«Ниттил чIарав ххишаласса талихIрай икIара…»

Бувайсар Сайтиев ниттищал

Мудангу кIулссия вай гьантрай хар-хавар бакъа, оьрмулул 49 шинаву, дунияллия лавгсса Бувайсар Сайтиев дунияллул спортрал тарихраву ца яла яргма, цIакьсса кIану бувгьума ушиву. КIива мукъуйну учин, спортрал бусала ушиву.

Шамийлла дунияллул олимпиадарттай мусил медальлу ларсъсса, ряххийлла дунияллул чемпионатирттай ва урчIийлла Европанал чемпионатирттай мира мусил медальлу ларсъсса. Амма, дакIнийхтуну мукIру хьунна, так дунияллия лавгун мукьах кIул хьунни, му цукун куртIсса аькьлу бусса интеллигент, иман цIакьсса бусурманчу, аьрипсса философ ивкIссарив. Гьаннайсса, бувчIунни ттуна му увагу къакIулну ивкIшиву. Яла-яларив, хIайран бувансса дур мунал иман цIакьсса диркIшиву. Ттуна ва чулуха Бувайссар Сайтиев увагу къакIулну ивкIшиврул савав духьунссар нава личIину спортрах ва спорт­сментурал оьрмулух къулагъас дусса бакъашиву. Бюхъай иш Бувайсар цувагу ххишала акъа хьхьичIун урувгсса, итталун агьан къаччисса, учайсса му­къун кIусса ивкIшивруву дикIангу. Утти бувчIлайгу, чIалайгу бур ва мудангу журналистътуралгу диялсса къулагъас дуну ивкIшиву, диялсса дур ваная, оьрмулул ххуллия, ванал рувхIанийсса оьрмулия бусласисса видеопередачартту, документал журалул видеосуратру. «Ниттил чIарав на азарийла ххишалану талихIрай икIара, олимпий пьедесталданийн гьаз хьусса ппурттувунияр». Ссал къабагьари Бувайсардул ва ца калимара? Чувнал кьимат мудангу бищара, мунал ниттил чулиннайсса ара хIисавравун ларсунгу.

1996-ку шинал, кьуния цара шинавусса жагьил, Олимпиадалий ххув хьуну мукьах ду­ллалисса интервьюраву тIий ур: «На дин думара, Аллагьнал бувай кумаг, цукунчIавсса цайми кьюлтIшивуртту дакъассар». Ххувшаврил тIайлабацIулул ссигъа ссаву буссарив буслай. Ялагу: «Гуж бусса инсантал къабикIайссар, гуж Заннахьри бусса». «Ина бивкIулия нигьаусарав?» тIисса суалданухьхьунсса жавабмур рувхIанийсса школалун, хъиншиву дуван лахьхьин буллалисса курсирдан ккалли дувансса дур. «На самолетрай щяивкIний, агар самолет гужну хъюлчу хъанарча, пикри буллан икIара, хIадурссаравав нава дунияллия гьан, тIий. Инсаннал тачIавгу къаучинтIиссар, на хIадурссара, куну. Нагу нигьауслай ура бивкIулия, циван чирча, ттун къакIулли, дунияллия лавгун махъ ттулвамур иш цукунсса бикIантIиссарив. Мунияту, бивкIулия нигьакъаусаншиврул, гьарца кьини ххуйсса, хъин-хъинсса давуртту дуллан аьркинни. Гьарца кьини хайрмур, мюнпатмур буллан аьркинни. Алжаннаву кIану хIалал буван». Журналистка Залина Лакаевахьхьун дуллусса махъра-махъсса интервьюраву ва тIий ур: «На чачан миллатрал инсанна. Увссара ва хъуна хьуссара Дагъусттаннай. ХIакьинусса кьинигу ттул нину, уссурвал, ссурвал Дагъусттаннай бур яхъанай, ттул ттаттахъул Дагъусттаннайри бивкIсса. На 1992-ку шинал Красноярскалийн ивзра, ттун ххирар вайннал агьлу. На нава дагъусттанчунан ккалли увара, дагъусттанчу угу-унутIий. Амма оьттул-ттурчIал на чачанна. Амма на цукунчIавсса националист акъара. Бусурманчу ухьувкун, дакъассар ттухь ттулва миллат хьхьичIунмай буллансса ихтияр, циняв миллатирттал хIурмат ттучIа лахъссар. Амма ттулвамур миллат ххишалану ххирассар».
ЧIурчIав дуванна, ва Ккавкказуллал аьдатру ххирасса ва цIакьну ми дуручлачисса кулпатрал заллугу ивкIшиву. Вара интервьюраву ва кIийла-шамийла кIицI лаглай ушиву, цува цукунчIавсса бусала, машгьур инсан акъашиву, цайминная личIи акъасса, укунасса ушиву. Ванал зумату нанимургу аьчухсса бушиву.

Ци-бухьурчагу, спортсментурал оьрмурдая бикIу, цаймигу яргсса инсантурал оьрмурдая бикIу, миннал лагма-ялттусса информацион дуниял так биографиялул чIукьасса хIуччардайну, ххувшавурттал ккал дуллалаврийну оьрчIи-чIюлу къадуллай, рувхIанийсса оьрмулия, инсаншиврийсса тIуллая, багьу-бизулия гьарза-гьартану буслай, кIул буллай (хъунна хъунмур ттархь ттуйннагур!) хIарачат буллан аьркинну бухьунссар. Мяърипатгу ххуй дуван, рувхIанийшивугу гьаз дуван ччай бухьурча. Гьаннайсса, инсаншиву хьхьичIунну ччай бухьурча. Ва ххуй-хъиншивурттал ххуллий жунма эбратрансса инсантал дунияллия лагайхту, жунма ми ххуйнувагу къакIулну бивкIшиврия хIайп тIий къаличIан.

ПатIимат Рамазанова