МахIаммад Аьлиев
Кьурбаннул арс МахIаммад Аьлиев жула дянив акъа ларгунни тамансса шинну. Амма Дагъусттаннал литературалия ва культуралия хавар буминнан мудангу дакIнийссар, кIулссар гьарца цала баймуниву ва битаймуниву дакI узданну ва хIарачат ххину захIмат буллай ивкIсса, лакрал литературалуву ва лакку мазраву хьусса хьхьичIуннайшивурттаву цал биялсса бутIагу бусса инсан, редактор, таржумачи ва шаэр. Сайки ца чIивисса поэману хьусса ва произведениягу МахIаммад Аьлиевлул кIунттила бувккун бур жула халкьуннайн хъунисса баларду ликкан бувсса Хъун дяъви байбивхьусса шинал, цала буттал шяраву КIямашав.
Чаннанния бувсса
халкьуннал аьрал
Азаллий урчIттуршлий мукьцIаллий цава,
Кьуния кIилчинмур июньдалул кIюрх:
Вана бакI-дайдихьу балаллул оьсса,
Къизгъинсса дяъвилул оьккаччащалсса.
Хар-хавар бакъана совет аьрщарайн,
РахIатну зузисса халкьуннал ялун,
ЛуркIандарай, кьюлтIну аски душманнал
Бавкьунни дяъвилийн цуркинтрал аьрал.
АцIрахъул шиннардий хIадуршин дуллай,
Большевизма бугъ дан паланну дичлай.
Фашизмалул къачагъ, халкьуннал душман
Гитлер ия щашлай къери зулматрал.
ХьхьичIва-хьхьичI лажиннайн нахIусса махъру,
Договорду, пактру, Риббентуропру,
Махъа хъуни аьрал, танкру ва ттупру,
Ттуршлий арулцIалва дивизиярду.
Цакуну душманнал аьнтсса рищаву,
Гужсса гьужумрайну нигь рутан жунна,
Щала Европанал буцири гужру,
Ярагъру, аьраллу – ца жула ялун.
Дазурдай бавцIусса пограничниктал
Виртталну душманнайн кьяца бавцIунни,
Бомбарду, минарду, ттявх-шявх, ккулларду,
Гьар ярагъуннива ххурхху тIисса цIу…
Гьалмахчу Молотов радиолувух
Немецнал лавмартшив цинявннахь буслай,
Ярагъ бугьан шайсса советрал оьрчIайн
Буттал кIантту ябан дяъвилийн оьвтIий.
Душманнан кьаст дия дунъял хIайран дан,
Ца кьутI, ца вархь куну, ххувшаву ласун;
АцIва гьантлул дянив Киеврайн буххан,
АцIния ххюнниву Москавгу ласун.
Нигьабусайссарив хъатIрая барзулт,
ХIучI чайссарив аслант чакъалтраяту?
ЛахIан бан шайссарив фашистураща
Чарвит кунма, цIакьсса жула совет халкь?
Жула Буттал кIану гьалак бувккунни,
Душман дардагъил ан хIукму бувунни,
Аьраллу бавтIунни, ярагъ дуз бунни,
Ришлангу бивкIунни душманнайх аьнтну.
Максимрахун агьну ур пулеметчик,
Душманнал саннардайх чIутIул пурха тIий,
Лахъну гьаваллаву чаннаннил барзулт
Азгъунну бигьлай бур лухIисса хъатIрайн.
Дяъвилул хъунисса гьунарду бусса,
Дяъвирдаву савсъсса жула маршалтал,
Халкьуннава бувксса жула комдивтал,
Чаннанния бувсса халкьуннал аьрал…
Ай, ришлан бивкIунни душманнайх утти,
Къир буллан бивкIунни цIадурк аьраллу.
Авлахъру бувцIунни ккаччал кьаркьаллал,
Ардай бярду хьунни душманнал оьттул.
Цикссагу ротарду, цикссагу полкру,
ЧIявусса корпусру, дивизияртту,
Самолетру, танкру, ттуп-ттупханарду
Ппив бунни, ччувччунни, канийн лавсунни.
Оьттух къаних хьусса оь цIупI бай шатран
Дирхьунни цаппара дяъвилул дарсру,
Хъус ласун бувкIминнан чIутIи дуллунни,
Аьрщи ласун ччинан бивкIу буллунни.
Агь, дахIалай, вирттал, зу дархIу кьюкьри,
Ччима душманнавун нигь рутан кIулсса;
ЯтIул аьралуннал чувшивурттал хьхьичI
Тти къаклих бавцIунни кьадарнал аьрал.
Виртталсса бакIчитал цал ялув бусса,
«Ватан!» цал лозунгсса ятIул вирттаврал
Инсап-иман дакъа гитлерхъал бакIрайх
Тти бишлан бивкIунни оьцIарал къаврду.
Беларус кунцIуллив, украин арду
Душманнал нажасъсса оьттул дурцIунни,
Гьарцагу шагьрулул гьарта кучарду
Дуркнасса гьаврдуну душманнан хьунни.
Вана июль зурул шамулку кьини
Сталин гъалгъа буллай жула халкьуннахь:
Душманнащал бансса дяъвилул кьяйда,
Мунил мурад буслай радиолувух.
Оьвчаву дурунни гьар гьалмахчунайн
Душманнащал талан,тархъанну бикIан,
Гьарца дайсса даву личIлулну дуван,
Гьарца ша гитлерхъан бивкIуну хьун бан.
«Буттал кIанттул цIаний! Намусрал цIаний!
Тархъаншиврул цIаний! Ихтиярдахлу!
Цинявннан ххирасса Сталиннухлу!»
ТIисса оьвчаврищал талатаврий бур.
Фашистурал канихь гуж хъунмасса бур,
Щалвава Европа тайннал кIунттихь бур,
Цимигу бугъ дурсса паччахIлугъирттал
Аьралгу, ярагъгу душманначIа бур.
Вирттал большевиктал лахIулт бакъари,
Чарвит чаннаннияр вай цIагу-цIакьри.
Гьар зулмурдал кьисас ласлан бивкIунни,
Оьттул кIунтIлих ацIва ласлай бавчунни.
ЯтIул Ленинград баруну хьунни,
Хъуншагьру та Москав кьяца бавцIунни,
Душмантурал жула аьрщарай бивзсса
Ша цала оьттуйну шюшлан бивкIунни!..
1941 шин, октябрь-ноябрь, КIямаши