
Гьашину, декабрь зурул 19-нний, 75 шин хьунтIиссия лакрал жяматраву чIявучин кIулсса, миллатрайн багьайсса сайки циняв иширттаву чялишсса гьурттушинна дуллай ивкIсса, республикалул машлуву, экономикалуву хъунмасса бутIа кьабивтсса, Читтурдал шяраватусса Абусупияннул арс ХIасан-ХIусайн Камаловлун. ХIайп, 2021-ку шинал август зуруй, захIматсса азардануща ххассал къавхьуну, ва жуятува личIи хьунни.
Дус

Ссапарбаг Аьбдуллаев, ДР-лул Жяматийсса палаталул Председательнал хъиривчу ва жяматийсса ишккакку:
–Оьрмулуву ттун чIявусса инсантуращал хьунаакьин багьссар ва дусшиву дансса кьисмат хьуссар. Миннал дянив ца яла хьхьичIунминнавух уссар ХIасан-ХIусайн. Жу дусшиву дуллай 50-ксса шиннуя. ХIакьинугу дустурал ккурандалуву ХIасан-ХIусайн жу дакIнийн утайссар хъуннасса кьурчIишиврущал ва хIурматрай. ХIайп, гукунсса арамтал жула дянива ччяни лаглагаву. Ххаллилшиву цирив къакIулсса, пахру-ххара бакъасса, дугърисса чув-адамина икIайва. Арцул ва хъус-кьинилул гьич аххана къаувайсса ия, ми дунигу-дакъанигу цава цасса. ХIакьсса зунтталчув. ЧIаравнащал хIал бавкьусса, бусайсса мукъуй цIу бусса, дуллалимунил мухIлу-хIин ххуйну кIулсса икIайва. На чIявуссаллийла лавгссара, аьпа бивущал, игьалаган, чIявусса цачIу щяивкIссара. Ялагу-ялагу ганачIан дакI кIункIу тIун дикIайва, га усса кIанай аглан хьун ччан бикIайва. Нава аьрххи-ххуллийн уккан кьаст лархIуни, ХIусан-ХIусайннуйн оьвчайссия, ганалгу, сант ци дурив кIул дурну, ттущала ссапар бахIиншиврул. Ттула дус оьрму кутIасса ивкIнугу, ххарину икIара ганал тарбия дуллусса арсваврая, дурну кьариртсса ганал ххуй-ххуйсса давурттая. ХIакьинусса кьинигу дакIния уклай акъар. Ци банссар, алжаннул ххари аннав ттул дус!
Абусупияннул ва ХIуриял кулпатраву, ХIасан-ХIусайн акъасса, ялагу бивкIун бур мукьа арс ва ца душ. Ва цIагу буттал ванан дирзун дур Хъун дяъвилул майданнай жан дуллусса, Италиянал Виричунал цIанин лайкь хьусса Камалов ХIасан-ХIусайннул аьпалун. 2016-ку шинал ХIасан-ХIусайн цала дустуращал, Ссапарбаг Аьбдуллаевлущал, ванал ссурахъу Сайпуллагь Аьбдуллаевлущал ва Султан ЦIаххаевлущал, лавгун ивкIссар Италиянавун буттауссил гьаттайн иян. Му аьрххилиясса дакIнийнбичавурттаву ХIасан-ХIусайн тIий ур: «ДакI дигьаларгуннихха! Ххарину ва пахрулий ура буттауссил ва цаймигу аьралитурал гьаттардихсса ургъил ва аякьа ккарккун».
Цалва оьрмулул ца язисса мурад хIисаврай, чIявусса хъамалгу бавтIун, ХIасан-ХIусайннул хIарачатрай буттауссил аьпалунсса гьайкал дацIан дурссия 2004-ку шинал Читтурав. ХIарачат бувссар мукунма ХIасан-ХIусайннул жула хъуншагьрулул ца кIичIираваллин Италиянал Виричу хьун лайкь хьусса цала буттауссил цIа дизангу.
Вай агьамсса тарихрал иширттая чивчуну бивкIссар жул кказитрайгу, ларсун диркIссар документал фильмгу. Жуна бусравсса Ссалам Хавчаевлул, ХIасан-ХIусайннул ва ванал дустурал Италиянавунсса аьрххилия ларсъсса ва фильм лайкь хьуссар Ххувшаврил кьинилун хасъсса конкурсрал номинациялий цалчинмур кIанттун.
Кулпатраву хъуна-хъунама къаивкIнугу, чIавасса ХIасан-ХIусайннул захIматрал ххуллу байбивхьуну бур ччянива, нитти-буттащал архIал колхозрал давурттай зий-занай. ЧIивинийва ва ивкIун ур дусшиву дан кIулсса, цайнма тапшур бувмур лайкьну щаллу байсса, гьарца ишираву бюхъу-бажар бусса оьрчI.
Шикку бусанну чансса гьарта-гьарзану ванал нитти-буттаягу. Абусупияннул ппу МахIаммад ивкIун ур Читтуратусса, нину Мариян — КIувратусса. Абусупиян акъасса, кулпатраву ялагу ивкIун ур ХIасан-ХIусайн тIисса арс ва Сарижат тIисса душ. Жагьилсса оьрмулий ппу дунияллия лавгукун, 14 шинавусса Абусупияннун багьну бур кулпатраву хъунмур хъар цайнна ласун. Уссал усттарнал пишагу лавхьхьуну, зий ивкIун ур Туркманнаву. Совет аьралуннаву къуллугъ бан увцуний, ванан полкраву усру дакьин дуллансса дуссукъатта тIивтIуну, гиву зун тапшур бувну бивкIун бур. Аьралий къуллугърай унува, Буттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъви байбивхьуну, гиччава талангу лавгун ур. Дяъвилия зана хьуну махъ зий ивкIун ур колхозраву бухгалтер-счетоводну.
