсса регионни»

«НахIакь дакъар выставка хасну Дагъусттаннай дуллалисса. Республика ккаллину дур ятту ябаврил хъуннасса региондалун», –увкунни Аьра­сатнал шяраваллил хозяйствалул министрнал хъиривчу Максим Боровойл.
Федерал министр Оксана Лутлул цIания ванал барча бунни выставкалул гьурттучитал ва хъамал.
«Шанма гьантлий ризкьичитураща бюхъантIиссар опыт кIибачIин, «ккуркки столлай» ххал бивгьусса хIукмурду тIурча, ведомствалун бучIи лякъинтIиссар ятту ябаву хьхичIуннай давриву», – увкунни Максим Боровойл.
Выставкалул лагрулий Дагъусттаннал Муфтиятрал ва Аьрасатнал Шяраваллил хозяйствалул министерствалул дянив чирчунни шяраваллил хозяйствалул захIмат машгьур буллансса, ризкьи ябаву хьхьичIуннай дуллансса кьутIи.
Дагъусттаннал муфти, Аьлим­турал советрал хъунама щайх АхIмад Апанни хьунаавкьунни Максим Боровойщал, Ризкьичитурал департаментрал директор Сергей Воскресенскийщал ва цаймигу къуллугъчитуращал.
Хьунабакьаврий ихтилат бия ризкьичишиву хьхьичIуннай даврил агьамшиврия, агьали шяраваллил кIанттурдай бацIаврил ва ми ризкьи ябаврихун машхул баврил ххуллий дуллансса давурттал ялув.
Хьунабакьаврил лагрулий Максим Боровойл вихшала дирхьунни Дагъусттаннал аграриялул потенциал гихунмайгу гьарза бан бюхъантIишиврийн ва республикалул агьали шараваллил хозяйствалия дучIаймуниха зузи бан бюхъантIишиврийн.
«КъабюхъантIиссар хIухчу искусственный интеллектрай зузи ан, ризкьилун аьркинссар аякьа. Бюхъай цаппара шиннардива технологиярттал хIухчил кIану бугьангу, амма хIакьину жунна аьркинну дур дуруччин ятту ябаврил аьдатру ва хасиятру. Багьлай бур жула отраслилувун жагьилтал кIункIу буллан, ми буттахъал аьдатирттай захIмат ххирану, захIматрал кьадру кIулну вардиш буллан», – увкунни Максим Боровойл.
Дагъусттаннал муфтинал кIицI лавгунни шяраваллил хозяйство хьхьичIуннай даврил рувхIанийсса агьамшиву душиву экономикалунгу, жяматрангу.
Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул барчаллагь увкунни муфтинахь республикалул Агропромышленный комплекс хьхьичIунмай баврил ххуллийсса гьурттушиндарахлу.

Яргсса хьунни байран

«Ва выставкалул ккаккан бунни генетикалул потенциал ва яттиха зузиминнал захIмат. Аьлимтурал ахттаршиннартту, хозяйстварттал ккаккияртту ва ризкьичитурал захIмат – цимурца шикку чIалай дур жунна, – увкунни Зураб Куччаевлул выставкалул даврил жям дуллай.
– Байран ххаллилсса хьунни. Хъамал яргсса ва хъинсса асардай ливчIунни. БатIул хъанахъийни хъювусул буклакиссагума бия.
Хъунмасса барчаллагь ва хъинну агьамсса выставка сакин дан чIарав бавцIу­цириннайн».

Сергей Воскресенский: «Дагъусттаннайн учIара буттал къатлувун куна»

Щалагу Аьрасатнал яттил гьаннарал 25-мур выставка лакьлакьисса шадлугърай Аьрасатнал Минсельхозрал ризкьичитурал департаментрал директор Сергей Воскресенскийл ведомствалул каялувчи Оксана Лутлул цIаниясса ссаламрал чагъар буллунни Дагъусттаннал ХIукуматрахьхьун, Ятту ябавриха зузиминнал союзрахьхьун. Ванал кIицI ларгунни Дагъусттаннал аьрщарал, аьдатирттал ва яла-ялагу цанма ххира хьусса агьулданул ляличIишиву.
«Та аьрххи багьарчагу Дагъусттаннал аьрщарайн, на учIара буттал къатлувун куна, дакIнин аьзизсса инсантурачIан куна. ЛяличIисса аьрщи, ляличIисса аьдатру, ляличIисса агьлу. Жура дуллалимур ва агьамсса тарихрал давур, ятту ябуллалиминнал оьрмулул багьу-бизу ва аьдатру ядаврил ххуллий дуллалисса, никирая никирайн ларсун бачиншиврул. Ттун кIулли Аьрасатнал личIи-личIисса регионная, цимигу азарда километралул лахъисса ххуллийх бувкIунни зучIан цала захIмат ккаккан бан», – увкунни Сергей Воскресенскийл.
Щалагу Аьрасатнал яттил гьаннарал 25-мур выставкалий ххув хьунни ТIи­ларатIиял райондалиясса СПК «Джурмут-1». Хозяйствалун буллунни цалчинмур даражалул диплом ва Lada Niva Travel маркалул автомобиль.

СПК-лул хъунама Кьурбан Кьурбановлун награда дуллунни Ятту ябавриха зузиминнал миллатрал союзрал хъунама Харон Амерхановлул.
Шяраваллил хозяйство хьхьичIуннай дан бувсса захIматрахлу Республикалул бакIчи Сергей Меликовлул цIания паччахIлугърал наградартту дуллунни хьхьичIунсса агрофирмарттан.

Барчаллагьрал чагъарданун лайкь хьунни зунттал гьанна ябавриха зузисса Уриннал СПК-гу. Ванил хъунама МахIаммадов Халид Аьбидинал арснал бусаврийн бувну, 26 шинал хьхьичI ванал хозяйство кьамул дурну диркIун дур ттуршлий зувиллий ряхва яттил хIайвандалущал. ХIакьину яттил аьдад лархъун дур мукьазаллий кIиттуршлий кIива бакIрайн. Гьарца ттуршва ттан ласайсса бур урчIцIаллий арулва чIи.
Зулайхат Тахакьаева