Лавайсса даражалул провизор

Июльданул 22-нний оьрмулул 85 шинал юбилей кIицI ларгунни СССР-данул цIуллу-сагъшиву дуруччаврил отличник, ДАССР-данул лайкь хьусса провизор, лаваймур даражалул провизор, Шахьуйннал шяравасса Кандаев Чавтара Аьбдуллул арснал.

Увну ур Чавтара 1939-ку шинал Украиннай Харьков шагьрулий, Шахьуватусса Аьбдуллул (Аьбдулкаримлул) ва БатIил кулпатраву. Гай шиннардий Харьков шагьрулий ялапар хъанай Шахьуйннал шяравасса 25-нния ливчусса кулпатру бивкIун бур. Буттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъви байбишайхту, Аьбдулкаримгу, ванал шама уссугу лавгун бур аьрайн. Дяъвилул цIу ягин хъанан дикIайхту, Аьбдулкаримлуя чагъар бувкIун бур БатIичIан, Шахьував насу тIисса. Къаша-шайми бувцуну нанисса «Харьков – Баку» поездрай бувкIун бур БатIи Да­гъусттаннайн канихьсса Чавтаращал ва лякьлувусса душнищал.

Чавтарал ппу Аьбдулкаримгу, буттауссу Аьбдурашидгу дяъвилия занакъавхьуну бур. Цахъис хьхьичIун буклай чичин, ятIа-тIар бакъа акъа хьусса Аьбдулкарим увччусса кIану лявкъуссар Чавтарал душнин Аьжан. Ванияр 14-15 шинал хьхьичI ивссар Чавтара Германнавун цала ппу увччусса Уссушиврийсса гьаттайн. Чавтарал, тиккусса аьрщарал кIама лавсун увкIун, Шахьував ниттил чIарав буттангу бацIан бувссар кIалабарз.

Чавтарал 4 класс бувккуну бур Шахьував. Гихунмайсса классру КIундив ва ГьунчIукьатIув був­ккуну, 1959-ку шинал увххун ур Каспийскаллал медициналул училищалувун. КIилчинсса курсирай дуклакисса чIумал зун ивкIун ур Каспийск шагьрулул азарханалий фельдшерну, захIматрал луттирайсса цалчинсса чичругу шиччасса дур.
Медучилище къуртал бувну махъ Кандаев Чавтара тIайла ув­ккун ур фельдшерну УнцIукIуллал участокрал азарханалийн. Шичча чIумуйнусса тIайла увккун ур зун вара райондалийсса ХарачIи тIисса шяравун. Шикку Чавтарал тIивтIуну бур ФАП-гу, аптечный пунктгу. КIива зурувун ивтун ур УнцIукIуллал амбулаториялул заведующийну. Шиччава лавгун ур аьралуннаву къуллугъ буван. Къуллугъ буллайгу ивкIун ур Красноярскаллал крайрай Канск тIисса шагьрулий авиациялул полкрал госпитальданий. Ца шинавун, къюкIлил азар сававну, комиссоват увну ур. Дагъусттаннайн занахьуну, зун ивкIун ур ЦIуссалаккуй, цал – Шушияв ФАП-рай, яла – ЦIуссалакрал райсанэпидстанциялул хъунама хIакиннал кумагчину. Чавтара барчаллагьрай дакIнин бутлай ур цува ЦIуссалаккуй зузийни ялапар хъанай ивкIсса лакрал балайчи Аьлиоьмар Аьлиевлул къуш.

1966-ку шинал Чавтара увхссар Харьковуллал фармацевтический институтравун. Дяхтта дуклай, хьхьувай Харьковуллал областьрал клинический азарханалий дежурстварттай, шагьрулул Анаварсса медициналул кумаграл станциялий фельдшерну ивкIссар. Школалий дуклакисса чIумалгу, студент заманнайгу Чавтара, дуккавриву акъасса, спортравугу, художествалул самодеятельностьравугу хьхьичIунминнавух ивкIссар.
Харьковрай дуккаву къуртал дурну, провизорнал квалификация ларсун махъ, 1972-ку шинал тIайла уклай бивкIссар Ворошиловград­райн (цIанасса Луганск) зун. Амма, шарда оьрмулул дугьарасса къашавайсса нину дуну, зана хьуссар Дагъусттаннайн. Цаппарасса хIал бувссар Чавтарал медикналмур даврицIун Пединститутраву фармакологиялул ва латин мазрал дарсругу дихьлай. Гай шиннардий республикалий биял хъанай къабивкIссар фармацевтътал. Ва кунмасса пишакарталгу ххишала бакъа аьркинну ва бусравну бивкIссар. Мукун, Чавтара зун гьан уллай бивкIссар республикалул личIи-личIисса кIанттурдайн: Буйнакскаллал госпитальданийн дяъвилул инвалидтурансса аптекалул заведующийну, Лаващиял райондалул хъунмур аптекалул заведующийну, хъирив – ЮжноСухокумск шагьрулул аптекалул заведующийну. Аптекардаймур даврищал архIал зий ивкIссар медициналул Анаварсса кумаграл станциялийгу.