Нину ХIурия дяъви байбишин хьхьичI шиннардий зий диркIун дур колхозрал ризкьи-кьинилуха. 1942-ку шинайннин зий бивкIун бур х1укуматрал личIи-личIисса давурттай. Ванин дуллуну диркIун дур «За оборону Кавказа» тIисса медаль.
Дяъвилия махъсса вайннал кулпатрал ва щалвагу агьлу-авладрал яла хъунмур буруккингу бивкIун бур Италиянаву увччусса цала арснаясса, ганаясса информация батIлай ва ганал гьаттайн биянсса хияллай. Ялув кIицI бувсса куццуй, цала буттал къювугу, буруккинттугу ахиргу дузрайн буккан бувну бур ХIасан-ХIусайннул.
1966-ку шинал Гъумучиял школагу къуртал бувну, ХIасан-ХIусайн МахIачкъалалив лавгун, «Стекловолокно» заводрай зий унува заочнайну дуклан увххун ур Москавуллал Совет машлул институтравун. 1971-ку шинал, дуккаву къуртал дайхту, ва ивтун ур МахIачкъалаллал райпорал Шамхаллайсса предприятиялул директорну. Гания махъ зий ивкIун ур «Стеклотара» тIисса предприятиялул директорну, «Горплодовощторграл» хъунаманал хъиривчуну. 1984-ку шинал ва ивтун ур РСФСР-данул Машлул министерствалийн багьайсса «Рособувьторграл» директорну. Пенсиялийн увккун махъсса шиннардий ХIасан-ХIусайн зий ивкIссар МахIачкъалаллал Кировский райондалул административ комиссиялул каялувчину. Ци къуллугърай ухьурчагу, ХIасан-ХIусайн ивкIун ур даврил сант кIулсса, низамрай даву дачин дайсса, ххаллилну мурадру бартбигьайсса пишакар. ХIасан-ХIусайн лайкь хьуну ур «Отличник советской торговли», «Машлул аралул лайкь хьусса зузала» ва «ДР-лул ва АьФ-лул машлул лайкь хьусса зузала» тIисса цIардан.
Гьарца бюхъу-хIарачат бусса чув-адаминал хъирив ганаярвагу дугърисса, ужагъ бурувччусса хъамитайпагу буссар, тIисса учала бур. Мукунсса хъамитайпану, махъ бакъа, хьуну бур ХIасан-ХIусайннул кулпат Мариянгу. Шагьрулий хъунма хьусса буну, хIакьсса зунттал хъамитайпалул кунма, хIукуматрал жаваблувсса къуллугъирттай зузисса ласначIансса бухху-буккугу, хъамалгу лахълай, къатлувусса бугьарасса ласнал нитти-бутталссагу, цила мюрщисса оьрчIалссагу бувсса кулпат ва нину бур ва. Марияннул къуртал бувну бур Медициналул институтрал стоматологиялул факультет, 45 шин дурну дур ккарччал хIакинну зий Республикалул стоматологиялул хъунмур поликлиникалий.
– ХIасан-ХIусайн ия цила багьайкунсса зузала. Хъинну цала нитти-буттал хIурмат бусса, личIишиву дакъа цаламигу, ттулмигу уссур-ссу, чIаххув-чIарахми, жямат ххирасса икIайва. Жяматрал бивкIу-буккулийгу, хъатIи-хъиншивурттайгу хъуннасса гьурттушинна дайссия, цащава бан шаймур личIан къабитайссия, – тIий буслай бур ва.
ДакIний бур Марияннун, ласнал буттауссу Италиянал Виричу хьушиву кIул хьуну, 1973-ку шинал Ухссавнил АьсатIиннал киностудиялия МахIачкъалалив «Капитан Руссо» тIисса документал фильм ласун бувкIун бивкIсса ишгу. Бувсунни ванил мунан хас бувсса пьесардугу бивхьуну бивкIшиву тай шиннардий Оьруснал ва Яруссаннал театрдал сахIнардай. Ххувшаву ларсун 60 шин хъанахъисса юбилейран хасну хIадур бувсса «Италиянал баллада» тIисса пьесалухлу Яруссаннал театр лайкь хьуну бивкIун бур хьхьичIунсса кIанттунгума.
Марияннул бусаврийну, ХIасан-ХIусайннул хиял бивкIун бур цала буттауссил рухI дуллусса Италиянал аьрщарайнгу иянсса. Му хиялгу, жува кIицI бувсса куццуй, дузрайн бувккун бур.
Ца цамургу мурад бивкIун бур ХIасан-ХIусайннул – Читтурав буттал къатри цIу лаган дансса ва цала арсвавраву буттал аьрщарахсса ччаву хъиннура цIакь хьун дансса. Му хиялгу дузрайн бувккун бур. ХIасан-ХIусайннул рухIгу рахIатний духьуви, туну. Дуссар!