Миллатрал дякюру

Цlана, жагьилми бикlу, вайннал хъирив нанисса ник дикlу, цала мархри, ниттил маз, аьдат-эбадатру хъамадитлатисса чlумал, ниттил мазрай дакl цlуцlаву дуллалисса, миллатрал цlанийсса давуртту дуллалисса инсантал цинявннан эбратну ва бусраврай бур. Укунминнавасса цанугу кIицI лаган бюхъанссар муаьллим Аьлиева ПатIимат Юсуплул душ.

ДакIнин бутан, цаппара зурдардил хьхьичI, ДР-лул Жяматийсса палаталул хъунаманал хъиривчу Сапар Аьбдуллаевлул кабакьулийну, Махlачкъалалив тlивтlуссия Эса Аьбдуллаевлул цlанийсса Лакку мазрал центр. Шикку хъунмур хъар цийнна ларсунни ниттил маз ябан, цайминнавунгу ва лахьхьинсса гъира бутан хlарачат буллалисса Патlимат Аьлиевал. Ва бур ва Центрданул муаьллимгу, каялувчигу. Хlакьинугу, муданма кунма, ва чялишну гьуртту хъанай бур миллатрал цlаний дуллалисса давурттавух.
Хъирив нанисса никиран ниттил маз хъамава битаврил хъуннасса нигь ялун дирсса чIун дур цIана. Ттизаманнул оьрчlру «кьувтIуну бур» соцсетирдавун, интернетрал дунияллийсса вайннан литературалия хавар бакъар.


Луттирдах къулагъас дайсса, хаснува лакку мазрайми буккайсса, нажагьсса бакъа, бакъар. Ванинсса сававрдугу оьрчlащал ичIува лакку мазрай гъалгъа къатlутlаву, чичултращалсса, аьдат-эбадатру дуручлачисса, культуралуха зузисса инсантуращалсса хьунабакьавуртту дакъашиву духьунссар.
Лакку мазгу ххирасса, буттал кIанттул кьадругу бусса инсантал жула дянив бушивугу хъунмасса ишри. Вайннал биялалийри миллатран мюнпатрансса давуртту дуллалиссагу. ПатIимат Аьлиевагу укунминнавасса бур. Ванил цимигу шин хьуну дур Махlачкъалаллал 26-мур школалий лакку мазрал дарсру дихьлай, муницlунма миллатрал аьдатру ва тlул-тlабиаьт кlулну дуклаки оьрчlру тарбия буллай. ХIакьину ва Лакку мазрал центрданий, цила лагма лаган бувну ниттил маз лахьхьин ччисса инсанталгу, ххаллилну даву дачин дурну бур.

– Центр тlитlайхту жучlан занай буссия 160-хъул инсантал.
Вай, Москавлиясса, Санкт-Петербурглиясса, Аьрасатнал цаймигу шагьрурдаясса буну, цала давурттайн, школардайн зана хьунни. Жу вайннащалсса дахIаву къакьариртссар, хъиннува гъирарай вайннахь онлайн дарсру дихьлансса умудрай буссару. Махlачкъалалиями, Каспийскалиями, дарсирдайн занай, ниттил маз лахьлай буссар, – тlий бур Патlимат.

Буниялагу рязину, ххарину дарсирдайн букlлай бур, мюрщи-хъуни къакуну, лакку маз лахьхьин ччими. Шикку, маз лахьхьаву бакъассагу, жула миллатраву бусравссагу, машгьурссагу инсантуращалсса хьунабакьавурттугу дайссар, ванийнугу хъунмасса кумаг буссар ниттил маз ябавриву, ниттил маз лахьхьин гъира бутавриву.
Центрданий лакрал миллатрацIун бавхIусса иширттая, тарихраву яргсса ххару чивчусса Вирттаврая, аьралийтурая ва цIа дурксса цаймигу лакрая ихтилатру бувайссар.
ПатIиматлул чIяруну кIицI лагай, цила наставник, миллатраву хlурмат лавайсса, сайки 30 азарва махъ бусса «Лакку мазрал ва оьрус мазрал» словарь сакин бувсса Эса Аьбдуллаевлул цIа, дакIнин дичай вайннал кулпатравусса тlааьнсса хьунабакьавуртту. Ва ххарину бур, Эса Аьбдуллаевлун мяйра шинай дакIний бивкIсса хиял бартлавгун, ва центрданун ванал цIа дизан бювхъуну тIий. Лакку мазрахсса ччаву цивура загьир дурссагу Эса Аьбдуллаевлулли учай. ПатIиматлущал дусшиврийсса дахIаву дуну бур Эса Аьбдуллаевлул щащар Асият. Ванил маслихIат ккаккангу, дакIниймур бусангу оьвчай ччя-ччяни ПатIиматлучIан. Миллатрал цIанийсса давриву бихьлахьисса захIматрахлу барчаллагьгу учин, Центрданийсса тагьаргу ккаккан, бувкIунни Асият шиккун. ПатIиматлун бахшишран дуллунни нукIузаманнул лачак. Вагу ца тIааьнсса хьунабакьаву хьунни.