1974-ку шинал Чавтара зун тIалав увссар МахIачкъалалив, Портрал азарханалий аптекалул заведующийну. Муния махъ ва зий ивкIссар шагьрулул I ва II категориярттал аптекардай. Чув зурчангу, Чавтарал цалла давриву чIалачIи дувайсса диркIссар ларайсса ккаккияртту, хIурматрай ва бусраврай ивкIссар архIал зузиминнаву. Шагьрулул аптекардал дянив, даврил ккаккияртту хIисаврайн ларсун, ванал коллективрал гьарца шинал бугьайсса бивкIссар 1-сса ва 2-сса кIанттурду.
Чавтарал каялувшиндарай Дагъусттаннай тIивтIуссар 8 аптека ва 2 оптика.

1984 шинал ивтссар Республикалул аптекардал управлениялул базалул хъунаману, хъирив – центральный аптечный складрал каялувчину. Дагъусттаннал шагьрурдайсса ва районнайсса цинявппагу аптекардайн Чавтарал каялувшиндаралусса аптечный складрая зуруй кIийлва биян бувайсса бивкIссар медикаментру.
Гихунай Чавтара ивкIссар ДАССР-данул ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалул снабжениялул базалул заведующийнал хъиривману. Кьунияхъай­сса шинну дурссар ванал Дагъусттан Республикалул ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил коллегиялул членну.

ЧIярусса шиннардий дакI марцIну бувсса захIматрахлу Чавтара Аьбдулович лайкь хьуну ур хIукуматрал чулухасса чIярусса наградарттан. Вайннувух дур СССР-данул ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалул отличник (1984 ш.), Дагъусттан Республикалул ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалул лайкь хьусса зузала (1999 ш.), ЗахIматрал ветеран (2000 ш.) цIарду.
1999-ку шинал Дагъусттаннайн ярагъуннищалсса къачагътурал кьюкьри ххярхсса чIумал дуллай ивкIсса хьхьичIунсса даврихлу Чавтара лайкь хьуссар Дагъусттан Республикалул ХIукуматрал ва Халкьуннал Мажлисрал ПаччахIлугърал Советрал чулухасса Барчаллагьрал чагъарданун.
Пишакаршиврул даража лавай буллай, фармделолувусса цIу-цIусса кIулшивуртту ласлай, Чавтара Кандаевлул Киеврайсса Мединститутраву ва Пятигорскаллал фармакадемиялуву бувккуссар хасъсса курсру. 2000-ку шинал лавсъссар провизорнал яла лаваймур категориялул свидетельство.
Оьрмулухун цува цайми хъин буллай, хъин хьунсса даруртталсса буллалисса Чавтара Аьбдуловичлуйн цайнма бунияласса операция (къюкIлийн) бувссар. Ва иш сававну, 2005-ку шинал цалла дакIнил ларсъсса даву кьаритан багьссар.

