Мачча хьусса тамашачитурачIан цIунилгу хъамалу

Ухссавнил Ккавкказнал республикарттал миллатир­ттал театрдал дянив кувннал кувнначIансса гастроллал агьамшиву ялу-ялун хъун хъанай дур, миннуйну, тамашачитурал аудиториягу гьарза-гьарта хъанай, театрдал коллективрдал кувннал кувннащалсса дусшиврул ва уртакьшиврул арардугу цIакь хъанай дур, кувнная кувннал усттаршиву лахьхьин бюхълай бушиврийн бувну.

ЧIаххувсса республикар­ттайн уртакьшиврийсса гастроллай Лакрал музыкалул ва драмалул театр занай буссар 2012 шиная шийнмай. Гьарца шинал лув-ялув «Культура Ро­ссии», «Большие гастроли» Федерал целевой программардал лагрулий Аьрасатнал ва Дагъусттаннал Культуралул министерстварттал кабакьаврийну театр сайки кIил-кIийлла, шам-шамийлва гастроллай лавгссар Владикавказ, Астрахань, Нальчик, Баксан, Пятигорск, Грозный, Майкоп ва Элиста шагьрурдайн.
Вана ларгсса нюжмардийгу хъунмасса тIайлабацIулущал зана хьунни Элиста шагьрулия. Вай шамилчинсса гастроллур Лакрал театрданул Къалмукьнавун. Цалчинсса хьуссия 2019 шинал.
Къалмукьнал Оьруснал драмалул ва комедиялул театрданул завлит Ирина Горяшкиевал буслай бур тамашачитуран дакIний ливчIун бушиву театрданул репертуардануву агьам­сса кIану бугьлагьисса спектакллу: дунияллул драматургиялул бюхттулшиврун ккаллисса Шекспирдул ца яла машгьурмур пьеса «Гамлет» (режиссер Богдан Петканин) ва «Укрощение строптивой» (режиссер Ухссавнил АьсатIиннал ва Кабардин-Балкьарнал республикарттал лайкь хьусса артист Гиви Валиев), Апанни Къапиевлул аьралий чичрурду гьануну ларсъсса театрал поэма «Невыплаканные слезы» (режиссер Аьрасатнал магьирлугърал лайкь хьусса ишккакку Ислам Казиев) ва А. Усачевлул оьрчIансса спектакль «Айболит» (режиссер Дагъус­ттаннал халкьуннал артист Аслан МахIаммадов).

«Щала шагьру зух ялугьлай буссар» тIисса танил махъру, мяйжаннугу, щялусса къавхьуна. Азаруннайн бивсса тамашачитал бувкIуна Санкт-Петербурграясса режиссер Дмитрий Павловлул бивхьусса Расул Х1амзатовлул произведениярттаясса «Последняя цена» спектакль кка­ккан. Итакъабакьлай хъатру ришлай бия тамашачитал жула артистътал. Мяйжаннугу, вайннал гьунарданул хIайран був­ссарив ягу цивппа драматургиялул кьимат кIулсса буссарив къакIулли къалмукьнал агьлу, хьхьичIми аьрххирдайгу, ва базилухгу хъинну ххарину ва бусравну, щакъалиххавай кьамул бунни жула артистътал Элисталий. Авлахърайхсса лахъисса ва бизарсса ххуллугума хIисаввагу къавхьуна ма­хъунмай нанийни.
КIицI бан багьлай бухьун­ссар, гастроллу хьушиву Расул ХIамзатов дунияллийн ув­ккун 100 шинал юбилейран хас дурсса мероприятиярттал лагрулий. Спектакль ххал бан бувкIун бия Къалмукьнал Республикалул культуралул министр Саглара Тюрбеева.
Ванил кIицI лавгуна Къалмукьнал ва Дагъусттаннал дянивсса дусшиврул ламурду бавхIуну бивкIшиву совет заманнул к1ия хъунасса шаэрнал – Дагъусттаннал халкьуннал шаэр Расул ХIамзатовлул ва Къалмукьнал халкьуннал шаэр Давид Кугультиновлул.
«На ххарину бувкIра хIакьину ва спектакльданийн, яла хъунмур ххаришиву ссая дур чирча, хъунасса шаэрнал 100 шинал юбилейран хас дурсса гастроллал ссапар цалчин жула республикалийн бахIаврия», – увкунни Саглара Тюрбеевал.
Министрнал ххи бунни Къалмукьнаву гьарца шинал апрель зуруй шайсса Тюльпаннал фестивальданул лагрулий дуклаки оьрчIал ва студентътурал дянив баян бувну бушиву Расул ХIамзатовлул шеърирду дакIних буккаврил конкурс ва муний гьуртту хьун ччиминнал аьдад душиву хъинну хъуннасса.
Къалмукьнал театрал оьр­мулуву яргсса ишну хьусса, тIайлабацIу хъунмасса гастроллу сакин даврихлу, ларайсса пишакаршиврухлу ва театрал магьирлугъ хьхьичIуннай давриву бихьлахьисса захIматрахлу Саглара Тюрбеевал буллунни Лакрал театрданул каялувчи Бадрижат МахIаммадхIажиевайнсса Барчаллагьрал чагъар.
ЧIаххувсса республикар­ттал дянив магьирлугърал ламурду цIакь баврил ххуллий уртакьшиврийсса гастроллал агьамшиву хъуннасса душиву кIицI лаглай, Оьруснал паччахIлугърал драмалул ва комедиялул театрданул хъунама директор, Къалмукьнал халкьуннал артист Виктор Хаптахановлулгу буллунни Лакрал театрданун цала чулухасса Барчаллагьрал чагъар.
– Лакрал театрданул актертурая лахьхьинмур чIявуя цалчинсса гастроллайва. Таний жу хIайран хьуну ливчIунав жагьилсса актертурал Шекспирдул шеърирду усттарну ва лугъат бакъа ккалаккаврий. Театрал вузру къуртал бувминнащагума къашайссар шеърирду усттарну буккин. Ва базилухгу жу хIайран бунну актертурал Расул ХIамзатовлул шеърирду бюхханну ва дакIнийхтуну буккаврил, – увкунни ванал.
Лакрал театрданул директор МахIаммад ХIусайновлул барчаллагь увкунни Къалмукьнал Оьруснал драмалул ва комедиялул театрданул коллективрахь, гастроллу лавайсса даражалий сакин дансса кабакьаврихлу, тамашачитурахь — хIурматрайсса хьунабакьаврихлу.

