Юсуп Хаппалаев

Дякъил цIуртти

ЧIявушиву цIурттал!
Ссавний цавагу…
Циняв вил ччанналу
Дякъил цIараву…

КьачIа-кьачIа хъанай,
ЦIурттал тIисса пар,
Агь, яргри, ххаллилли
Садапралнияр!

Бачу, зикь-зикьгу тIий,
Ва Аьсса ххуллийх,
Ккуччу буллай цIуртти
Исвагьи ччаннах.

Бачу, хъячинтIиссар
Вила чIавурдай
Къупру хъункIултIутIал,
ЯтIул цIу лахълай.

Бачу, дулунтIиссар
Вин миксса пяртал,
ЦIа дурк заргалтурал
ТачIав къадурсса.

Бачу, дус хьу ина
КIинтнил дякъищал,
КIинтнил микIиращал
Ва марххалттащал.

Замгьарданул вив
МикIкъалачIайма
Бургъилугу тачIав
КъаассантIиссар.

Заманалул

Заманалул
Ххал къашай цинцилттаву
Дукъацайсса
ЦичIаврагу дакъассар:

Оьрмунияр
Кьадаршиву лахъиссар!
Оьрмунияр
Чувшивугу лахъиссар!

* * *

Хьхьу ва кьини,
Хьхьу ва кьини
Ссав хьхьиривун дуруглай.

Хьхьу ва кьини,
Хьхьу ва кьини
Ссав хьхьирий сурат ришлай…

Хьхьу ва кьини,
Хьхьу ва кьини
ДакI оьрмулух ялугьлай.

Хьхьу ва кьини,
Хьхьу ва кьини
Оьрму дакIний дагъ дихьлай…

Лякъайсса зат бакъар

Лякъайсса зат бакъар
ТалихI ххуллурдай,
Баххайсса зат бакъар
ТалихI ттучаннай.

Ччай духьурчан мискьал
Винна талихIрал,
ХIайп мачара, харж ба
ДятIал яхIирал!

Кьайсиннухь
Балкьарнал шаэр

Щаву дирсса чартту
Чансса бакъассар
Ва жула Ккавкказнал
Бюхттул зунттаву.

Амма байлсса щусса
Гьарица чару
Парх тIий бивкIссания,
Вил нувчIа кунма,

Лавхъна бикIанссия
Жула зунттурду
Инсаннахсса ччаврил
Лекъащай чаннал.

Хьхьири бия…
МухIуттин Чариновлул аьпалун

Хьхьири бия цIунцIу тIий,
Хьхьири бия цIунцIу тIий…
Хъунмасса хIаллай, хIикматну,
Хьхьири бия цIунцIу тIий.

Баргъ буккайва хьхьиривату,
Барз буккайва хьхьиривату…
Хьхьиримур цIунцIу тIий бия…

Зунттайн зунзул щун дурана,
Оьбала цIаннай бучIайва,
Хьхьунил исулт, ччиккумяврдал,
Цала авгу бувну гьайва.

Мусил гьаннамий къуннаву,
ХьхьирицIухсса бакIурдаву,
Чани хьуннин батгу хьуну,
Бусса кIантту къалякъайва.

Ччя-ччя чявхъарду бичайва,
Лях-лях тIий, баргъгу битайва,
Амма мусил гьаннардуми
Лухччинува къаххяххайва.

Хьхьирил къюкIмур
Щарай дия!
Хьхьирил дакIмур
ЩатIай дия!

Чани хьуннин, чIиникI кунма,
Зумардайх цулуй бикIайва,
Чани хьуннин, макь укунма,
Зумардайн вях тIий бикIайва.

Мусил гьанна, чIу-чIитI бакъа,
Мурват бакъа лиллай бия,
Къуннал бакIурдуми тIурча,
Сангардай ххяхлай най бия.

Пашмансса барзгу цIуницIа
Хьхьирил дянива буккайва,
Ккурангу дурну, цIуницIа
Махъунмайва зана шайва.

Балай тIий бия къунну,
ЩютIа тIий бия марчгу.

