Уссурваврал цIарду дусса ула цIакь дунни

«Арснал дуллусса жанграл чарсса лирагу-къаликкара»

Апрель зурул 18-нний Ма­хIачкъалалив Щиназуллал кIичIиравун, Украиннаву хасъсса аьралий иширттаву чувшиврий жан дуллусса, Цалчинмур ЦIувкIратусса ХIажиев Асхад яхъанай ивкIсса къатрачIан бавтIун бия чIявусса агьлу. Ва ахиратрал ххуллийн тIайла ув­ккун шин хъанахъисса кьини мармарчарил ула лачIлай бия Чувшиврул ордендалун лайкь хьусса Асхадлул къатрай.
ПатIимат Рамазанова
Мармарчарил улттуй дия кIиягу уссил сурат: щинавун бюкьлакьисса душ ххассал буллай жан кьурван дурсса чIивима Исламлулссагу. Исламлул бюкьлакьисса душ ххассал бувссия, цувама бивкIулул ххяппурттаща ххассал къавхьуссия. Шяраваллил агьлу, чIаххул, учительтал, оьрчIал гьалмахтал буслай бур: «Жул итталу хъуни хьу­сса оьрчIрур, буслай бусан къахьунссар цукун мяърипат ду­сса, дакIру тIиртIусса, аьчух­сса оьрчIру бивкIссарив», – тIий бия кувннайн кувннал яржа къабитлай.
Мармарчарил улагу цIакь дурну, зикригу бивхьуну мукьах вирттаврал ниттищал гъалгъа бувансса сант дагьуна. ОьрчIал ппу МахIаммад сагъну акъар. Муса тIима арс школалий дуклай ур, шамуннава ца ливчIун ур.

Саният ХIажиева:
– На шичча арх бакъа оьрчIал азарханалий зий бикIайссияв, дан дуваймур дурну махъ, мажал хьурча, лечайссияв ша­ппай оьрчIру ци дуллай бурив ккаккан, хъинну ялув бавцIуну бикIайссияв. Асхадлул зумату цалвагу къаччан бикIансса махъ бавну бакъара, пиш тIий акъа зума къаахъайссия. Гиччава ляличIисса оьрчI икIайва. Ванал учительница (34-мур школалий дуклай уссия) Раисат Нуровна ларсун бувкIунни Асхадлул ххюлчинмур классраву дуклай уний чирчусса ниттихасса сочинение. ЛяличIи Асхадлулмур сочинение ядурссия тIий бия вайксса шиннардил мутталий, цувава ябацIансса, итталун агьайсса оьрчI уну тIий. Цал экономистнал кIулшивуртту ларсуна, яла, машинартту ххирашиврул, Автомобиль-ххуллурдал колледжравун кIункIу хьуна. Къуртал бувайхту, цал кIану ба­къар увкуна. Хъинну армиялийн гьан ччай ия, военкоматрайн лаглай ия цува уцара тIий. Таний армиялийн къабуцлай бияхха, къаувцуна. Асхадгу дуклан увххуна ДГПУ-лул художествалул ва графикалул факультетрайн. Дипломрал давриха зузисса чIумал оьвкуна военкоматрайн. Нагу бувчIин бував медициналул комиссия буван гьан аьркиншиву, ттуйн ттуйнма военкомнал оьвкуна. Яла военкоматраяту арснал оьвкунни, вайннал на армиялийн гьан ан най ура, дипломрал даву къуртал къадурнура личIан най дур тIий, Дуллалимур бакIуйн ду­ккан къадурну къаритайсса ия, мунияту даву дяличIан тIий душиврул ялув къуману ия, армиялийн ачин гъирарай ухьурчагу. КIива гьантлул дянив комиссиягу бувну, увцуна. ДачIи шинава контракт цIакь дурна, Калининградрай уссия. Ва ттул кIану бур тIий ххарину ия, хIарачат бусса ия. Контрактрай унува армиялул Спорткомплексраву тренернугу зий уссия. Квартира булайхту, видеолий ккаккан буллай ия, ва балконни, ва залли тIий. На ххари буванмуних хьуну икIайва. КIира шин хьуна отпуск къабуллай. УчIайхту, жул ххаришиврул дазу дакъая. Амма гьар кьини ацIийлва архIал къуллугъ буллалими оьвтIий бия, рахIатну игьалаган итайсса иш бакъая. Ттун тамаша бивзуна, личIину оьрмулул арснаяр хъунисса бакъанува, тай оьрчIал арснайн буттал цIагу тIий гъалгъа буллалаву. Цува увсса кьинигу дурну лавгссия. Тания махъ къаккавкссар, акъассар…
Арснал бивкIулийн увкIун ивкIсса генералнал оьвчай, дакIнивун кьувтIуну ура тIун икIай. Арсная бусласийни, гьармагу ванал инсаншиврия, дакI-аьмал ххуйшиврия гъалгъа тIун икIай. Ххирая ванан бахшишру дуллан, ссайгъатру бачIлан. Ванал дуллусса жанграл чарсса на лирагу-къаликкара. Ва лачак цIакь дувайсса брошьгу чурххая хIура къабувара. «На ина чунчIав даврийн буккан къабитанна, теплицарду бувну, вила уртту-тIутIаха зунтIиссара», – тIун икIайва.
Уссурвал дунияллия лагайхту, ттун Мусалсса буллан багьлай бия, ва чIаважагьил ия. Асхадлун хьумунил гъюжу ­уккан увну ия, къатлува кьатIув уклай акъая щаллусса зуруй. Ттун яхIиравун багьан аьркинну бия, ливчIманалссавагу бан. ДакIнийхтуну барчаллагьрай бура, нава ттула дардиращал, къювулущал навалу къабивтминнайн: даврий архIал зузиминнайн, чIаххув-чIарахнайн, гъан-маччацириннайн. Инсантурал дакIурдил ххуйшиврул ххассал бунна. ХIаят дурцIусса ванал дустал чIалай бия. Вайгур ттул тирхханну, ттула арсурваврая бусласиминнах вичIи дишавур тирхханну. Асхад лавсун бувкIсса чIумал, ттул кIунттихьхьун Чувшиврул орден дуллуна. Мяълумну зат дакIнийвагу бакъар, амма ордендалул документру къалявкъуна. Та аварасса ппурттуву бяйкьуну ливчIхьунссия тIий ия генералгу. Утти МахIачкъалаллал мэрнал цачIанма оьвкуну, документругу булунтIишиву баян бунни. ЯхI булланна, дуниял дур дунийра, дунияллул багьасса арсру ба­къар. Вай оьрчIру лечлай бивкIсса багъравух занай, вайннал ша бивзний ша бизлай, вай шивахва бусса кунма къуццу тIунгу, яхI бувангу хIарачат буванна, букъавнугу чара ба­къахьувкун.
Ялун ххигу бан. ЗахIматри ниттил къювулул чIарав ссая-бунугу гъалгъа тIун. Амма учинна, Щиназуллал кIи­чIираваллин уссурвал ХIа­жиевхъал цIа дизан ччисса агьулданул хIарачатгу, мурадгу дузрайн букканнав куну.