«ЧIири дуниял»

МахIачкъалалив Дагъусттаннал луттирду итабакьай идаралий дунияллийн бувккунни лакрал машгьурсса шаэр Булбул Оьмариевал «ЧIири дуниял» тIисса оьрчIансса назмурдал жуж.

ЦIана, жула чIявуми оьрчIан ниттил маз хъамабитлатисса чIумал, миннан хъунмасса ссайгъатну хъанай бур ва лу. Хъинну хIазсса назмурдайну, бигьанма тIуркIутIутIи буллалисса мукъурттийну оьрчIан чивчумунил тIин бувчIин буллалисса, оьрчIавунгу чичлан гъира бутлатисса дур ванил назмурду. Шаэрнал вай чирчуну дур, хъанахъисса иширттах оьрчIал куннасса бургаву дурну, дакIний-мазраймур лалавсун. Назмурдаву лелуххантрал, хIайвантрал, ущу-щулгъилул дуллалисса тIуллайну ккаккан бувну бур захIмат буллан аьркиншиву, щялмахъ буслан къабучIишиву, дарсру лахьлан аьркиншиву.

ДакIнин бутан, Булбул Оьмариева бувну бур декабрьданул 17-нний 1945 шинал Хъусращиял шяраву. Шеърирду чичлай байбивхьуну бур школалий дуклакисса шиннардийва. Ванил уттинин итабавкьуну бур «Ссурулккуртта», «Ччитул оьрчI ва кIуллул оьрчI», «КIяла арцул зунттурду» тIисса назмурдал жужру. Бур «Ласувияв на вин ссавния цIуку» тIисса прозагу. Хъунмур бутIа шаэрнал творчествалуву бугьлай бур оьрчIансса назмурдал.
Ва жужгу, щак бакъа, оьрчIан хъуннасса бахшишну хьунссар.

Булбул Оьмариева

КIулли

Къазразанну бур кIулли,
Дакъар тIар къатрал кIулли:
Къаляхълай цалла кIулли,
Луглай, лечлай бур кIулли.

Ккавкривгъартал жул кIулли,
Гьарнахь бур цIухлай кIулли,
Къаккарккунни, къакIулли,
Ци дурссарив щин кIулли.

Ва ци ишрив цикIулли,
ЧувчIавгу дакъар кIулли,
Щин лярхъссарив цикIулли,
Чунни тти буххан кIулли?

Шикку аьй дур Аьбдуллай,
Га ур кIулли къадуллай:
Аьжаивну хъягу-хъяй,
Ялун увкIуна Ахъай.

ЧIакъягъу

ЧIакъягъу бур
Къя-къятIий,
ЧIавахьулу
ТIитIа тIий.

Ци тIий бурагъар, къягъуй,
Аьлагъужа цир магъуй?
Май цIий бур тIий бур къягъу,
Бан ччай бур тIар май аьгъу.

Агь, къягъул май,
Къягъул май,
Насула тти тихунмай.

Ттуру ттукку

Акку-пакку, паран ккукку,
Вана шикку ттуру ттукку,
КьункьуккутIру паща тIисса,
Варшавчинал пурш куннасса.

КIяла кьунтту бурхIай бихьлай,
Лякьа щяв щун къабацIайсса.
Гьарахъалттил къаманияр
Бюрув, ххара хIуен дайсса.

Дири укку, къурув укку,
Ххалазаннайн ххилан укку,
Акку-ппакку, паран ккукку,
Ачу, буца ттуру ттукку.

Дуссукъатта

Муххал усттар ур МахIарам,
Махру дуллай ур аьраян.
Цайрагу дур духсса къутта,
Зузи байни дуссукъатта.

Ттяркьа-ттяркьа тIий кьютIилу,
Лурзи муххайн щай мютIину.
МухIру, мирхьру ва чIиникIру
ЦIай-цIайтIий бур тти цIанихну.

ХхуххутIигу дур ххуку тIий,
Байл хъанай бур хьуллул ххутIив,
Хъурссул мицI бур муххал пар тIий,
Балчангу бур мяр-чIан чIа тIий.