Гастроллал лагрулий «Калмыкия» РИА-лул пресс-центрданий хьунни республикалул паччахIлугърал телерадиокомпаниярттал ва кказитирттал журналистътуращалсса хьунабакьаву. Артистътурал бувсунни Санкт-Петербурграясса режиссер Дмитрий Павловлущалсса даврил кабакьу бувшиву цала пишакаршиву ларай дан, кIицI лавгунни Расул ХIамзатовлул шеърирду мюрщиния шийнмай лахьлай, кIулну, ххирану бивкIхьурчагу, шаэрнал творчествалул куртIшиву лаласун цащава бювхъушиву спектакльданийн хIадур хъанахъиссаксса чIумул мутталий.

Гастроллал лагрулий «Дружба» оьрчIал творчествалул къатлул фойераву Лак­рал театрданул дунни Расул ХIамзатовлул архивравасса суратирттал ккаккия. Миннувух дия Къалмукьнал халкьуннал шаэр Давид Кугультиновлущалсса суратгу, ванан хас був­сса шеъригу.

Спектакль­даниясса пикрирду

«Расул ХIамзатовлул цIа жун бусравссар, Давид Кугультиновлумур цIа кунна».

Лилия Эрендженова,
Къалмукьнал республикалул лайкь хьусса артистка:

– Расул ХIамзатовлул цIа Дагъусттаннан мукссара бюхттулссар, Къалмукьнан – Давид Кугультиновлул цIа кунна. Амма Давид ва Расул бия, Арагва ва Кура нехру кунма, цанная ца батIул къашайсса дустал. Расуллул цIа жун бусравссар Давидлулмур кунна. Расул ХIамзатовлул кьимат бюхттулссар так жучIа, Къалмукьнаву бакъа, щала Аьрасатнавугу, щала дунияллийгу.
Хъунасса шаэр Расул ХIам­затовлул творчествалул ляли­чIишиву дия чIан дакъасса аькьилшивруву. Лакрал театрданул бивхьусса «Последняя цена» спектакльданул ляличIисса асар биян бунни тамашачитурайн.
Спектакльданул ягу магьирлугърал цумур-бухьурчагу произведениялул цала мурад щаллуну биттур бувссаннун ккаллиссар, мунил тамашачи оьрмулия пикри буллали увсса чIумал. Режиссёр Дмитрий Павловлун ва спектакль бишинсса гьавас багьхьунссар бюхттулсса яручунал поэзиялул ляличIишиврул ва рангру чIярушиврул.
Амма постановщикнал язи дургьуну дур ХIамзатовлул гьунарданул дазу – эпичныймур. Хъинну пикри бувну щаллу дурсса сценография, костюмру, чIавахьулттивух чани багьлагьисса зунттал чIаттирдал кIункIу уллай ур зунттаву аьйкьусса ххуллулсса.
Гьарца кIанттайх зивзусса луттирду лахьлай бур къатлуха, къатлул магъирдаха ва бувчIлай бур ва дунияллий цимур ца цила низамрай душиву. Амма личIантIиссарав ина виятува рязину, вихва лахъния ургайхту. Гьарахъалттил нигьираха лархьхьуну гьанагьисса затрал чIурду баллай бур гьаттайх ришлашисса аьрщарал чIурду кунма. Къювулул ва къумашиврул вибувцIусса балайрдал караматсса гьава хIасул буллай бур.
Ва куццуй, бюхттулсса яручунал шеърирдал тамашачи пикри буллали уллай ур хъамабитавай­сса цала ниттил мазрал ялув.
Барчаллагь ххаллилсса артистътуран! Ялугьлай буру цIу-цIусса хьунабакьавурттах.