Балугъчинал балай
Расул ХIамзатовлун

Гьарца хIавлул вичIаву
Ттиркьюкьив лякъайния,
Мусий-ттиркьюкьий, на вих
Хьхьу-кьини лугланссияв?

Нигьирал кIюйлий кIисса,
КьяртIлий кунма, бивхьуну,
Аьщуйн, чIалакъачIисса,
Ура ишан лархIуну.

Кьюнукьай шатта лавххун,
Щинавун рутав къармах,
Бугьайвав, къабугьайвав,
Гьарай, ттул мусил чавахъ?

НигьачIисса пахъдагьру

Хьхьу ларгунни,
Мурчай мурхьру хъюлчай тIий,
ЦIунцIу тIий.

Хьхьу ларгунни,
ЩатIай хьхьири хъюлчай тIий,
ЦIунцIу тIий.

Хьхьу ларгунни,
Азархана хъюлчай тIий,
ЦIунцIу тIий.

Хьхьу ларгунни
Ттулгу, къашайминнащал
ЦIунцIу тIий.

Буххал хьунни
Буран, ххурхху ссувссунни,
Пахъдагьру!

КIяларххунни
ЦIан хьхьу, цIуртти бавссунни,
Пахъдагьру!

Лях лавгунни
Шанул азарлувталгу,
Пахъдагьру!

Цума урвав,
Гьарай, тти чантI къачинну
Пахъ агьну?!

ХIаз бикIай

ХIаз бикIай,
Неъмат бикIай
Ранг оьрчIи тIутIал дянив.

ХIасрат дикIай,
Дард дикIай
ДакIру оьрчIинал дянив.

Ина уча…

Циван бура зукьлай,
Ттун хъинбала ччай?
Ина уча ттуха
Цамур ччаврил зай!

Уча на ччуччиннав
Мурадрал цIарай,
ХIаллил хIави куна
Ссут дайдихьулий.

Уча на оькьаннав
Ччаврил хьхьиривун,
Хьхьирил хIава куна
Гъидайдихьулий.

Уча на угьаннав
Эшкьилул цIарал,
Гъарал ттурлу куна
Инт дайдихьулий.

Циван бура зукьлай,
Ттун хъинбала ччай?
Ина уча ттуха
Цамур ччаврил зай.

Уча на аьтIуннав,
Дустал шад хьунну,
Так жува къаччинал
ДакI пашман хьунну.

Пушкиннул шеъри кунма,
буккинниссия вил лу

Ссурссу лахъи ссурухIи,
Урттил кIяла къаз кунма,
СсурухIи – кIяла жами,
Неххайх бигьлай най бия.

Ранг кьачIа-кьачIа дуллай,
Нех дия чутту багьну,
Чутту багьний лабикIлай
Баргъ бия ссавний лагьну.

Яруннай бишай яру
ПуркIу тIими бивхьуну,
Щюлли яшмилул яру
Ина бияв кIучI бувну.

Исвагьи майрай дирхьу
Пюруннал ларзурдава
КIучIшиврувату бия
Къарал буллай вил яру.

Вин ххал хьунавав чара
Чирахъ ттул дакIний лавхъсса?
Буккин хьунавав чара
ДакIнил лу яруннавсса?

ХIурнив ларх вилми яру
Ттун бия экран хьуну,
Занай дия суратру
Ттул хьхьичIух караматну:

Кавс щюлли махмур хьуну,
Мурхьру хъюрухъру багьну,
ЯтIулсса тIутIал бавшру
Оьтту-ххяллари хьуну.

Чаг бувцIу витул бярав
Нисирал парчри хьуну,
Ххал хьуна ттун пюруннав
НякI ссавнийсса ттуруллив.

Гьарца зат чIалай дия –
ТIабиаьтрал тIиртIумур.
Так ттун лавкьуну бия
Вил дакIниву чивчумур.

На мякь яшми яруннайх
ХIурнив къалархссания,
Пушкиннул шеъри кунма,
Буккинниссия вил лу.

