«Патриотизм – ниттил увкусса балайри, буттал ва ттаттал аьрипсса калимарттур»

Ноябрьданул 29-нний, Да­гъусттаннал бакIчи Сергей Меликовлул агьалинал суаллахьхьун жавабру дуллунни «тIайланнасса эфирданий». КутIану цаппарава агьамми суаллай ва жавабирттай бацIанну.

Ччя-ччяни чани лешлашаврил хIакъиравусса суалданун укунсса жаваб дуллунни Меликовлул:
– Жунма цинявннан ххуйну кIулли электросетьру цукунсса тагьарданий дуссарив. Гьар чIумал дахьра мачIру дизаврийну гьашиву дуван шайсса иш бакъар. КIинттулгу, гъинттулгу гуж багьлай бур электросетирдайн. Тагьар къулай дансса программартту хIадурну дуссар ва ми бартдигьлантIиссар.
ЦIуссалакрал райондалий мурчайсса электростанция тIитIлатIисса шадлугърай гьанулувун каний дахIай ссят рутаврил хIакъираву укун увкунни: «Аьдатру дуруччин багьайхха. На ларсъссия ттунна личIину кьиматрай дакъасса ссят».
Бувсунни Дагъусттаннай ххиличIрурдалсса буллансса шанма заводгу, шанна полигонгу дуллай бушиву, марцIшиву дуруччаврил тагьаргу аьлтта чIаланну къулай хьун аьркиншиву. Террористътурал 2004-ку шинал оьрмурдацIа бувсса Аьрасатнал Вирттаврал Аьбдулхаликь Кьурбановлул ва Мухтар Сулаймановлул аьпа уттава баврил хIакъираву Меликовлул бувсунни цанма тамаша бивзшиву му даву уттинин къадурну душиву, махъ буллунни Ххувшаву ларсун, 80 шин хъанахъисса ппурттуву чара бакъа ми Вирттаврал аьпа уттава бансса даву дуван.
МахIачкъалалия Каспийскалийн ва махъунмай агьали ххилантIисса электропоездрал хIакъираву мяйжан бунни муххал ххуллул пишакартуращал му проектраха зий бушиву. Портрал даву гьаз дуваншивруллив, мунил инфраструктура федерал трассалуцIун дахIин аьркиншиврий чIурчIав дунни, му ххуллу бувансса арцу ккаккан дурну душивугу кIицI лавгунни.
– Му ххуллу бувайхту, Ма­хIачкъалаллал ххуллурдайн дагьлагьисса кIушиву чан хьунтIиссар, яла имам Шамиллул цIанийсса проспект цIу буккан, бакьин буван хьунтIиссар, агар цIана му бакьин булларча, шагьрулул агьулданун хъуннасса захIматшиву хьуннай дур, – увкунни республикалул бакIчинал.
Южно-Сухокумскаливсса общежитиялул агьлу цамур кIанттайн бизан баврил иш лахъи лаглагаврил хIакъиравугу бувчIин бунни, 2025-ку шинал январьданий цIусса программа зунтIишиву, кIицI лавгсса общежитиягу бизан буван багьлагьисса сияхIраву бухьувкун, мунихгу къулагъас дувантIишиву.
Сулайман Стальскийл райондалийсса Тюг тIисса шяравусса школа нигьачIисса тагьарданий буну тIий, цIусса школа буван багьлай бушиврул хIакъираву укунсса жаваб дуллунни:
– Цалсса жучIан ттигу проектрал экспертиза биян бувар, му бияйхту, циксса арцу аьркин дагьлагьиссарив кIул шайхту, ххал банну му региондалул ягу федерал программалувун бутан багьлай буссарив.
