Аьпалул ва кьурчIишиврул ула

ХIусайнил щащар Рукьижат ва чIивимур душ Милана

ГьунчIукьатIув «Лавгминнан ва уттаваминнан» («Ушед­шим и живым») тIисса Ме­мо­риалданучIа Аьрасатнал Федерациялул МВД-лул полициялул хъунама прапорщик, 2013-ку шинал ярагъуннил балгусса къачагътуращалсса талатавриву жан дуллусса МахIаммадов ХIусайни (ХIусни) Аьбдуллагьлул арснан тIиртIунни аьпалул ула.
Ва иширан хас дурсса митинг тIиртIунни ГьунчIукьатIрал шяраваллил администрациялул бакIчи МухIад Штанчаевлул. Митинграй гьуртту хьунни полициялул подполковник МахIаммад-Закир МухIадов, Дагъусттан Республикалул Транспортрал ва ххуллурдал хозяйствалул министерствалул отделданул начальник Зиябуттин ХIажимирзаев, ГьунчIукьатIрал дянивмур даражалул школалул директор Малик Къушиев ва чIявусса цаймигу.

Аьпалул ула тIиртIунни ХIу­сайнил щащар Рукьижатлул ва уссил МахIаммадлул. БавтIминнал бувунни ХIусайни дакIнин утлатисса ихтилатру. Дуклаки оьрчIал дурккунни ХIусайнихасса, лакрал цаймигу вирттаврахасса назмурду, вайннувух дия шяраваллил школалий цимигу шинай учительну зий бивкIсса Асият Дандамаевал ХIусайнил аьпалун чирчумигу.
ХIусайнил чIивимур душнил Миланал, кулпатрал Рукьижатлул ва уссил МахIаммадлул барчаллагь увкуна ванаясса аьпа ябуллалиминнахь, ва даврил сиптачину хьуминнахь, цалва-цалва ишру, къайгъурдугу кьабивтун, ва кьини шиккун бувкIминнахь. Митинг къуртал хьуна минутIрайсса пахъ багьаврийну ва мемориалдануцI тIутIив дишаврийну.
Ула тIитIаврил сиптачи ва ва даву щаллу дурману ия Зиябуттин ХIажимирзаев. Ванащал хьунни жул чIиви-хъунсса ихтилат.
– ХIусайни, аьпа биву, ххаллилсса жагьил икIайва, гьарца чулуха лащу-щаллусса, шавхьсса, аьркинний чIарав ацIан, ка-кумаг буван анавар уккайсса. ЦIу бусса сиппатрай тачIав чан къашайва пиш. 2013-ку шинал июльданул 14-нний, му бала-апатIсса кьини, на ура цалчин Эльбрус зунттуйн лахълай, тих уна багу-бавуна му оьсса хавар. Хъиривмур кьини, зунттуя увчIун махъ, увкIссияв на шихунай. Ххишала бакъа хъинну кьувтIуна ва хавар ттун… Ттулгу, шяравусса махъсса инсантуралгу дакIурдива тачIав къаувкссар ва къауккантIиссар ХIусайни. Муниятугу ччан бивкIуна ттун ва даву дуван. ХIусни кунма кьянкьа-кьурчIисса вирттаврал, жагьилтурал кумаграйну, вайннал цалла жанну кьурван дурну тIийри жущава ярагъуннил балгусса къачагътураяр ххув хьун бювхъу­сса ва бюхълахъисса. Цивппа даргиял миллатрая бивзсса бунугу, марцIсса лак, гьунчIукьатIи кунма къуццу тIий, жяматравух хIала бувххун оьрму бувтсса ва бутлатисса кулпатри МахIаммадовхъал кулпат, – тIий ур Зиябуттин.
Га оькьини дакIнин дутлай бур Рукьижатгу:
– Га дия бигьалагай кьини. ХьхьичIмур кьини оьрчIругу ГьунчIукьатIув цала ттатта-бава­чIан биян бувну, жул план дуссия бигьалаган Ури-Мукьарив гьансса. КIюрххицIун оьвкуна ХIусайнийн, Буршай цурк бувну, «вызов» дурча, кIихун гьан багьлай бур куну. ЧIал къахьуннагу, куну, лавгуна. Ссятгу ларгунни, кIирагу. Шанна-мукьра ссятравун ттучIан оьвтIун бивкIунни Аьрасатнал личIи-личIисса шагьрурдай ялапар хъанахъисса ттулва гъан-маччами, Щардал жямат (на Щаратусса бура), ХIусни чув ур, шава урив тIий. КьатIув буккайхту, махIаттал хьура: щалла Гъумучиял щар, арамтал, хъами, мюрщи-хъуни, кьатIух, милицалтрал къатрал лагма бавцIуну бия. Гъан хьуну, хьумур цIухлан бикIайхту, цинявппа, ттуя арх буцлай бия. Иттав уругайсса цучIав акъая. Хьумурвагу цир тIисса ттухь, ца милицанал увкунни, Буршайн лавгсса милицалтрайн щавурду дирну дур куну. КIаксса оьрмулух ччаву дусса, мякь бусса, бучIантIимунийн хъунмасса хьулданийсса ттула ласнан ци-бунугу хьухьунссар кусса пикри бакIравунмагу бухлай бакъая, дакIнил кьукьлай бакъая. Хьумургу кIул хьуну, нава шаппайн цукун зана хьуссияв къакIула. Шаппайн бияннин жула къаттацIу, хIаят хъаннил дурцIуну дия. Ца вихшаласса хъамитайпалул, гъан хьуну, цила бакIрая ливккун, ттул бакIрай лухIи мурцIу бавхIуна. Яла ци бусави… Оьрму кIибавчIунни, оьрусрай учайсса куццуй, «до и после»… Жул дянив шанма оьрчI бур. Вайннан ппу акъашиву бувчIин буван ттул цукссагу хIал хьуна, амма ттущава шайсса хIарачат бував вайннан ппу акъашиву кIул къабан… – тIий, буслай бур, 11 шин лях ларгнугу, макь дугьан къахъанахъисса Рукьижат.
Ва зий бур Лакрал райондалул администрациялул Культуралул, жагьилтурал политикалул, спортрал, туризмалул ва ЦБС-рал центрданий методистну.
ХIусайнил ва Рукьижатлул арснал Мурадлул къуртал бувну бур МахIачкъалаллал автомобиллал ххуллурдал университет (инженер-строитель). ПатIимат тIимур душнил, мусил медальданий Гъумучиял дянивмур даражалул школагу къуртал бувну, ЯтIул дипломрай къуртал бувну бур ДГУ, бакалавриат ва ДГПУ-рал магистратура. Вай, кулпатрал хьуну, цалва-цалва кюрттай бур. ЧIивимур душ Милана, ЯтIул дипломрай Правлул колледжгу къуртал бувну, мукунма ххаллилну Праволул академиягу къуртал бувну, зий бур цилва пишалий.
ХIусайнил ппу Аьбдуллагь (аьпа биву) ва нину Ххадижат, даргиял миллатраясса инсантал, ГьунчIукьатIрал шяравун бивзун бур Ахъушиял райондалия ччянива, 1957-ку шинал. Аьбдуллагьлул мархри бур Усишиял шяравасса, Ххадижатлулсса – Герх-махи шяравасса. Та чIумал жагьилсса Аьбдуллагь яттичIа, дучрачIа ивкIун ур, хIухчунугу, бригадирнугу. Ванал бусса оьрмугу лавгун бур хIухчуну ва илхъичину. Ххадижат зий бивкIун бур шяраваллил ттучандалий, мукунма шяравусса хъаннищал архIал къурнил давурттайх. ГьунчIукьатIув бувну, хъуни хьуну бур Аьбдуллагьлул ва Ххадижатлул дянивсса арулва оьрчI (шама арс, мукьва душ). ХIусайни оьрчIаву хъуна-хъунама ивкIссар. ЧIангьунчIукьатIран кунна, кIанттул аьдатругу кIулну, вай дугу-дурурччуну, лакраннияр ххуйну лакку мазгу кIулну, шяраваллил инсантуращал бавкьуну, нахIуну ялапар хъанай бур. Вай цайми миллатраясса, цамур шяравасса бушивугума хъамавабитай. МахIаммадовхъал кулпатран хас дурсса цаппарасса чIапIив дуссар шяраваллил инсантураясса «Унчукатлинцы – труженики тыла» тIисса лакку мазрай ва оьрус мазрай чивчусса луттирайгу.

Бадрижамал Аьлиева