Чавтарал бур нахIусса бавкьусса кулпат. Ванащал нахIумургу, оьлумургу кIибачIлай най бур кулпат Кандаева Тамари ХIажинал душ. 1976 шинал Ростов-на-Дону шагьрулий Муххал ххуллул транспортрал институтгу къуртал бувну, Тамари чIярусса шиннардий зий бивкIссар муххал ххуллул отделениялий инженерну. Вайннал душварал Аьжал ва Надеждал школа къуртал був­ссар мусил медальлай, мукунма кIиннилвагу бувккуссар ДГУ-рал чил билаятирттал мазурдил факультет. Аьжа ялапар хъанай бур Чехиянаву Прага шагьрулий, Надежда – МахIачкъалалив. Арс Нураттин зий ур «Целитель» тIисса медициналул центрданий фасовщикну.
Чавтара ур цалла шяраваллил патриотгу, шяраву хъанахъисса иширттавух мудангу гьуртту шай­сса, бивкIу-буккулий, кумаг аьркинний хьхьичIминнавухсса.
Буттал шяраву цIусса къатригу дурну, гьарца цащава хъанахъисса мутта Лаккуй гьан бувайссар Чавтарал ва Тамарил. Чурххай аьрщараха зунуксса хIал буссаксса Чавтарал дугьайссия хъу, ахъру, ххяххан дувайссия шикку личIи-личIисса журардал ахъулсса ва ахънилсса. Мукун, Чавтарал чувнал биттур буван аьркинсса шанмагу зат бувссар: арсгу хъуна увну, къатригу дурну, мурхьгу (цимивагу) бувгьуну.

– Чавтара Аьбдулович ттул учительли, ттул насихIатчири, дусри. Хъинсса ва марцIсса дакIнил заллур, хIакьсса зузалар. Гай шиннардий аптекардал даву цIана кунна бигьасса къадикIайссия. Аптека анжагъ аптекану къабикIайссия, чIявуми даруртту аптекардайва бувайссия, мунияту аптекарду даруртту бувайсса цехрунугу бикIайва, цалва химиктал ва цайми-цайми пишакартал бусса. Жун кIулссия цумур-бунугу шагьрулий ягу райондалий цIусса аптека тIитIин най бухьурчан, махъун дагьлагьисса, захIматсса участок хьхьичIуннай дуван багьлай бухьурчан, гиккун Чавтара Аьбдулович тIайла уккантIишиву, ца-кIира шинава гиччагу цамур кIанайн гьан увантIишиву, – буслай ур «Целитель» аптекардал учредитель, Дагъусттан Республикалул лайкь хьусса ишбажаранчи Шихамир МахIаммадов.

– Чавтара шяраву ца бусравма, хIурмат бума инсанни, чIявусса лакран ва дагъусттанлувтуран кIулсса, кIулминнал дянив бусрав бусса. Ванал хIарачатрайн бувну 60-70-ку шиннардий Дагъусттаннай цукссагу хьхьичIуннай хьуссар аптекардал сеть. Чавтара махъа нанисса никирансса эбратри спортравугу, цIуллу-цIакьсса оьрму бачин бавривугу. Цанна оьрмулуву духIан багьсса къумашивурттах, трагедиярттах къаурувгун, ванаща бювхъунни дакI тIиртIусса, хъинсса, кумаг буван хIадурнасса инсанну личIан, – буслай ур Сочилий ялапар хъанахъисса шяравачув Ися МахIаммадов.

– Чавтара ур цалва ичIу­ва­миннахгу, кьатIувминнахгу аякьа дусса, личIлулсса инсан. Ттул оьрчIру мудангу ваначIан кIункIу тIийри бусса, дуккаврия, спортрая тархъансса цалла чIун ххину-чIяруну ваначIа гьан дуллай, бучIиссарив жу бава-ттаттачIа бацIан тIий. Ттаттал ва внуктурал дянив дур хъинну цIакьсса дахIаву. Ва ялагу, ванан хъинну ххирар ккалан, луттирду, кказитру. Ссавур дакъа ялугьлай уссар «Илчи» кказит бучIаннин, бувкIукун, ца хха лях гьан къабивтун буккай­ссар. Ккалаккисса чIумалгу, чара бакъа цалва даптарданий чичрурду дуллайри усса. Ца ппурттуву шяраваллил кулпатирттал, инсантурал хIисав-ккал дачин дурнугу уссия, республикалийсса ва ванил кьатIувсса личIи-личIисса шагьрурдай шахьуйннал цими кулпат чув ялапар хъанай буссарив хIисав буллай, – буслай ур ванал душ бувцусса куяв, ДИРО-рал проректор, ДГУ-рал тарихрал кафедралул профессор, тарихрал элмурдал доктор АхIмад Кьурбанов.
Барча тIий хIурмат бусса Чавтара Аьбдуловичлухь оьр­мулул юбилей, чIа тIий буру цIуллушиву, хъирив нанисса ирсираясса ххаришиву, оьрмулул лахъисса шинну.

Бадрижамал Аьлиева