Светлана Музраева, оьрус мазрал ва литературалул учительница:

– Расул ХIамзатовлул творчество ттун, оьрус мазрал ва литературалул учитель бухьувкун, кIулссия ччянияцIара. Ванал шеърирдахун багьну буссияв школалий дуклай бунийва. Расул ХIамзатовлул, Давид Кугультиновлул, Кайсын Кулиевлул шеърирдал жунма кумаг буллай бур ялапар хъанан, оьрчIру тарбия буллан. Миннул жува ххуллия бяйкьин къабитлатиссару. Жува чув, ци билаятрай, ци тагьардануву бухьурчагу, жущала мудан бур Расул ХIамзатовлул шеърирду, ганал Дагъусттаннахсса, Аьра­сатнахсса ччаву. Ттун хъинну дакIний ливчIунни ванал «Ниттихасса» шеърирду. Ми шеърирду ттул учениктурал буккайссар конкурсирттай. Дагъусттаннал агьулданун чIа тIий бура дакьаву, барачатшиву. Жула республикарттал бур ца кьадар, цавай буруккинтту. Мунияту Лакрал театр жучIан шамилчин бучIаврил бусласи­ссар жул агьулданул магьирлугърал даражалия. Ттул дакIния ттигу къалавгунни хьхьичIрами гастроллай ккавксса спектакльлаясса асарду. ЧIа тIий бура Лакрал театрданун тIайлабацIу.

«Къалмукьнаву авлахърал кIанттайгу буссар зунттурду»

Ирина Горяшкиева, Къалмукьнал театрданул зузала:

– Хъинну ххарину буру хъунасса шаэр Расул ХIамзатовлул 100 шинал юбилейран хас дурну щала Аьрасатнаву дуллалисса мероприятиярттавасса ца, Лакрал театрданул гастроллу, жула республикалий най душиврия. Мунилгу духьунссар цилла лишан. Жунма цинявннан кIулсса куццуй, совет заманнул миллатрал литературалул классиктурал – Расул ХIамзатовлул ва Давид Кугультиновлул дянив дуссия цIакьсса дусшиву.
Расул ХIамзатовлул Давид Кугультиновлия увкумур щала Къалмукьнан кIулссар: «Къалмукьнаву авлахърал кIанттайгу буссар зунттурду. Ми инсаннал аькьлулул, инсаннал рувхIа­нийшиврул зунттурдур. Мукун­сса ца зунттун цIа – Давидри», – куну. Вай махъру къалмукьнал агьулданун хъинну бусравну буссар.
Жунма кIулли Расул ХIам­затовлул щала поэзия хас бувну бушиву шанна темалун: Ватандалун, хъамитайпалун ва чIумун. Балайрдайну тIутIисса ванал цинявппагу шеърирду бур Аьрасатнал магьирлугърал хазналуву ца дахIалай чинсса кIану бугьлагьисса.

Людмила Чурбанова, Оьр­чIал творчествалул къатлул директор:

– Ххарину буру жула ххаллилсса чIаххул, Лакрал театрданул коллектив цIунилгу жучIанма бучIаврия.
Расул ХIамзатовлул шеърилугърал аваданшиву так Да­гъусттаннан цанналусса да­къар. Ва жула аьмсса аваданшивур, аьм­сса хазнар.
Давид Кугультинов чIя­вусса буслан икIайва Расул ХIам­затовлущалсса дусшиврия, творчествалул аваданшиврия, дунияллий ванал творчествалун лавайсса кьимат бивщуну бушиврия пахрулий, ххарину икIайва.