– «Ссаятур Ватан дайдишай­сса?» тIисса суалданунгу укунсса жаваб дуллунни Меликовлул: «Ватан – жула тарихри, аьдатрур, оьрчIнийра жувура цIакь хьумурди. Патриотизм – ниттил балайри, буттал ва ттаттал аьрип­сса калимарттур. Жува пахру буллалисса тIабиаьтри, жучIава кьиматрайсса ххазинартту буруччин бюхъавур. Къизлардал райондалиясса инсаннал буллунни, мушакъатсса оьрчIан хIукуматрал булун ккакан бувсса даруртту къабуллай бур тIисса. Меликовлул райондалул хъунаманайн тапшур бунни ччясса мутталий ва иширал хъирив лаян. Бувсунни, муша­къатминнал къайгъурдалсса буллалисса структурардал даврий цува къарязину ушивугу.
МахIачкъалаливсса ва Кас­пийскалийсса жяматийсса транспортрал тагьар сантирай ва лябуккулий зузи дуваншиврул шагьрулул автотранспортрал реформа дайдирхьушивугу, паччахIлугърал ца компания хIасул дувантIишивугу бувсунни. Ялун нанисса шинал цIусса автобусру машан ласунтIишивугу кIицI лавгунни.
Строительствалул давриву низам дакъашиврул хIакъираву кIицI лавгунни застройкардан территориялул 60 процент кка­ккан бувну бикIан аьркиншиву, ливчIмур бутIа агьали бигьалагансса къулайшиннарду даврин. МаслихIат бунни республикалул агьалинахь, хъинну хъирив лавну ххал бувну бакъа, цIуну буллалисса къатраву квартирарду машан къаласлан. Къатри дуллансса ихтияр дикIан аьркинссар, так ми дуван бучIисса кIанттай увкунни ванал.
Бувсунни Дагъусттаннай бувну къуртал бавай бушиву маркетплейс Ozon-далул склад. Вагу агьалинан машан ласун ччимур къулайну тIалав дувансса проектри, ваниха инвестор зий уссар увкунни.
Экстремизмалул нигьачIаву душиврия, Хасавюртлив ярагъуннищалсса кIия инсан угьаврия гъалгъа багьайхту, кIицI лавгунни уттигу нигьачIисса тагьар духларгун дакъашиву, республикалий «шанаши кюртти» ялун личин бюхъайшиву. Радикал пикрирду агьалинавух ппив буллалисса Аьбдуллаев ва Маммаев уттигъанну бугьавугу, хIисавравун ласунсса иш бушиву.
НурбахIандовлул цIанийсса кучалийсса къатраву яхъана­хъисса инсантурал бувсунни цивппа яхъанахъисса къатраву ялунгу ца зиву ххи дуллай бушиву, щалва къатлун зарал хьун­сса нигьачIинна душиву. «Ттун адрес мяйжан дуван ччива. Гьунттийва му иширал хъирив лаянтIиссару», – увкунни Меликовлул.
Гъинттул теракт хьусса ппур­ттуву чувшиву ккаккан дурсса Абакар Аьлиевлун багьавай кьимат къабивщунни тIисса суалданул хIакъиравугу, Меликовлул, му иширая цанма хавар къабивкIшиврийгу мукIру хьуну, бувсунни чара бакъа хъирив лаянтIишиву.
– Бургияра Сириянаву цукунсса ишру хъанай бурив. Жулва агьлугу хIала буссар тай иширттавухгу. Жува тай инсантурал идеалогиялийн къарщину бацIан хIадурну бикIан аьркин­ссару. Тай, кьиматрайсса ххазинартту баччан буллай, цумур ххуллу тIайлассарив къакIулну, къазранну гьаннил-суннил хъанахъисса инсантал бяйкьин буллай, хъяврин буллай бур, цалва ххуллийн кIункIу буванмур буллай. Тайннан ххуллу кьукьин аьркинссар. Жулва жагьилтал хъяврин къабулланшиврул ва хъяврин хьун къабацIаншиврул, жагьилтуран ссаву ци буссарив бувчIин буллай, – увкунни Меликовлул.
Шанна ссят ва дачIинний лахъи ларгсса «тIайланнасса эфирданий» Сергей Меликовлул мукьцIалва суалданухьхьун жавабру дуллунни. Ва гьашинусса эфир Меликов республикалул бакIчину авцIуния шиннайсса чIумул лахъишиврий мукьилчинмурди.