ВичIилун тIааьнсса чIиникIрал макьан

Цал духьурчагу чIиникIрал кайму канил дургьусса инсаннан къабавну къадикIантIиссар чIиникIрал макьан. Му макьан цурдагу дуссар чIиникI урттущал тIуркIу тIий бялахълахъисса чIумул макьан.

Му макьан ттун къакIулли макьанну ляхъан дувулт­раща (композитортураща) нотардай чичин шайссарив, къашай­ссарив. КъакIулмур къакIулли учавриву оьккишиву дакъархха.


ХIажимурад ХIусайнов
Август зурул дязаннив ттурши буккайхту, бувккунни ххулув буллан зунттал инсанталгу. Утти Лаккуйсса сайки циняв хъу-лухччив ххалазаннайн кIура дарну дур. Хъу дугьай­сса инсан янилун агьлай ­акъар. Мунияту инсантал цала хьхьичIара бакIлахъия ласай­сса диркIсса хъуруннаягу ххулув буллан бикIай.

Гьай-гьай, гайгу ххулув ласун машина лагай­сса кIанай духьурча. Дакъахьурча, утти ттукрай, мукьав ххулу буххайсса замана махъ ливчIун бур. Зунттавусса инсантурал оьрму хъинну бигьа хьуну бур хьхьичIамуниха лащан барча. ХьхьичIава нажагь бакъа ххал къашайва чIиникI канил бувгьусса душ-хъамитайпа. Утти ми чIявуну янилун багьлай бур.

Ттурши букканнин уртту-тIутIи найнна дикIайсса дур. Гания гихунмай къамагу бивну, гай кьакьлай, кьатIа тIий байбишайсса бур. Мунияту жула буттахъул ттурши къабувккун цулун къабуккайсса бивкIссар. Амма ттун зунттаву янилун багьлан бикIай августрал байбихьулийва цулун бувксса инсантал. Ми бяйкьлакьиссар. СССР ду­сса чIумал ттун цалагу зунттаву янилун къабагьссия уртту дуцай машина (сенокосилка).ТIайлар, арнил кIанай ххал шайва.

Ми цивппагу чIявумур чIумал силос дувансса хIажикIа, люцерна цулуй бикIайва. Жул Вихьуллал шяравун гьашину цала сенокосилкалий ххулув цулун увкIун ия Хъювхъиял шяравасса Кьурбанов Салман. Нагу ттула ца хъу ванахь дуцан дурссия. Валлагь-биллагь, хъинну хъунмасса кумаг хьуна ттун. ЧIиникIрах цулуй кьинирду гьанссия.
Махъсса зуруй, гъараллугу дакъа, баргъ няв-няв тIий бивт­сса кьинирду дур Лаккуй. Мунияту учайхьунссар: «Гунттуву щин щаращисса чIун», — куну.

Чанну баллай бухьурчагу, гьай-гьай, баллай бур Ла­ккуй цулуцини ххюнкIрал ппин-ппиритIру. Да дикIайхха дакIнил иш-тагьар ххуй дуллалисса макьанну! Ппин-ппиритIирттащал, чIиникIрал чIунищал ца тIа­аьнсса, къурнил ялувсса гьава тухъ бувсса кьанкьгу дизлан тIиссар. Му суврарал кьанкьри. Гьай-гьай, му кьанкь чIяруми лухччай къадикIайссар. Му сувра ххявхнийри дикIайсса. Ттулмур лухччиний дикIай му кьанкьгу. КIилчингу, ххулув кьакьан буллай, гайннуя ккип­ру бахIин хIадур буллалисса чIумал, ина кьавкьсса ххулуврал буруккулийн чул бувну агьарча, гиччагу дуссар, суврарал да­къагу, цаймигу ххалал кьанкьру.

Ссуттихунай, маркIачIан чIумал, кIюрххицIунай кьатIув увксса чIумалгу, щала шяраваллил ялувсса гьавава буссар ца тIааьнсса, хьхьавтусса ххулуврал кьункьал бувцIуну. Ва кьункьаха цамур кьанкь лащангур дуван къахьунтIисса. Яла махIатталсса иш ци бикIай учирча, ва чIумал вил чурх буссар, циняв гиву­сса цIуцIавурттугу экьидирчуну, хъинну тазану.

Шиккува дакIнийн дагьунни нава чIивиний цулун лавгсса бутта чIиникIрахьхьун биривсса ххюнчIа лавсун увкIсса чIунгу. Ттул оьрчIзаманнайгу дикIайва оьрмулухун дакIний личIайсса дахханашивуртту.