Къавун (ванийн пасттангу учай) хIисав бувайссар къавахъирттал кулпатравасса цаннин ва гъан-маччассар нисвартул кулпатирттангу (семейство).
Къавундалун атилшиву, хъавтусса гьава къаххирассар. Гъили билаятирттай ва яла нахIумур, яла дарувмур ахъулссаннун ккалли дайсса дур.
Къавундалуву бусса бур 16-18% ххишалагума качаруннил, каротин, витаминну В9,С, Р, провитамин А, хъунмасса бутIа фолиевый кислоталул ва железалул. Бусса бур пектин, аьгъушивуртту (жиры), минерал цIу.
Къавундалуву ва мунил хъувараву дикIайсса дур 30% аьгъушиврул, мигу хъинну дучIи лякъайсса дур чурххан. Атеросклерозран, анемиялун, къюкIлил ва туннурдал азардан хъинну кумаг бувайсса бур къавундалул.
ХьхьичIвагу, уттигу уртту-щинай хъин бувайминнал цалла дарурттал сияхIрай мудангу къавун ва мунил хъуварду бусса бур. Ми букан бучIину бур цIумулул къашавайминнан, психикалул цIуцIавуртту думиннан (депрессияртту), туберкулез, ревматизм, цинга, подагра ва бявкъу-гъили шаврил азарду думиннан, хъугьу тIутIиминнан. Къавундалул сокрал кумаг бувайссар хъун ххютту кIукIлу лаган дуван, дачIра дуван (запор), часма (геморрой)думиннан.
Къавундалул кIирисса чIумал мякь лиххан бувайссар, паракьат дувайссар нервардал система. Диетологтурал, пагьриз ккаккан дуллай, къавун букан бучIи байсса бур оь чанминнан, къюкIлил ва туннурдал азар думиннан, атеросклероз думиннан, ччаруллал ва ттиликIрал азарду думиннан.
Хъинну бивсса бакъахьурча, къавун бучIи буллай бакъар цIумулул язва дусса, острый гастрит дусса къашайшалтран. Къавун дачIра ххюттуйнгу букан бучIи буллай бакъар, дукра дуркуну махъ лях-лях бучIисса бур букан.