Ттигъанну нагу лавгра Центрданийн, лакку мазрайсса луттирду биян буван. Щябивкlра дарсирайгу. На махlаттал хьунав, лакравух цамур миллатрал ссурухIи ккаккайхту. Ванищал ихтилат байхту, бувчlунни ва дуккавривугу, давривугу итххявхсса душ бушиву.
– Ттуйн Диана учайссар, на лазгиял миллатраяссара. На зий бура ДГУ-лул социал факультетрай. Ваниннин ттун лакраягу, вайннал культуралиягу личIисса хавар бакъассия. Цlана ттул лагма-ялтту бур лакрал миллатрал инсантал. Ттул каялувчинугу бур лакку инсан. Жу зий буру проектирдаха, ми иширайну зузи давриха, жул партнерталгу чlявуми лак бур. Лакращалсса хlала-гьурттушиврийну на кlул хьура миллатрал багьу-бизулущал. Жула учай: ца инсаннайну щала миллат, дакlнилгу лавсун, ххирагу шайссар, къаччангу шайссар куну. Нагу ттула наставник ва каялувчи Камила Оьмаровайхчин бурувгра лакрал миллатрах. Ва бур экономикалул элмурдал кандидат, доцент, социал факультетрал проектру дайсса офисрал каялувчи. Учин ччимур вари, мукунмасса, миллат ххира хьун буллалиминнавасса бур Патlимат Юсуповнагу. Каялувчи ххуйма муври, цаманавун зунсса гъира ва шавкь рутан бюхъайма. Ттун муксса гъира багьуна лакку маз лахьлан, тти лакку мазрайсса шеъригума чичин ччай бура. Центрданий на муксса дакI тIиртIуну хьунабавкьуннахха, хъиннува гъира багьунни лакку мазрах…
Диана барчаллагьрай бур цуппа ххарину, дакIнийхтуну кьамул бувсса Патlимат Юсуповнайн ва шиккун кlулшивурттал хъирив бувкlсса инсантурайн. Чил миллатрал душнил лакку маз язи бугьаву жунмагу тIааьнни.

Уттигъанну Тарихрал паркраву хьуссия лакрал жяматрал байран – лакку мазрайсса диктант. Аьрасатнал личIи-личIисса шагьрурдая, щархъая миллатрал бучlантlимуний дакl цlуцlаву дуллалисса чIявусса инсантал бувкlуна ниттил мазрай диктант чичин. Шиккува тIивтIуну бия лакрал миллатрал дукрарду дусса ххаллилсса ссупра. Увкуна балайрду, бивзуна къавтlун. Ва байрандалий ххаллилну гьуртту хьуна Лакку мазрал центрданий дуклакисса оьрчIругу. Сахlналий ккаккан бувна лакку мазрацIун бавхIусса сценка. Жяматрал хIурматрай кьамул бувна вай оьрчlал бивхьусса захIмат. Бувккуна сахlналийн лавай кIицI лавгсса Дианагу, бувуна лакрал жяматрал хьхьичI дакI аьчухсса ихтилат.
Щак бакъа, Лакку мазрал центрдания лакрал миллатрал дякюру хьунни. Муаьллимнал бусласимуних личlлулну вичlидихьлай, Центрданий ниттил маз лахьхьин хlарачат буллалими чIалай, дакI ххари хъанай дур. Патlиматлул учай: «Ва ттул кулпатри», – куну. Вайннах буруглагийни мукун чIалайгу бур.

Аминат АхIмадова