Бичлай буна хьхьири…

Бичлай буна хьхьири
ЩатIайну тIутIайх,
Дичлай дуна ссавгу
ЦIурттайну тIутIайх,
Дунура лухччигу
ЧIирунна-тIутIайх,
Цанни дакIнийх бавкьу
МикI къабассайсса?

Ябивхьуну бурхха
Къатрал чIавхьултту
Зумрутрал хханссархха
Мурхьирдал тажру,
ТIутIай щарш хханссархха
Дягъинтнил кьини,
Цанни дакIнийх бавкьу
МикI къабассайсса?

Баччи бакъар…

Баччи бакъар, ччикку
АьтIий бунугу,
Кьунттуй щин дакъасса
ХIачIан къашай тIий.

Баччи бакъар къиргъу
Бигьлай бунугу,
ОьрчIкъакъунттул дакъа
ДикI цин къачча тIий.

Баччи бакъар гъинттул
Циняв жагьилтал
Ццуццуй ххярхсса тIутIал
КацI буцIлайнугу.

Так банавша тIутIуйн
КIисса мащари,
Так ца ттул ччиссаннуйн
КIанш мадувари.

Хъюрув хъулу хьу чIумал
Камалуттиннун

Хъюрув хъулу хьу чIумал,
Хъуру хъахъи ларг чIумал,
Буршай мюрш хъюрув кунма,
Дус, бакIрайн мабагьара!

Зунтту зунчахьсса чIумал,
Ар микIирахьсса чIумал,
Гимриллал тIутIи кунма,
Итталун мабагьара!

Гьарал ларчIун, баргъ бивтун,
Ссурулккуртта бивтукун,
Ккуртлуйсса рангру кунма,
КьачIа-кьачIа машара!

Ххяллаву ххяли кунма,
Зунттаву зунтту кунма,
Умудирттал таж кунма,
Мудан хьунабалукьу!

Хьхьирихь

Агь, хьхьирий, ччива ттун
Вивату ца кIунтI,
Вил уттарашиву
Бюхъайсса дулун.

На му булувияв
Пикри къабувну,
Халкьуннал цIания
Ядигар бувну,

Напсий хъамабивтун,
Махлукь тIутIинан,
Инсаншиврул пикри
Ххув буллалинан,

Дакьаву ххув дуллай,
Дяъви бух байнан,
Халкьуннал талихIрал
ЦIаний тур дуркнан!

* * *

НякI талай,
ЛухIи талай,
Талатаврищал талай,
Хьхьирил хьхьи-кьачIа рангру
КьачIа-кьачIалий дури.

КIюрх

Къукъухьхьилул
Дарвач хьуну,
Хьхьирия кIюрх
Гьаз хьунни.

ЦIаран лархъун
Банавшану
КIюрхнил чухьгу
Дурккунни.

Чухьливату
Хьхьирил ялтту
Баргъгу экьи
БувтIунни.

Ца хъа хьхьирийн,
Ца хъа ссавнийн –
КIирагу хъа
ПалцI дурну:

– Вана тти зун
Кьини – куну,
КIюрхгу лерххун
Ларгунни.

Мусил кIичI

Мусил кIичI, циванна
Ина аьтIисса,
Циванна кIирисса
Макь рутIлатIисса?

Зана шайссания
Кьини лахьхьусса,
Зана хьунтIиссия
Дусгу бат хьусса.

Мусил кIичI, аьсивсса
Балай мачара,
Щавуйнгу оьлурхъсса
ЦIу мабичара.

Зунтту бюхттулссаксса
Ттурлугу щайссар,
Ттуруллул хъиривва
Баргъгу битайссар.

Инсантурал дяниву…

Инсантурал дяниву
Инсанна тIий буссияв,
ЛичIину дардгу дакъа,
ЛичIину шадгу бакъа.

Ина хьунаавкьукун,
Ттун дунъял цамур хьунни;
Ина хьунаавкьукун,
Навагу цамур хьунна.

Ина ттух дурсса ччаврил
ТалихIрал заллу бунна,
Ина ттух дурсса ччаврил
ТалихI бакъугу бунна.