Хъахъи къур (чулу къур) яла машгьурми ва инсаннал чурххан яла мюнпат буми ахънилссаннувасса ца дур.Муниха къуллугъ бувангу захIматсса иш бакъар, агарда къурун ххирасса, инсаннан цаннагу захIмат дакъасса, амма чара бакъасса, шартIру щаллу дуварча. Ххуйсса къурул бакIлахъия ласун къазахIматри, амма, мунищала архIал, къурул дур цилла хасият, цилла тIалавшиннарду.

Къур  дугьайсса чIун

* * *
Бугьлагьийни чIяву хьуну лякъайсса къурул гьанна ххялтIа буван аьркинссар кIурхру дур­ккун цаппаралийла. Цалчин ххялтIа дуккан дуллалийни къурул дянивсса манзил битан аьркинссар 3 см., кIилчин – 5 см.

* * *
Къуруй кказа буван бучIину бур кIилва-шамилва. Цалчинма-цалчин – къур ххяхлан диркIун, мунил цалчинсса чIапIи хьуну 10-12 гьантлувун. Къур цурда хъунна хъанан диркIун махъ диян дурсса аьрщарал кумаграйну му щюлли лагавриягу дуручлачиссару.

* * *
Къур ххяхлай, ялун лирчуну шанна нюжмар хьуну махъ дуччин дуван аьркинссар азот­рал оьргъашиврул, ялагу шанна нюжмар ларгун – фосфорданул-калийрал оьргъашиврул.

* * *
ИчIурами оьргъашивурттава къурун бакьайссар лах. Му бучIиссар къур дугьан нани­сса гьаллурдавун зурзу бувангу, бучIиссар къур дургьуну, ххяхлан диркIун махъ ялтту луххал щин дутIингу (щинаву лах ба­ссан бувну). Калийрал оьргъашивурттаву лах ккаллийссар ца яла хьхьичIунмунин.
Вава кьяйдалий бучIиссар аьнакIал ппалатусса оьргъашиврулмур ва шинну хьусса паралмур щин хIадур дурну дутIингу.
ЧIун къаларгсса, дахьва хьу­сса пара тIурча, заралссар къурун.
* * *
Къурун ххирассар къунгу. Къур дугьан нанисса аьрщарайн бичияра гьарца кв.м. 5 ккило къундалул хIисавну.

* * *
Къурул къаоьккину ду­хIайссар кIиришиву, щин да­къашиву, амма, мукуннугу, лагмасса аьрщи бюхъавай хъартна хъинссар, мунийн хъар шай­ссар къур щинал ва нацIушиврул дурцIусса душиву.
Щин дихьлан аьркинссар личIлулну, мугъаятну, цанчирча, щин чIяру хьурча, къурул куц зия шайссар, ми кIидухъайссар. Чан хьурча – сок чансса, къанахIусса шайссар.

* * *
Къур дихлан 10-хъул гьант­рал хьхьичI къуруйн щин дурагу къадирхьуну хъинссар.

* * *
Къур дихланнин тIурча, аьрщи чан-кьансса хъатан дурну хъинссар, къур диххан бигьану дикIан ва ми ххуйну яхьуншиврул.

ХIадур бувссар
Бадрижамал Аьлиевал