ХIабибат

ХIабибат, хIави кунма,
ЛахIлай, хъюлчай тIий бачай,
Ххуллий хьунаавкьунахь
Хъяй ва хъямала багьлай.

КIюрххицIунмай чIелмуллул
ЧIев-чIевлул чIу баяннин
КIяла арцул варакъи
Дяркъу щинал буцIин бай,

РахIавату ччиккул чIу
ВичIилухух бищуннин,
ХIабибат урттул къаргу
Мукьах рирщуну бучIай.

Агь, ХIабибат – зунтталдуш,
ХIави кунма бювхъусса,
Гьарнан ина бусравра,
Буну тIий тIуллу ххуйсса.

ЧитIри

НякI ссавнил лултту лехлай,
Зунттурдал ялтту лехлай,
Левххун бувкIуна читIу,
Кюру бан жул ларзулу.

Лагма ларзних буруглай,
Ларзнил хьулувух бухлай,
Бавчуна макьант дуцлай,
Кюру бансса сант рутлай.

Къеппуву кьюнув ххилай,
ЧIенпирай лачIун дуллай,
Бия пяп-чарил дуллай,
Цилва къатта-къуш буллай.

Бувххукун, бигьалаган
Ларзнил улттуй щябикIлай,
Байсса захIмат чIивитIул –
КIикъянцIа магъду читIул.

Вил кюру ххуйсса хьунни,
Хъинсса захIматгу бунни,
Тти къатталагаву дан
Ци дур диял къахъанай?

Майшан жул нувщи, майшан!

Майшан жул нувщи, майшан,
Ласияракьай машан:
АьтIи оьрчIан булайссар,
Аьвмур оьлин бишайссар.

Нанияра, Разият,
Инагу, Зубайрижат,
Да, алжаннул ХIайдарбаг,
Ласи винма ца дарваг!

Чувал лавсуна къарил,
Леххавай дия ххарил,
Къуртал шавай бур нувщи,
Анавар бара бущи!

ЗуручIа

Бавай, дачула кьатIув:
Та хьхьичIсса зунттул ялув,
Мусил ланжари кунма,
Барз бур ка диян кунма.

Бавай, лавгун левчуна
Та зунттул хъачIрайн цIана,
Ххал бувну барз лагмава
Зана хьунна бигьана.

Гьунттий оьрчIахь бусанна
Зуруясса бусала –
Зу шанурдай бунува
Зуруя ливкра чинна.

Щамххала ва марххала

Ца хьхьуну ца шяравун,
Зунттуха ттурлу дурккун,
Шанурдая бизаннин,
Бувну бия марххала.

Марххалагу марххала,
Марххала, ххуй марххала,
Ххаришиврул Щамххала
ЧантI увкуна кIюрххила.

Ххал ара тти, ххал ара,
Ци зий урив Щамххала,
Ккуркки буллай марххала,
Ччехху бигьлай кIюрххила.

Зазал бувсса буза

Оьл ттизлай буна Заза,
Оьлил мазу цIун хьуна,
Оьлилгу ччан рирщуну,
Оьрту ккуру лавгуна.

НакIгу экьиларгуна,
Оьртугу муркIа хьуна.
Я оьрту, я накI дакъа
Зазагу ккиз лавгуна.

Залму чIарав гъан хьуна,
Залмул Зазахь увкуна:
– ЧIиви Зазай, оьл ттизуй,
Оьртулул парчри ттисуй,
Букъав къабивтуннича,
Букьула утти хьхьичIа.

Кьарити оьл ттизаву,
Гьарича муксса даву,
Оьлил багьасса оьрту
МуркIа-кIала буваву.

Бургъил нур

ХIаллих бахьлавгунни
Зунттухун баргъгу,
Бувккунни ххяллава
Дякъил хIукъугу.
Бартукьравун бавкьун
ЧIиви Паригу,
ЧIуллух щядиркIунни
Хъунна-бавагу.
– Бавай, баргъ цибуври? –
АьтIий бур Пари.
– Зунттухун лавгунни, –
Буслай дур къари.
БучIантIиссар гьунттий
Баргъ, цIунил пар тIий,
Циван бура ина
Аьсивну аьтIий?