Ларгсса нюжмардий Гъумуча Къуругьав ларгссар бурттигьалтрал кьюкьа. Ми тIайла бувкссар Хан Муртазялил гьайкалданучIату. Ва аьрххилул мурадгу Дагъусттаннал халкьуннал дянив тарихрал дахIавуртту цIакь даву, дянивмур ва Кьиблалул Дагъусттаннал халкьуннал дянив хьхьичIара диркIсса магьирлугърал ва социал-экономикалул хIалашиву цIу дуккан давур.

Аьрххилий бувкминнахь ххуллухъин тIий, райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул чIа увкуна тIайлабацIу ва мюхчаншиву. «Гъумуча Къуругьавсса бурттигьалтрал аьрххи – ва, анжагъ, аьрххи бакъарча, Дагъусттаннал агьалинал цашиврул ва магьирлугърал аванданшиву ккаккан дуллалисса агьамсса лишанни», – увкуна ванал.

КIицI лавгуна хьхьичIарасса маршрутру цIудуккан даврил кабакьу бантIий бушиву агьалинал дянив дахIавуртту цIакь дуван, региондалул магьирлугърал ирс буруччин.
«ЧIярусса ттуршукурдал дянив Дагъусттаннал халкьуннал дянив диркIссар машлул, магьирлугърал ва аьралий дахIавуртту. Лак, лазги, агъул, табасаран, рутул ва цаймигу миллатру даххана дуллай бивкIссар хъус, дуручлай бивкIссар цалла аьрщи, кунная кув лахьлай бивкIссар магьирлугърал аьдатру ва чичлай бивкIссар уртакьшиврул кьутIирду. Зунттал лахъазаннайх бивхьуну бивкIссар агьамсса машлул ххуллурду. Мичча ххилай бивкIссар цIу, къама, ярагъ ва канил давуртту. КьатIатусса нигьачIаву дусса ппурттуву Дагъусттаннал халкьру цачIун хъанай бивкIссар цала тархъаншиву дуруччин. Аьмсса аьдатирттал, фольклорданул ва мазраву ца лавхьхьусса мукъурттил буслай бур зунттал халкьуннал дянивсса тарихрал ва магьирлугърал дахIавуртту куртIнива нанисса душиву.

Амма жула заманнай вай дахIавуртту хьхьара хьуну дур. Мунийн бувну, цIудуккан даврил ва цIакь даврил ххуллий бурттигьалтрал аьрххи агьамсса шаттиран ккалли хъанахъиссар», – увкуна Юсуп МахIаммадовлул.

Аьрххилул маршрут дур Лакрал ва Ккуллал районнал щархъавун нанисса тIабиаьтрал авадансса жегъир-ххуллурдайх. Вайннал хьхьу руртуна Хъусращиял зумакъирагърайсса бигьалай базалий, шикку бурттигьалтрал, бигьагу лавгун, дукрагу дуркуну, тарихрайн багьайсса лекциярттахгу вичIидирхьуна.
Аьрххилий бурттигьалтрал риртуна хьхьичIарасса маршрутирттан ккаллисса зунттал лахъазанну. Бивуна чарванну занай бивкIсса тарихрал агьамшиву дусса кIанттурдайн, хьунабавкьуна кIанттул агьалинащал, дакIнин бувтуна цасса тарих, ликказан дурна аьмсса тарихрал иширттацIун ва Дагъусттаннал агьалинал ххувшавурттацIун бавхIусса кIанттурдай.

Зулайхат Тахакьаева